(۳۸۶۱) آیا حجامت، روزه را باطل می‌کند؟

(۳۸۶۱) سوال: به نظر شما آیا حجامت، روزه را باطل می‌کند؟ در صحیح مسلم دلیلی وارد شده که دلالت دارد فرموده‌ی رسول الله ﷺ : «أفطر الحاجم والمحجوم» : (حجامت کننده و حجامت شونده روزه‌ی خود‌ را شکسته‌اند) در آغاز اسلام روایت شده اما در آخر به روزه‌دار اجازه‌ی حجامت داده است.

جواب:

بله، نظرم بر این است که اگر خون، آشکار شود، حجامت روزه را باطل می‌کند؛ زیرا رسول الله ﷺ فرمود: «أفطر الحاجم والمحجوم»[۱] : (حجامت کننده و حجامت شونده روزه‌ی خود‌ را شکسته‌اند). درباره‌ی دلیلی که سؤال کننده از صحيح مسلم در مورد نسخ این حدیث بیان کرد، اکنون اطلاعی ندارم. شيخ الإسلام ابن تيميه Ë این مسئله را در کتابی با عنوان (حقيقة الصِّيام) بیان نموده است که سؤال کننده باید به کتاب مذکور مراجعه کند.

قائل بودن به باطل شدن روزه با حجامت، متناسب با حکمت است؛ زیرا از کسی که حجامت می‌شود، خون زیادی خارج می‌گردد و در نتیجه دچار ضعف و ناتوانی می‌شود لذا حکمت الله À بر این بوده است که به روزه‌داری که حجامت کرده بگوییم: (روزه‌ات باطل است پس بخور و بنوش) اما نمی‌گوییم که حجامت کردن به هنگام روزه، جایز است؛ بلکه می‌گوییم: حجامت کردن در روزه‌ی واجب، حرام است اما اگر کسی مجبور به حجامت باشد تا خون از وی خارج شود و از هلاکت و آسیب‌دیدگی بیم دارد، در این حالت می‌تواند بنا بر ضرورت، حجامت کند و اجازه‌ی خوردن و نوشیدن خواهد داشت که بدون تردید، این کار از حکمت است.

بنابراین می‌گوییم: اگر روزه نفل باشد، روزه‌دار می‌تواند حجامت کند و گناهی بر او نیست زیرا در روزه‌ی نفل، برای روزه‌دار جایز است روزه را قطع کند اما اگر هدفش نادرست باشد، مکروه است؛ اما اگر روزه‌اش مانند روزه‌ی رمضان، قضای روزه‌ی رمضان و روزه‌ی نذر، روزه‌ی واجب باشد، جایز نیست که در حال روزه حجامت کند زیرا خروج از امر واجب، جایز نیست مگر زمانی که ضرورت داشته باشد. اگر مجبور شد و حجامت کرد، روزه‌اش باطل می‌شود و جایز است که بخورد و بنوشد.

۲-تخریج آن گذشت.

تعداد بازدید: 1

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: هل ترون أن الحجامة تفطر الصائم، وقد ورد دليل في مسلم يدل على أن قول النبي صلى الله عليه وسلم: أفطر الحاجم والمحجوم». كان متقدما، وأن آخر أمره – عليه الصلاة والسلام- الترخيص بها للصائم؟

فأجاب رحمه الله تعالى: نعم نرى أن الحجامة تفطر إذا ظهر الدم؛ لقول النبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم -: «أَفْطَرَ الحَاجِمُ وَالمَحْجُومُ». وما ذكره السائل من أنه ورد في صحيح مسلم ما يدل على نسخ ذلك فلا أعلمه الآن، وقد حقق شيخ الإسلام ابن تيمية رحمه الله هذه المسألة في رسالة له تسمى (حقيقة الصيام)، فليرجع إليها السائل.

والقول بأن الحجامة مُفطِرة هو المناسب للحكمة؛ لأن المحجوم يظهر منه دم كثير، ويَلْحَقُه الضعف والعجز والتعب، فصار من حكمة الله أن الصائم إذا احتجم قلنا له: أفطرت، فكل واشرب. ولكننا لا نقول له: إن الحجامة جائزة في الصوم . بل نقول: إن الحجامة مُحرَّمة في الصوم الواجب، ولكن إذا اضطر الإنسان إليها؛ بأن هاج به الدم حتى خاف على نفسه الهلاك أو الضرر، فإنه في هذه الحال يحتجم للضرورة، ويفطر فيأكل ويشرب، وهذا من الحكمة لا شك فيه.

وعلى هذا نقول: إذا كان الصوم نفلا فلا حَرَجَ على الإنسان الصائم أن يحتجم، ولا إثم عليه؛ لأنه يجوز للصائم نفلا أن يقطع صومه، لكنه يُكره لغير غرض صحيح، وأما إذا كان الصوم واجبًا؛ كصوم رمضان، وقضاء رمضان، وصوم النذر، فإنه لا يجوز أن يحتجم وهو صائم؛ لأن الواجب لا يجوز الخروج منه إلا لضرورة، فإذا اضطر إلى ذلك واحتجم صار بذلك مُفطِرًا، وجاز له أن يأكل ويشرب.