سه‌شنبه 14 رجب 1446
۲۵ دی ۱۴۰۳
14 ژانویه 2025

(۱۱۱۷) حدیث «من سنّ فی الإسلام سنة حسنة»

(۱۱۱۷) سوال: جناب شیخ! تفسیر این حدیث از پیامبرﷺ چیست؟ حدیث: «هر کس که در اسلام روش نیک و خوبی را پایه گذاری کند، اجر آن را دارد»؟

جواب:

حدیث به صورت کامل چنین است: «کسی که در اسلام روش نیک و خوبی را پایه گذاری کند، پاداش آن را و پاداش هر کسی که بعد از او تا روز قیامت آن کار را انجام دهد، دارد».[۱] علت ورود حدیث این است که روزی پیامبرﷺ مردم را به صدقه تشویق کردند. مردی از انصار با کیسه‌ی سنگینی وارد شد و آن را مقابل پیامبرﷺ گذاشت. ایشان هم فرمودند: «کسی که در اسلام روش نیک و خوبی را پایه گذاری کند، پاداش آن را و پاداش هر کسی که بعد از او تا روز قیامت آن کار را انجام دهد، دارد».

در اینجا منظور از سنت، سنتِ عمل و فعل است، نه سنت تشریع. زیرا تشریع مختص الله و رسول است و برای هیچ کس جایز نیست که در دین الله، تشریعی بیاورد که از دین نیست، یا سنتی را وارد دین کند که جزء دین نیست. زیرا این کار، بدعت و نوآوری در دین محسوب می‌شود و پیامبرﷺ از بدعت بر حذر داشته و فرموده‌اند: «هر بدعتی، گمراهیست».[۲]

اما هر کس در کاری از دیگران پیشی بگیرد یا سنت فراموش شده‌ای را زنده کند، روشی نیک در اسلام پایه‌گذاری کرده است. در نتیجه پاداش آن کار و پاداش هر کسی که تا روز قیامت به آن عمل کند را خواهد داشت.

مثل همین حکم شامل کسی می‌شود که طریقه و روشی را ایجاد کند که آن روش، وسیله‌ای برای امر مشروعی باشد و قبل از او، کسی این کار را نکرده باشد. این کار نیز شامل این حدیث می‌شود که سنت حسنه‌ای را پایه گذاری کرده و به همین خاطر، پاداش آن و پاداش هر کسی که تا قیامت به آن عمل کند را خواهد داشت. مثلا اگر کسی مبتکر روشی باشد برای دستیابی آسان‌تر به آیات، یا احادیث و غیره، مانند کسی است که سنت حسنه‌ای را پایه گذارده و بنا بر این پاداش آن و پاداش هر کسی را که تا قیامت به آن عمل نماید، خواهد داشت.

بنا بر این سنت در اسلام به سه قسمت تقسیم می‌شود:

سنت تشریع و سنت عمل یا سبقت گرفتن در عمل و سنت وسیله.

سنت تشریع برای هیچ کس جز  الله تَبَارَكَ‌وَتَعَالَىٰ و پیامبرشﷺ جایز نیست و هر کس تشریعی بیاورد که الله و رسولش آن را تشریع نکرده باشند، تشریعش بدعت و گمراهیست و مردود. زیرا رسول اللهﷺ می‌فرماید: «بر شما واجب است که از سنت من پیروی کنید و شما را از نوآوری در دین برحذر می‌دارم».[۳] همچنین می‌فرماید: «هر کس عملی را انجام دهد که دستور ما بر آن نباشد، عملش مردود است».[۴] این کلمات در احادیث گوناگونی وارد شده‌اند.

اما سنت سبقت و پیشی گرفتن: مثالش حدیثی است که پیشتر ذکر شد. یعنی شخصی به انجام کار خیری تشویق کند و کسی زودتر از بقیه آن کار را انجام دهد. دیگران نیز به پیروی از او، آن کار را انجام دهند. در چنین حالتی، او کسی است که سنت و روش نیکی را پایه گذاری کرده است.

اما سنت وسیله این است که انسان مبتکر راهی برای رسیدن به امری مشروع باشد و کسی هم قبلا چنین کاری نکرده باشد. این شخص نیز روش و سنتی نیک در اسلام پایه‌گذاری کرده است. در نتیجه، اجر آن و اجر کسی که تا قیامت به آن عمل کند را داراست.

