سه‌شنبه 22 ربیع‌الثانی 1447
۲۲ مهر ۱۴۰۴
14 اکتبر 2025

(۴۲۹۲) چه دعاهایی برای روز عرفه وارد شده است؟

(۴۲۹۲) سوال: چه دعاهایی برای روز عرفه وارد شده است؟ لطفاً مرا راهنمایی کنید بارک الله فیکم.

جواب:

از دعاهایی که از رسول اللهﷺ برای روز عرفه وارد شده است این می‌باشد: «خَيْرُ الدُّعَاءِ دُعَاءُ يَوْمِ عَرَفَةَ، وَخَيْرُ مَا قُلْتُ أَنَا وَالنَّبِيُّونَ مِنْ قَبْلِي : لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ»[۱] : (بهترين دعاها دعاي روز عرفه است، و بهترين چيزي كه من و انبیاء قبل از من مى‌گفتند: لا إله إلاَّ الله وحده لا شريك له، له الملك، وله الحمد، وهو علي كل شيء قدير است): و دعاهایی که دیگری نیز وجود دارد که می‌توانید به کتاب‌های حدیثی و فقهی مراجعه کنید.

مهم این است که انسان در هنگام دعا قلبش حاضر، عجز و نیازش به اللهÀ باشد گمانش به اللهÀ نیک باشد اللهÀ می‌فرماید: {وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌۖ أُجِیبُ دَعۡوَةَ ٱلدَّاعِ إِذَا دَعَانِ} [سوره البقرة: ۱۸۶] : (و چون بندگانم، از تو درباره من بپرسند، بگو: به راستی که من نزدیکم، دعای دعاکننده را هنگامی‌که مرا بخواند؛ اجابت می‌کنم).

و شایسته است که در هنگام دعا کردن رو به قبله باشد اگر چه کوه در پشتش قرار بگیرد و دستش را نیز بالا ببرد و از رسول اللهﷺ ثابت است که در نزد صخره‌ها ایستاده بود و فرمود: «وَعَرَفَةُ كُلُّهَا مَوْقِفٌ» تخریج آن گذشت.: (عرفه به تمامی، موقف است): پس شایسته نیست که انسان خودش را خسته کند که در آن موقفی که رسول اللهﷺ ایستاده بایستاد با وجود شدت گرما و دوری مسافت و اختلاف مکان‌ها، چه بسا راه را  گم کند و به او عطش و خستگی دست دهد و به او ضرر برسد در صورتی که رسول اللهﷺ فرمود: «وَعَرَفَةُ كُلُّهَا مَوْقِفٌ»[۲] : (عرفه به تمامی، موقف است): انگار دارد اشاره می‌کند در صورتی که در رسیدن به آن موقفی که رسول اللهﷺ ایستاده سخت و دشوار می‌باشد، در مکان خودش بایستاد.


[۱] رواه الترمذی (۳۵۸۵).

[۲] تخریج آن گذشت.

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

تقول السائلة: ما هي الأدعية الواردة في يوم عَرَفَةَ؟ أفيدوني بذلك بارك الله فيكم؟

فأجاب رحمه الله تعالى: الأدعية الواردة في يوم عَرَفَةَ منها ما قاله النبي – عليه الصلاة والسلام -: «خيرُ الدُّعَاءِ دُعَاءُ يومٍ عَرَفَةَ، وخير ما قلت أنا والنَّبِيُّونُ مِنْ قَبْلي: لا إله إلا الله وحده لا شريك له، لَهُ الْمُلْكُ، وله الحمد، وهو عَلَى كُلِّ  شي ء قدير»، وفيه أدعية أخرى يمكن الرجوع إليها في كتب الحديث وأهل الفقه.

المهم أن يكون الإنسان حين الدعاء والذِّكْرِ حاضر القلب مستحضرا عَجْزَهُ وفَقْرَهُ إلى الله -تبارك وتعالى، مُحْسِنُ الظن بالله، فإن الله تعالى يقول: ﴿ وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ ﴾ [البقرة:186].

