(۶۰۴۹) حکم قسم بر اساس تصور اشتباه

(۶۰۴۹) سوال: هرگاه بر چیزی قسم یاد کردم با این تصور که درست است سپس خلاف آن برایم آشکار شد؛ چه حکمی دارد؟ جزاکم الله خیرا.

جواب:

هرگاه انسان بر چیزی قسم یاد نمود با این تصور که درست است سپس خلاف آن برایش آشکار گشت، چیزی بر او نیست، چون در قسمش راست گفته است از این جهت که هنگام قسمش تصور دیگری نداشته است و صحابه Æ در چنین اموری نزد رسول الله ﷺ قسم یاد نموده و بر آنها انکار نمی‌‌کرد. در داستان مردی که با همسرش در روز رمضان همبستری نمود سپس برای طلب فتوا نزد رسول الله ﷺ آمد به او فرمود: «هل تجد رقبة»: (آیا برده می‌‌یابی) مرد گفت: نمی‌‌یابم. سپس فرمود: «هل تستطیع أن تصوم شهرین متتابعین»: (آیا می‌‌توانی دو ماه پی در پی روزه بگیری) گفت: نمی‌‌توانم. سپس فرمود: «هل تستطیع أن تطعم ستین مسکینا»: (آیا می‌‌توانی شصت مسکین غذا دهی) گفت: نمی‌‌توانم. آن مرد نشست سپس به نزد رسول الله ﷺ خرما آورده شد، آنگاه فرمود: «خذ هذا تصدق به»: (این را بگیر و با آن صدقه بده) گفت: ‌ای رسول الله! آیا بر فقیرتر از خودم؟! به الله قسم در مدینه خانواده‌‌ای فقیرتر از من نیست. رسول الله ﷺ خندید تا اینکه دندآنهای آسیاب یا دندآنهای نیش او پیدا شد سپس فرمود: «أطعمه أهلك»[۱]: (آن را برای خانواده‌‌ات قرار بده) آن مرد قسم یاد نمود که بین دو کوه مدینه خانواده‌‌ای فقیرتر از من وجود ندارد و معلوم است که نرفته تمام خانه‌‌ها را بررسی کند اما بنابر گمان غالبش قسم یاد نمود و رسول الله ﷺ او را تأیید کرد. خلاصه‌‌ی جواب این است که بگوییم: کسی که بر چیزی بنابر تصور خود قسم یاد کند سپس خلاف آن برای وی آشکار گردد، چیزی از گناه و کفاره بر او نیست.

[۱] بخاری: کتاب الصوم، باب إذا جامع فی رمضان ولم یکن له شیء فتصدق علیه فلیکفر، شمارهی (۱۸۳۴) ومسلم: کتاب الصیام، باب تغلیظ تحریم الجماع فی نهار رمضان علی الصائم ووجوب الکفارة الکبری فیه، شمارهی (۱۱۱۱).

تعداد بازدید: 2

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: إذا حلفت على شيء أظنه هو ثم تبين خلاف ذلك فما الحكم، أثابكم الله؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: إذا حلف الإنسان على شيء يظنه كذلك وتبين على خلافه فإنه لا شيء عليه؛ لأنه صدق في يمينه، حيث كان حين يمينه لا يعتقد سوى ما حلف عليه، وقد كان الصحابة يحلفون في مثل هذه الأمور عند النبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم ولم ينكر عليهم؛ ففي قصة الرجل الذي جامع زوجته في نهار رمضان ثم أتى النبي صلى الله عليه وسلم يستفتيه قال له: «هَلْ تَجِدُ رَقَبَةٌ؟». فقال الرجل: لا أجد، ثم قال: «هَلْ تَستطيعُ أَنْ تَصومَ شَهرينِ مُتَتَابِعَيْنِ؟». فقال: لا أستطيع، ثم قال: «هل تستطيعُ أَنْ تُطْعِمَ سِتِّينَ مِسْكِينًا؟». قال: لا أستطيع، فجلس الرجل، فجيء إلى النبي -صلى الله عليه وعلى آله وسلم- بتمر، فقال: «خُذ هذا تَصَدَّقُ به». فقال: يا رسول الله، أعلى أفقر مني؟ والله ما بين لابتيها أهل بيت أفقر مني. فضحك النبي -صلى الله عليه وعلى آله وسلم- حتى بدت نواجذه أو أنيابه، ثم قال: «أَطْعِمْهُ أَهْلَكَ». فأقسم الرجل أنه ما بين لابتيها أي ما بين لابتي المدينة- أهل بيت أفقر منه، ومن المعلوم أنه لم يذهب يتحسس كل بيت، لكنه حلف على ما يغلب على ظنه، فأقره النبي صلى الله عليه وعلى آله وسلم على ذلك. وخلاصة الجواب أن نقول : من حلف على شيء يظنه معين فتبيَّنَ على خلافه فلا شيء عليه؛ لا إثم ولا كَفَّارة.