***


[۱]  صحیح مسلم: کتاب الزکاة، باب الحثّ علی الصدقة و لو بشق تمرة أو کلمة طیبة و أنها حجاب من النار، حدیث شماره (۱۰۱۷). از جریر بن عبدالله رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ با این لفظ: «مَنْ سَنَّ فِي الْإِسْلَامِ ‌سُنَّةً ‌حَسَنَةً، فَلَهُ أَجْرُهَا، وَأَجْرُ مَنْ عَمِلَ بِهَا بَعْدَهُ».

[۲]  صحیح مسلم: کتاب الجمعة، باب تخفیف الصلاة و الجمعة، حدیث شماره (۸۶۷)، از جابر بن عبدالله رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُمَا با این لفظ: «كُلُّ ‌بِدْعَةٍ ‌ضَلَالَةٌ».

[۳]  سنت ابوداود: کتاب السنة، باب فی لزوم السنة، حدیث شماره (۴۶۰۷). سنن ترمذی: کتاب العلم، باب ما جاء فی الأخذ بالسنة و اجتناب البدع، حدیث شماره (۲۶۷۶) و می‌گوید: صحیح است. سنن ابن ماجه: کتاب المقدمة، باب اتباع سنة الخلفاء الراشدین المهدیین، حدیث شماره (۴۲). از عرباض بن ساریة رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ با این لفظ: «فَعَلَيْكُمْ بِسُنَّتِي وَسُنَّةِ الْخُلَفَاءِ الْمَهْدِيِّينَ الرَّاشِدِينَ، تَمَسَّكُوا بِهَا وَعَضُّوا عَلَيْهَا بِالنَّوَاجِذِ، وَإِيَّاكُمْ ‌وَمُحْدَثَاتِ ‌الْأُمُورِ».

[۴]  صحیح بخاری: کتاب الصلح، باب إذا اصطلحوا علی صلح جور فالصلح مردود، حدیث شماره (۲۵۵۰). صحیح مسلم: کتاب الأقضیة، باب نقض الأحکام الباطلة و ردّ محدثات الأمور، حدیث شماره (۱۷۱۸). از ام المومنین عایشه رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهَا با این لفظ: «من عَمِلَ عَمَلًا ‌لَيْسَ ‌عَلَيْهِ ‌أَمْرُنَا فَهُوَ رَدٌّ».

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مطالب مرتبط:

(۱۰۶۹) برای مرده دعا بهتر است یا اهدای ثواب

یکی از نکاتی که این حدیث به آن اشاره می‌کند این است که بهتر است برای میت به جای اهدای ثواب، دعای خیر کرد. زیرا حدیث دلالت بر آن دارد.

ادامه مطلب …

(۱۱۶۰) حدیث افتادن پشه در لیوان آب یا ظرف غذا

این حدیث در صحیح بخاری از ابوهریره رضی الله عنه آمده و صحیح است. انسان نباید با فهم قاصر خود احادیث صحیح را رد کند، بلکه باید خود را متهم کند

ادامه مطلب …

(۱۲۳۸) رهایی از وسوسه‌هایی که در دل می‌آیند

احادیثی در مورد وساوسی که در قلب انسان ایجاد می‌شوند روایت شده‌اند. راهش این است که انسان از شیطان به الله پناه برد و از این افکار دست بکشد

ادامه مطلب …

(۱۲۵۵) حدیث در مورد خوردن از ظرف مشترک

ایمان به این مساله واجب است که مرض واگیردار به خودی خود واگیردار نیست، بلکه به اذن الله واگیردار است و خوردن از ظرف مشترک اشکالی ندارد

ادامه مطلب …

(۱۱۴۶) نفی ایمان از شخص گناهکار

وقتی کسی مرتکب یکی از گناهان کبیره می‌شود، در آن لحظه شایستگی این را ندارد که مومن کامل الایمان باشد. به همین خاطر از او نفی ایمان شده است

ادامه مطلب …

(۱۱۶۵) در مورد خطر شرک و پناه بردن به الله از آن

انسان باید از هر شرکی به الله پناه ببرد. همچنین به الله پناه ببرد از اموری که متوجه شرک بودن آنها نیست و ممکن است آنها را انجام دهد و مرتکب شود

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه