(۶۰۵۷) حکم و معنای قسم به “بر من حرام است” در شریعت اسلامی

(۶۰۵۷) سوال: از بسیاری از مردم می‌‌شنوم که با کلمه‌‌ی: بر من حرام است، قسم یاد می‌‌کنند. معنای این کلمه چیست؟ برخی می‌‌گویند: بر من حرام است اگر فلان کار و فلان کار انجام دهم؛ آیا طلاق واقع می‌‌گردد؟ لطفا پاسخ دهید.

جواب:

قسم یاد نمودن با این صیغه بر خلاف امر رسول الله ﷺ است. رسول الله ﷺ می‌‌فرماید: «من کان حالفا فلیحلف بالله أو لیصمت»[۱]: (هر کسی می‌‌خواهد قسم یاد کند، یا به الله قسم یاد کند یا ساکت شود) لذا هرگاه می‌‌خواهی سوگند یاد کنی به الله À سوگند یاد کن. بگو: والله (به الله قسم) و شبیه آن و قسم یاد نمودن با این صیغه خلاف امر رسول الله ﷺ است اما با این وجود اگر گفت: بر من حرام است اگر این کار را انجام ندهم، یا قصدش طلاق یا ظهار یا قسم است و برای او آن چیزی که نیت نموده حاصل می‌‌گردد، به دلیل فرموده‌‌ی رسول الله ﷺ: «إنما الأعمال بالنیات، وإنما لکل امرئ ما نوی»[۲]: (همه‌‌ی اعمال بستگی به نیت‌‌ها دارد و برای هر فردی آنچه نیت کرده حاصل می‌‌گردد) مادامی که این لفظ احتمال یکی از این سه معنا را دارد یعنی طلاق یا ظهار یا قسم، تعیین یکی از این احتمالات به نیت او بر می‌‌گردد. اگر گفت: منظورم این بوده که همسرم طلاق است پس طلاق محسوب می‌‌شود و اگر گفت: منظورم ظهار بوده در صورتی که آن کار را انجام دادم ظهار است به خصوص اگر بگوید: بر من حرام است و کمر همسرم مانند مادرم است. اگر گفت: منظورم قسم بوده و به جای اینکه بگویم: به الله قسم، این‌‌گونه گفتم، قسم محسوب می‌‌شود. اما حکم طلاق: اگر نیت طلاق داشته باشد و گفتیم طلاق است: در صورتی که آن کار را انجام دهد، همسرش طلاق است. همچنین در ظهار، همسرش بر او حرام است تا اینکه آنچه الله À به او از کفاره‌‌ی ظهار امر نموده را انجام دهد که کفاره‌‌ی آن: آزاد کردن برده بوده در صورتی که نیافت دو ماه پی در پی روزه بگیرد و اگر نتوانست شصت مسکین غذا دهد. اگرمنظورش قسم بوده در صورتی که آن کار را انجام داد، کفاره‌‌ی قسم بر او واجب است و کفاره‌‌ی قسم: غذا دادن یا لباس پوشاندن ده مسکین یا آزاد کردن برده است اگر نیافت سه روز پی در پی روزه بگیرد.

[۱] تخریج آن گذشت.

[۲] تخریج آن گذشت.

تعداد بازدید: 3

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: الكثير من الناس أسمعهم يحلفون بكلمة: على الحرام، فما معنى هذه الكلمة، ومن يقول: على الحرام ما أفعل كذا وكذا، هل يقع عليه الطلاق؟ نرجو منكم الإفادة.

فأجاب – رحمه الله تعالى-: الخلف بهذه الصيغة خلاف لما أمر به النبي صلى الله عليه وسلم فإن النبي صلى الله عليه وسلم يقول: «مَن كان حالفًا فلْيَحْلِفُ بالله أو لِيَصْمُتْ»، فإذا كنت تريد الخلف فاحلف بالله قل والله وما أشبه ذلك، وأما أن تحلف بهذه الصيغة فإن ذلك مخالف لأمر النبي صلى الله عليه وسلم، ولكن مع هذا إذا قال: علي الحرام ألا أفعل كذا فإما أن يريد الطلاق، وإما أن يريد الظُّهار، وإما أن يريد اليمين، فله ما نوى؛ لقول النبي صلى الله عليه وسلم: «إِنَّمَا الْأَعْمَالُ بِالنِّيَّاتِ، وَإِنَّمَا لِكُلِّ امْرِئٍ مَا نَوَى»، ولما كان هذا اللفظ محتملا لأحد المعاني الثلاثة؛ الطلاق أو الظهار أو اليمين، كان تعيين أحد هذه الاحتمالات راجعا إلى نيته، فإذا قال: أردت بقولي: علي الحرام ألا أفعل كذا أني إن فعلته فزوجتي طالق كان ذلك طلاقا، وإن قال: أردت إن فعلته فزوجتي عليَّ حرام، كان ذلك ظهارا، لا سيما إن وصله بقوله: علي الحرام أن تكون زوجتي كظهر أمي، وإن قال : أردت اليمين، أي أردت ألا أفعله فجعلت هذا عوضًا عن قولي والله ، كان ذلك يمينا، فأما حكم الطلاق، أي إذا نواه طلاقًا وقلنا: إنه طلاق فإن زوجته تطلق إذا فعله، وأما كونه ظهارًا فإن زوجته تكون حراما حتى يفعل ما أمره الله به من كَفَّارة الظَّهَارِ، وهو عِتق رقبة، فإن لم يجد فصيام شهرين متتابعين، فإن لم يستطع فإطعام ستين مسكينا، وإن أراد اليمين فإنه إذا فعله وجب عليه كَفَّارة اليمين، وهي إطعام عشرة مساكين أو كسوتهم أو تحرير رقبة، فإن لم يجد فصيام ثلاثة أيام متتابعة.