(۶۶۶۱) سوال: اگر که برای مصلحتی نیاز به دروغ باشد، حالت‌های دیگر بر حالت‌های سه‌گانه‌‌ای که در حدیث دلالت بر جایز بودن آن می‌دهد، قیاس گرفته می‌شود؟

جواب:

اولا حدیثی که در این‌باره وارد شده است برخی اهل علم آن را تأویل نموده‌اند و گفته‌اند مراد آن حقیقت دروغ نیست و دروغ در هیچ حالتی جایز نمی‌باشد و مراد حدیث توریة (توریه‌: گوینده لفظی را به کار می‌برد که یک معنای متبادر به ذهن دارد و یک معنای مخفی دور از ذهن که همان مراد است) است.

دوما: اگر فرض کردیم که مراد حدیث از دروغ، دروغ حقیقی است، حالت‌های دیگر بر آن قیاس گرفته نمی‌شود و نیازی به قیاس نداریم چون مادامی که قدرت تأویل را داریم و تأویل (ما را) از دروغ بی‌نیاز می‌سازد مثلا: اگر کسی درب خانه را زد و تو در خانه قرار داری و دوست نداری که درب را برای آن شخص باز کنی پس به خانواده‌ات بگو که بگویند: او موجود نیست؛ چگونه صحیح می‌باشد که او موجود نباشد در حالی که در خانه است؟ صحیح است که نیت او از گفتن: موجود نیست در مکانی غیر از مکانی که او در آن قرار دارد، باشد مثلا اگر فرض شود او در مجلس است، می‌گویند: او موجود نیست یعنی در اتاق نیست و اینگونه بدون دروغ گفتن مقصود حاصل می‌گردد و با تأویل نمودن (ما را)از دروغ گفتن بی‌نیاز می‌سازد و دیگر نیازی به دروغ نیست و انسان هرگاه نیت خود را برای الله  سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ خالص گرداند و صدق و راستی را دنبال کند، الله  سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ صدق را برای او میسر می‌کند و در حدیث از رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم آمده است که می‌‌فرماید: «وَإِنَّ الرَّجُلَ لَيَصْدُقُ حَتَّى يَكُونَ صِدِّيقًا»: (و مرد به راست‌گویی ادامه می‌دهد تا اینکه (به مقام) صدیق می‌رسد. (