وينبغي أن يكون في حال دعائه مستقبلا القبلة، ولو كان الجبل خلف ظهره، وأن يكون رافعا يديه، وقد ثبت عن النبي صلى الله عليه وسلم أنه وقف عند الصخرات وقال: «وعَرَفَةُ كُلُّهَا مَوْقِفٌ»، ولا ينبغي للإنسان أن يُتعب نفسه في الذهاب إلى الموقف الذي وقف فيه الرسول صلى الله عليه وسلم، و مع شدة الحرّ، وبعد المسافة، واختلاف الأماكن، فربما يلحقه العطش والتعب، وربما يُضل طريقه، فيحصل عليه ضرر، والنبي – عليه الصلاة والسلام – قال: «عَرَفَةُ كُلُّهَا مَوْقِفٌ»، وكأنه يشير بهذا القول إلى أنه ينبغي للإنسان أن يقف في مكانه، إذا كان يحصل عليه تَعَب ومشقة في الذهاب إلى الموقف الذي وقف فيه النبي صلى الله عليه وسلم.

مطالب مرتبط:

(۴۳۸۳) رسول الله ﷺ چند عمره انجام دادند؟

عمره‌های رسول الله چهارتا است...

ادامه مطلب …

(۴۳۱۱) حکم وکالت در رمی جمرات به‌ سبب بیماری و ازدحام

روز‌هایی که مریض بودی و همسرت از جانب شما رمی کرده است کفایت می‌کند إن شاء الله اما روزهایی از جانبت رمی ‌کرده و شما مریض نبودی ولی از شلوغی ترسیدی، شلوغی دائمی نیست و در اول وقت است...

ادامه مطلب …

(۴۳۱۶) آیا برای غیر مُحرِم جایز است که از حج‌کننده‌ای كه از رمی عاجز است رمی به جا آورد؟

اولا قبل از این کم به این سوال جواب دهم دوست دارم مسئله‌ی وکیل گرفتن در رمی را مورد توجه قرار دهم که مردم آن را بسیار دست‌کم می‌گیرند تا جایی که به آن اهمیت نمی‌دهنددر صورتی که رمی جمرات یکی از واجبات حج است و بر کسی که لباس حج را بر تن کرده واجب است که خودش آن را به جا آورد زیرا اللهÀ می‌‌فرماید: {وَأَتِمُّوا۟ ٱلۡحَجَّ وَٱلۡعُمۡرَةَ لِلَّهِ} [سوره البقرة: ۱۹۶] : (و حج و عمره را برای الله به اتمام برسانید): و این اقتضای این را دارد که انسان تمام اعمال حج را باید بدون این که کسی را وکیل خود قرار دهد انجام دهد ولی با تأسف بسیار بعضی از مردم این را دست‌کم می‌گیرند تا جایی که جوانی را می‌یابی که از جانب خود برای رمی وکیل گرفته است یا زنی که می‌تواند که خودش رمی به جا آورد کسی را از جانب خود وکیل گرفته است و این خطای بزرگی است و برای کسی که خودش می‌تواند رمی به جا آورد با وکیل گرفتن رمی او به جا نمی‌آید. بعضی از مردم می‌گویند: زنان به خاطر شلوغی و اختلاط به مردان به وکیل گرفتن نیاز دارند. می‌گوییم: برای زنان نیز وکیل گرفتن جایز نیست زیرا رسول اللهﷺ به سوده دختر زمعهÈ (یکی از همسرانش) که سنگین و کند رو بود اجازه نداد که وکیل بگیرد بلکه به او اجازه داد از مزدلفه در آخر شب، قبل از شلوغی مردم خارج شود. و ما می‌گوییم: مسئله‌ی شلوعی در طواف و سعی نیز می‌باشد بلکه در طواف و سعی بیشتر و خطرناکتر است زیرا مردم در رمی کردن سمت یکسانی ندارند یکی می‌آید و یکی می‌رود و با عجله این کار را انجام می‌دهند به خلاف طواف که به یک سمت می‌روند و با آرامی این کار را انجام می‌دهند بنابراین فتنه در آن از این که فاسقان در آن باشند العیاذ بالله خطرناک‌تر است که از اول تا آخر طواف در مجاورت این زن قرار می‌گیرد و خطر در آن بیشتر وجود دارد و با این وجود هیچ کس نگفته است که در حالت شلوغی از جانب زن برای طواف کردن وکیل گرفته می‌شود. و برای همین نیز حج کننده در حج فرض و نفل باید خودش رمی را به جا آورد و اگر مانند زن حامله یا مریض یا شخص مسن که از این کار عاجز هستند در این حالت از جانب خودشان وکیل می‌گیرند و اگر از صحابه روایت نشده بود که از جانب کودکانشان رمی می‌کردند می‌گفتیم اگر نمی‌تواند رمی را به جا آورد وکیل گرفته نمی‌شود بلکه از او ساقط می‌شود زیرا که واجبات برای کسی که توانایی آن را ندارد از گردنش ساقط می‌شود ولی وقتی در توکیل در اصل حج برای کسی که عجزی که امید به بهبود آن نیست دچار شده است آمده و از صحابه روایت شده است که از جانب کودکانشان رمی را به جا می‌آوردند گفتیم که توکیل در رمی کردن برای کسی که نمی‌تواند جایز است. و اما کسی که به سبب شلوغی رکی کردن برایش سخت می‌آید عذری برای وکیل گرفتن نیست بلکه می‌گوییم اگر می‌توانی در شلوغی رمی کنی خودت در روز رمی کن و اگر با وجود شلوغی برایت سخت می‌آید در شب رمی را به جا بیاور و امر در این باره سخت‌گیری نیست زیرا رسول اللهﷺ اول وقت رمی در ایام تشریق را مشخص کردند و آخر آن را مشخص نکردند و این دلالت بر این دارد که آخر آن وقت محدودی ندارد و انسان براساس آنچه برایش میسر است در شب رمی می‌کند و این ممنوع نیست و رمی عبادت روز نیست بلکه رسول اللهﷺ به ایشان اجازه داده است که در آخر شب از مزدلفه خارج شوند و هنگامی که رسیدند رمی کنند همانطور که از اسماءÈ دختر ابوبکرJ روایت شده است: «أنها كانت ترمي ثم تُصلي الفجر» : (او رمی را به جا می‌آورد سپس نماز صبح را می‌خواند): و این دلیل بر این است که امر در آن واسع است بنابراین در چیزی که شرع آن را محدود کرده است به آن ملزم هستیم و در چیزی که شرع در آن مطلق آورده است از رحمت و کَرَم اللهÀ است؛ بله اگر انسانی منزلش دور است و برایش سخت است که هر روز به سوی جمرات برود می‌تواند آن را در روز آخر جمع کند زیرا رسول اللهﷺ به شتربانان اجازه داد که روزی رمی کنند و روزی رمی نکنند سپس در روز سوم برای دو روز رمی کنند. اما در صورتی که مشقتی نمی‌باشد جایز نیست که رمی روزی را به روز دیگر به تأخیر بیاندازد. اما جواب سوال: آیا جایز کسی که در احرام نیست را برای رمی جمرات وکیل کرد؟ فقها گفته‌اند: فقط برای کسی که در آن سال حج می‌کند جایز است. والله الموفق....

ادامه مطلب …

(۴۳۳۵) یا ترک ماندن شب‌ در منی به‌ دلیل نبود مکان جایز است؟

بعد از برگشتنت از عرفه جایز نیست مگر این که در منی باشی زیرا رسول اللهﷺ به آنجا رفت و به هیچ کس برای ترک از آنجا رخصت نداد مگر به چوپانان و ساقیان آب....

ادامه مطلب …

(۴۳۳۲) روز حج اکبر آیا روز عید است یا روز وقوف در عرفه و چرا به این اسم نام گذاری شده است؟

روز حج اکبر همان روز عید است همانطور که از رسول اللهﷺ ثابت است...

ادامه مطلب …

(۴۳۸۰) چه مدتی باید بین دو عمره فاصله باشد؟

بعضی از علما نظرشان بر این است که عمره در سال تکرار نمی‌شود و در هر سالی فقط یک بار انجام می‌شود و بعضی دیگر نظرشان بر این است که تکرار آن در سال اشکالی ندارد ولی به قدری باشد که موی سر رشد کند که بتوان آن را تراشید....

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه