(۶۲۱۷) سوال: از جناب شیخ بزرگوار، تقاضا داریم سخن کوتاهی ایراد فرمایند که در آن جوانان را تشویق به ازدواج با دختران سرزمین خود کنند، و از آن خارج نشوند؛ مأجور باشند؟

جواب:

جوانان را به ازدواج تشویق می‌کنم؛ زیرا رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم ایشان را به این کار ترغیب کرده و فرموده‌اند: «يَا مَعْشَرَ الشَّبَابِ، مَنِ اسْتَطَاعَ الْبَاءَةَ فَلْيَتَزَوَّجْ؛ فَإِنَّهُ أَغَضُّ لِلْبَصَرِ وَأَحْصَنُ لِلْفَرْجِ، وَمَنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَعَلَيْهِ بِالصَّوْمِ؛ فَإِنَّهُ لَهُ وِجَاءٌ»^[۱]: (كسی كه توانايی ازدواج كردن دارد، ازدواج كند، زيرا باعث حفاظت چشم و شرمگاه می شود و كسی كه توانايی ازدواج را ندارد، روزه بگيرد چرا كه روزه، شهوت را ضعيف و كنترل می كند) و آنان را به همان چیزی که رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم توصیه کرده، فرا می‌خوانم، یعنی ازدواج با زنی که دیندار و با اخلاق باشد؛ چرا که رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم فرمودند: «تُنْكَحُ الْمَرْأَةُ لِأَرْبَعٍ : لِمَالِهَا، وَلِحَسَبِهَا، وَجَمَالِهَا، وَلِدِينِهَا، فَاظْفَرْ بِذَاتِ الدِّينِ تَرِبَتْ يَدَاكَ»^[۲]: (زن برای چهار چیزش با او ازدواج می‌شود: مالش، نسبش، زیباییش و دینش پس با زنی دین‌دار ازدواج کن وگرنه دو دستت خشک شود) و نیز رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم فرمودند: «تَزَوَّجُوا الْوَدُودَ الْوَلُودَ، فَإِنِّي مُكَاثِرٌ بِكُمُ الْأُمَمَ»^[۳]: (با زنِ ودود (بسیار محبت‌ورز) و ولود (بسیار فرزند می‌آورد) ازدواج کنید، چرا که من به فزونیِ شما در میان امت‌ها مباهات می‌کنم) زیرا ودود، یعنی کسی که بسیار محبت می‌ورزد، معاشرت نیکو را همراه می‌آورد، چیزی که از غیر آن حاصل نمی‌شود؛ و چنین زنی همچنین شوهرش را به نزدیکی و هم‌بستری ترغیب می‌کند، و در نتیجه فرزندان زیادی خواهد داشت.

و نیز فرزندانمان را تشویق می‌کنم که با دختران هم‌میهن خود ازدواج کنند؛ چرا که آنان به انضباط نزدیک‌ترند، مقصود شوهر را بهتر درک می‌کنند، به آداب و رسوم آشناترند و هزینه‌شان نیز کمتر است و مقصودم از هزینه‌ی کمتر، مهریه‌ی پایین‌تر نیست؛ زیرا در اغلب موارد دختران این سرزمین به نسبت دختران دیکر کشورها مهریه‌ی بیشتری دارند اما آنچه پس از ازدواج با زنان کشورهای دیگر پیش می‌آید، معمولاً بسیار و سنگین است؛ می‌بینی که هر سال حداقل یک بار با او سفر کنی، هزینه‌های سفر را تأمین کنی و نیاز است که خودت همراهش بروی یا از کشور خودش برای او محرمی بیاوری و برای خانواده و بستگانش هدیه بخری؛ لذا هزینه‌اش زیاد است، افزون بر این، اگر الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ جدایی میان آن دو را مقدر کند و فرزندی هم در میان باشد، مشکلاتی پدید می‌آید که انسان توان رهایی از آن را ندارد.

و نیز آداب و عاداتی که آن زن در کشور خود به آن خو گرفته، در اغلب موارد با عادات رایج در این‌جا متفاوت است، و این باعث سختی و اندوه می‌شود؛ زیرا یا آن زن شوهر را وادار به پیروی از عادات خودش می‌کند یا شوهر او را وادار به عادات این‌جا می‌سازد که در این صورت معمولاً یا سخت‌گیری و نارضایتی پیش می‌آید یا تحمل همراه با مجاملت؛ و هر کس که در آنچه رخ داده و رخ می‌دهد تأمل کند، واقعیت را درخواهد یافت.

و افزون بر این، در کشور خودمان زنان بسیاری هستند که هنوز ازدواج نکرده‌اند؛ آیا شایسته است دختران مردم را از بیرون بیاوریم و دختران خودمان را با غم و اندوه و فتنه رها کنیم؟ این کار شایسته و مناسب نیست.

شاید جوان بگوید: مهریه‌ی دختران ما زیاد است، در پاسخ می‌گوییم: بله، درست است؛ ولی راه‌حل این نیست که دختران دیگر کشورها را به این‌جا بیاوریم.

راه‌حل آن است که تا جایی که می‌توانیم برای از بین بردن این پدیده یعنی زیادی مهریه، تلاش کنیم، آن هم با گردهمایی افراد شریف و بزرگ هر منطقه، تا برای مصلحت، مبلغ معینی را تعیین کنند، مثلاً بگویند: این مقدار مهریه برای دختر باکره، و این مقدار برای زن بزرگ‌تر یا بیوه و پس از ازدواج، مرد می‌تواند هر چه خواست به همسرش بدهد و کسی هم مانع او نیست یا اگر زن عاقل و رشید بود، می‌تواند هر چه خواست از مهریه‌اش به همسرش ببخشد و کسی هم مانع او نیست و اگر گردهمایی بزرگان و شریفان قوم میسر نشد، من هیچ اشکالی نمی‌بینم که مسئولان کشور در این مسئله دخالت کنند و هر راه‌حلی که بخواهند برای آن اتخاذ کنند، به شرطی که از چارچوب شریعت بیرون نرود؛ زیرا واقعیت این است که این موضوع مشکلی است که سبب شر و فساد می‌شود، از این‌رو از برادران مسلمانمان دعوت می‌کنم که در یافتن راه‌حلی جدی برای این مشکل بکوشند؛ چه در سطح قبیله‌ای، چه منطقه‌ای، یا حتی در سطح حکومتی تا این مشکل برطرف گردد و جوانان ما با دختران خودمان ازدواج کنند و خانواده‌ای واحد شکل بگیرد.

[۱] صحیح بخاری: كتاب النكاح، باب قول النبي ﷺ: من استطاع منكم الباءة فليتزوج، لأنه أغض للبصر، وأحصن للفرج» صحیح بخاری: كتاب النكاح، باب قول النبي : من استطاع منكم الباءة فليتزوج، لأنه أغض للبصر، وأحصن للفرج» شماره (٥٠٦٥) ، وصحیح مسلم كتاب النكاح، باب استحباب النكاح لمن تاقت نفسه إليه شماره ( ١٤٠٠).

[۲] صحیح بخاری: كتاب النكاح، باب الأكفاء في الدين، شماره (٤۸۰۲)، وصحیح مسلم: كتاب الرضاع باب استحباب نكاح ذات الدين شماره (١٤٦٦).

[۳] سنن أبو داود كتاب النكاح، باب النهي عن تزويج من لم يلد من النساء، شماره (٢٠٥٠).