(۳۲۳۸) حکم نگهداری استخوان‌ها برای تحقیقات پزشکی

(۳۲۳۸) سوال: خانم سؤال کننده دانشجو در دانشکده‌ی پزشکی ریاض می‌گوید:

لطفاً در این مسئله به من فتوا دهید: به اقتضای تحصیلم در دانشکده‌ی پزشکی مقداری از استخوان‌ها را نگهداری می‌کنم؛ حکم این کار چیست؟ لطفاً فتوا دهید که اگر استخوانی را در اتاق شخصی‌ام نگهداری کنم شامل تصاویر مجسمه می‌شود؟ نظر به این که تحصیلات ما بر تحقیقات نظری و آگاهی بر اجسام ملموس تکیه دارد.

جواب:

می‌گوییم این کالبد‌ها یا از جسم انسان است یا از حیوان دیگری است و اگر از حیوانی دیگر باشد، نگهداری و تشریح آن اشکالی ندارد همچنین هر کاری که مصلحت پزشکی در آن داشته باشد، اشکالی ندارد زیرا الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {هُوَ الَّذِي خَلَقَ لَكُمْ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا} [البَقَرَةِ: ٢٩]: (الله است که همه‌ی آنچه در زمین است را برای شما آفرید) بنابراین هرگاه در مخلوقاتی که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ آفریده مصلحتی برای دین و دنیای ما نهفته باشد، گناهی بر ما نیست که از آن سود ببریم و برای همین برای ما جایز است حیوانی که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ برایمان حلال نموده را ذبح کرده و جانش را بگیریم تا از گوشتش بهره‌مند شویم.

اما کالبد انسان: اگر انسانی محترمی است، مانند: مسلمان، اهل ذمّه، هم‌پیمانان مسلمانان و کسانی که از جانب مسلمانان به آنان امنیت داده شده، جایز نیست آن را مُثله کرده و استخوانش را نگهداری کند اما اگر انسان غیر محترمی باشد جای تأمل دارد و برای صدور فتوای همگانی که مسلمانان از آن بهره‌مند شوند، نیازمند تحقیق و مراجعه است.

اما به نسبت کالبدی غیر از کالبد انسان اشکالی در نگهداری آن برای تحقیق یا کارهای دیگر نیست و از جمله تصاویر مجسم نیز نمی‌باشد زیرا تصاویر مجسم، تصویری است که بنده آن را برای شبیه‌سازی با آفرینش الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌کشد لذا آن را می‌سازد تا به آفرینش الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ شبیه‌ شود اما هر آنچه از مخلوقات الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ باشد، قطعاً از جمله تصاویر نیست.

تعداد بازدید: 1

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

تقول السائلة: طالبة في كلية الطب بجامعة الرياض: أرجو من فضيلتكم إفتائي فيما يلي بحكم دارستي في كلية الطب أحتفظ ببعض العظام، فما حكم ذلك؟ وإذا احتفظت بالهيكل العظمي في غرفتي الخاصة هل هذا يُعتبر من الصور المُجَسَّمَة؟ أرجو إفتاءنا في ذلك، علما بأن دراستنا تعتمد على الدراسات النظرية والاطلاع على المجسمات الملموسة؟

فأجاب – رحمه الله تعالى- نقول: إن هذا الهيكل لا يخلو من أن يكون هيكل إنسان أو هيكل حيوان آخر. فإن كان هيكل حيوان آخر فلا بأس من الاحتفاظ به ولا بأس من تشريحه، ولا بأس أيضًا من كل عمل يكون فيه مصلحة للطب؛ لأن الله -تعالى- يقول: ﴿ هُوَ الَّذِي خَلَقَ لَكُم مَّا فِي الْأَرْضِ جمِيعًا ﴾ [البقرة: ۲۹] . فمتى كان في هذه المخلوقات التي خلقها الله مصلحة لنا في ديننا ودنيانا فإنه ليس علينا حرج في أن ننتفع بها، ولهذا يجوز لنا في الحيوان الذي أباح الله لنا أن نذبحه ونقضي على حياته لأجل أن نستفيد بلحمه.

أما إذا كان هيكل إنسان فإن كان الإنسان محترما -كالمسلم والدمي والْمُعَاهَدِ والمستأمِنُ – فإنه لا يجوز للمرء أن يُمثل به وأن يحتفظ بهيكله، وإذا كان إنسانا غير مُحترم فإن هذا محلّ نظر، ويحتاج إلى بحث ومراجعة، وإصدار فتوى عامة ينتفع بها المسلمون. أما بالنسبة للهيكل غير هيكل الإنسان فإنه لا بأس في الاحتفاظ به لدراسته أو لغير ذلك، وليس هذا من الصور الْمُجَسَّمَةِ؛ لأن الصور المجسمة هي التي يُصَوِّرها العبد مضاهاة لخلق الله -عز وجل-، فيصنعها مُضَاهيًا بها خلق الله، أما ما كان من مخلوقات الله فإن هذا ليس من الصُّوَر قطعا.