چهارشنبه 23 ربیع‌الثانی 1447
۲۳ مهر ۱۴۰۴
15 اکتبر 2025

(۶۶۱۱) در اثنای غذا خوردن ممکن است انسان بعضی از غذا را با دست چپ بخورد، حکم آن چیست؟

(۶۶۱۱) سوال: در اثنای غذا خوردن ممکن است انسان بعضی از غذا را با دست چپ بخورد، حکم آن چیست؟ الله  سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ به شما جزای خیر بدهد.

جواب:

خوردن، نوشیدن، گرفتن و دادن با دست چپ، هر یک از این چهارتا خلاف سنت است لذا سنت خوردن، نوشیدن، گرفتن و دادن با دست راست است ولی خوردن و نوشیدن با دست چپ حرام می‌باشد زیرا رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم فرموده است: «إِذَا أَكَلَ أَحَدُكُمْ فَلْيَأْكُلْ بِيَمِينِهِ، وَإِذَا شَرِبَ فَلْيَشْرَبْ بِيَمِينِهِ؛ فَإِنَّ الشَّيْطَانَ يَأْكُلُ بِشِمَالِهِ، وَيَشْرَبُ بِشِمَالِهِ»[۱]: (اگر كسى از شما غذا خورد با دست راست بخورد، و اگر نوشيدنى آشاميد با دست راست بنوشد، زيرا شيطان با دست چپ مى‌خورد، و با دست چپ مى‌نوشد) لذا رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم از خوردن و نوشیدن با دست چپ نهی نمودند و علت آن را فعل شیطان بیان کردند و این اجتناب از خوردن و نوشیدن با دست چپ را تأکید بیشتری می‌بخشد و نمی‌دانم اگر برادر مسلمانم را بین پیروی نمودن از گام‌های شیطان در خوردن و نوشیدن و پیروی از روش و رهنمود‌های رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم اختیار دهند، کدام را انتخاب می‌کند؟ معلوم است که هر مؤمنی پیروی از رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم و توجیهات ایشان را انتخاب می‌کند.

 بر همین اساس می‌گوییم: برای انسان حرام است که با دست چپ بنوشد و بخورد؛ لذا وقتی حرام است، بر اساس قاعده‌ی شریعت، حرام، حلال نمی‌گردد مگر برای ضرورت و ضرورت مثل اینکه دست راست او فلج یا شکسته یا سوخته یا مانند آن از اموری معذور می‌باشد که با دست راست بخورد و بنوشد.

اما این که برخی مردم به ترس از کثیف شدن ظرف در هنگام غذا خوردن با دست چپ می‌نوشند، نوشیدن با دست چپ را توجیه نمی‌کند زیرا ممکن است ظرف کثیف شود و ممکن است کثیف نشود و همچنین امکان دارد که اگر ظرف لیوان باشد، از پایین آن با انگشت اشاره و شصت بگیرد و می‌تواند بر کف دستش بگذارد و آن را به دهانش برساند سپس از دست چپش کمک بگیرد تا که لیوان برنگردد و اگر گفتیم: این امکان ندارد و آلوده می‌شود، به چه آلوده می‌شود؟ آیا به نجاست آلوده می‌شود؟ جواب: خیر بلکه به غذای پاک و تمیز آغشته شده که امکان شستن بعد از آن وجود دارد.

امروزه مردم از جهتی که الله  سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ به آن‌ها نعمت داده است، هر کسی لیوان خاص خود را دارد، خواه لیوان یک بار مصرف باشد یا غیر آن، با این وجود برخی مردم سهل‌انگاری می‌کنند و با دست چپ لیوان را برمی‌دارند و می‌نوشند و گمان نمی‌کنم کسی این سهل‌انگاری را ‌انجام می‌دهد، در حالی که می‌داند خوردن و نوشیدن با دست چپ حرام است زیرا مؤمن نمی‌خواهد که خود را در چیزی که الله  سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ حرام گردانیده، واقع گرداند و انسان آگاه می‌داند که حرام جایز نمی‌باشد مگر برای ضرورت.

 برای همین عموم برادران مسلمانم را از سهل‌انگاری و تساهل در خوردن و نوشیدن با دست چپ بر حذر می‌دارم و به آن‌ها می‌گویم: از الله  سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ احتساب اجر نمایید و به رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم اقتدا کنید و اگر دوست دارید بر حوض او در روز قیامت وارد شوید و از آن بنوشید، رهنمودهای ایشان را بگیرید، از الله  سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌خواهم که همه‌ی ما را وارد حوض ایشان بگرداند و از آن آب ما را بنوشاند که بعد از آن هرگز تشنه نمی‌شویم.


[۱] صحیح مسلم: كتاب الأشربة ، باب آداب الطعام والشراب وأحكامهما، شماره (۲۰۲۰).

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: أثناء تناول الطعام قد يتناول الإنسان البعض من الطعام باليد اليسرى، فما الحكم في ذلك مأجورين؟

فأجاب رحمه الله تعالى: الأكل باليد اليسرى، والشرب باليد اليسرى، والأخذ باليد اليسرى، والإعطاء باليد اليسرى، كل هذه الأربعة خلاف السنة، فالأكل يكون باليمين والشرب يكون باليمين، والأخذ يكون باليمين والإعطاء يكون باليمين هذه هي السنة، لكن الأكل بالشمال، والشرب بالشمال محرَّم، لقول النبي صلى الله عليه وسلم: «إِذَا أَكَلَ أَحَدُكُمْ فَلْيَأْكُلْ بِيَمِينِهِ، وَإِذَا شَرِبَ فَلْيَشْرَبْ بِيَمِينِهِ، فَإِنَّ الشَّيْطَانَ يَأْكُلُ بِشِمَالِهِ، وَيَشْرَبُ بِشِمَالِهِ». فنهى النبي صلى الله عليه وسلم عن الأكل بالشمال والشرب بالشمال، وعلَّل هذا النهي بأنه مِن فِعْل الشيطان، وهذا يؤكد اجتناب الأكل بالشمال والشرب بالشمال، وما أدري لأخي المسلم إذا خُيّر بين أن يكون مُتَبعًا للشيطان في خطواته في أكله وشربه، ومتشبها به في أكله وشربه أو مُتَّبعًا لرسول الله صلى الله عليه وسلم وهديه وإرشاده، لا أدري إذا خُيّر بين ذلك أيهما يختار؟ فمن المعلوم أن كُل مؤمِن سوف يختار اتباع رسول الله صلى الله عليه وسلم والأخذ بتوجيهاته – صلوات الله وسلامه عليه-.

وعلى هذا فنقول: يحرم على الإنسان أن يأكل بشماله، أو يشرب بشماله، وإذا كان حراما، فالحرام على القاعدة الشرعية لا يحل إلا للضرورة، والضرورة مثل أن تكون اليد اليمنى مشلولة، أو تكون اليد اليمنى مكسورة، أو تكون اليد اليمنى محترقةً، أو ما أشبه ذلك من الأمور التي يتعذر معها الأكل باليمين، أو الشرب باليمين.

وأما ما يفعله بعض الناس عند الأكل من الشرب بشماله تنزها، وخوفًا من تلويث الإناء، فإن هذا لا يُبرّر للإنسان أن يشرب بشماله، لأن تلويث الإناء قد يكون، وقد لا يكون، فمن الممكن أن يمسك الإنسان الإناء إذا كان كأسا من أسفله بين إبهامه وسبابته، ومن الممكن أن يضعه على راحته، حتى يوصله إلى فَمِه، ثم يُسنده باليد اليسرى، حتى لا ينكفى، وإذا قلنا: إن هذا لا يمكن وتلوث، فبماذا يتلوث؟ هل يتلوث بنجاسة؟ الجواب: لا، بل يتلوث بطعام طاهر طيب، يمكن غسله فيما بعد.

ثم إن الناس في الوقت الحاضر – حيث أنعم الله عليهم- تجد عند كل واحد منهم كأسًا خاصا به إما من الورق، أو من غير الوَرِق، ومع ذلك يتهاون بعض الناس، فيأخذ الكأس، ويشرب بالشمال، ولا أظن أحدا يتهاون هذا التهاون، وهو يعلم أن الأكل بالشمال حرام والشرب بالشمال حرام، لأن المؤمن لا يريد أن يُوقع نفسه فيما حرَّم الله عليه، ولأن العالم يعلم أن الحرام لا يجوز إلا للضرورة.

لذلك أحذر إخواننا المسلمين عموما من التورط في هذا الأمر، والتساهل فيه، وهو الأكل بالشمال، أو الشرب بالشمال، وأقول لهم: احتسبوا الأجر عند الله، واقتدوا بالنبي -عليه الصلاة والسلام- خذوا بتوجيهاته إذا كنتم تحبون أن تَرِدُوا حَوْضَه يوم القيامة، وتشربوا منه، نسأل الله -تعالى- أن يُورِدَنا جميعا حوضه، ويَسْقِينا منه شَربة لا نَظْمأ بعدها أبدا.

مطالب مرتبط:

(۶۵۸۴) حکم جایگزینی سلام شرعی با عبارات غیرشرعی در تعاملات روزمره

شایسته نیست که جامعه‌ی اسلامی بر این پدیده باشد چون جایگزین کردن خوش‌آمد‌گویی مجرد، به سلام اسلامی است...

ادامه مطلب …

(۶۶۲۵) آداب زیارت بیمار که در اسلام آمده است، چیست؟

زیارت بیماران از بافضلیت‌ترین عباداتی می‌باشد که شخص در قبال برادر مسلمانش انجام می‌دهد و برای همین بعضی اهل علم گفته‌اند عیادت بیمار فرض کفایت است....

ادامه مطلب …

(۶۶۲۲) حکم سفر طولانی بدون همراه چیست؟

سفرهایی که در آن مسیر رهگذرهایی زیادی قرار دارند، در حقیقت تنهایی به حساب نمی‌آید زیرا مردم در آن مسیر بسیار عبور می‌کنند...

ادامه مطلب …

(۶۵۸۹) آیا سلام بر کافر واجب است؟ جواب صحیح چیست؟

جایز نیست که شروع‌کننده‌ی سلام به غیر مسلمان باشیم ولی اگر سلام کردند، جواب داده می‌شود و گفته می‌شود: وعلیکم....

ادامه مطلب …

(۶۵۹۱) نظرتان در مورد کسی که سلام نمی‌کند مگر با صدایی پایین یا با صدایی که از او شنیده نمی‌شود جیست؟

افشای سلام یعنی اظهار و إعلان آن، پس شکی نیست کسی که سلام را به گونه‌ای می‌کند که فقط صدای سوتی از او شنیده می‌شود، افشایی که شایسته‌ی سلام بوده را به جا نیاورده است...

ادامه مطلب …

(۶۶۰۰) حکم شریعت در نظر شما در مورد ایستادن برای احترام چیست؟

ایستادن برای احترام و شأن کسی که وارد می‌گردد جایز است به شرط اینکه آن شخص اهلیت اکرام و احترام را داشته باشد اما اگر اهلیت آن را نداشته باشد، جایز نیست که برای او بلند شد....

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه