(۲۳۶۵) سوال: کیفیت بر پاشنه نشستن مستحب و مکروه چگونه است؟ و چه زمانی که این‌گونه می‌نشینند؟
جواب:
قول مشهور نزد حنابله این است که همه‌ی آن مکروه است فرقی ندارد با کاشتن پا بر زمین باشد یا نشستن بر دو قوزک یا با قرار دادن نشیمن‌گاه بر زمین و بلند کردن دو ساق باشد یا با کاشتن دو پا بر زمین و نشستن بین آن دو باشد یعنی همه‌ی صورت‌های بر پاشنه نشستن مکروه می‌دانند.
و بعضی از علما بر روی پاشنه‌ی پا نشستن بین دو سجده را سنت می‌دانند زیرا در حدیث ابن عباس J آمده است: «أنه سأله رجل عن الإقعاء و قال: نری أنه جفاء؟ فقال: سنة نبیکم»[۱] (مردی از او درباره‌ی بر روی پاشنه‌ی پا نشستن سوال کرد و گفت: ما آن را ظلم و ستم به آن می‌دانیم؟ ایشان فرمود: این سنت پیامبر شما است).
ولی اکثر علما آن را مشروع نمی‌دانند و این إن شاء الله درست است: نشستن برای روی پاشنه‌ی پا به طریقه‌ی مذکور (دو پایش را بر روی زمین بکارد و بر پشتش بنشیند) مشروع نیست نه در بین دو سجده و نه در دو تشهد مشروع نمی‌باشد و شاید ابن عباس J این سنت را حفظ نموده ولی بعد نسخ شده است همانگونه که ابن مسعود J هنگامی که رکوع می‌کرد کف دستانش را به هم می‌چسباند و آن را بین دو رانش قرار می‌داد و زمانی که با دو نفر دیگر نماز می‌خواند وسط آن‌ها در یک صف قرار می‌گرفت (یعنی او امام قرار داشت) بر این مبنا که سنت می‌باشد ولی قبلا سنت بوده و سپس نسخ شده اما ابن مسعود از نسخ آن خبر نداشته است لذا شاید ابن عباس به نسبت این امر (بر روی پاشنه‌ی پا نشستن) نیز به اعتبار اول امر حفظ نموده سپس نسخ شده است.
و مهم این است که قول صحیح آن می‌باشد که در نماز نشستن بر روی پاشنه‌ی پا وجود ندارد و فقط به حالت افتراش نشسته میشود مگر در تشهد آخر که در سه رکعتی و چهار رکعتی به صورت تورک نشسته میشود.
[۱] رواه مسلم (۵۳۶).
