(۱۱۰۳) سوال: معنی این حدیث چیست که پیامبرﷺ فرموده: «کسی که با سنگریزه بازی کند، کار بیهوده انجام داده است».[۱] نیز معنی این حدیث که می‌فرماید: «و کسی که کار بیهوده انجام دهد، جمعه ندارد»[۲]؟ نیز چرا سنگریزه در این حدیث مورد توجه قرار گرفته است؟
جواب: در زمان پیامبرﷺ مسجد ایشان فرش نداشت و فرش مسجد سنگریزه بود. با این توضیح، معنی این حدیث که فرمودند: «کسی که با سنگریزه بازی کند، کار بیهوده انجام داده»، این است که هر کس در هنگام خطبه در روز جمعه با این سنگریزه‌ها بازی کند، کار بیهوده انجام داده است. زیرا باعث می‌شود از گوش دادن به خطبه‌ی امام غافل شود. در حدیث دیگر که فرمود: «و کسی که کار بیهوده انجام دهد، جمعه ندارد»، یعنی از ثواب جمعه محروم می‌شود. زیرا یکی از مهم‌ترین مقاصد شریعت در نماز جمعه، خطبه و گوش دادن به آن است. پس اگر شخص به بازی با سنگریزه مشغول شود، از این حکمت عظیم محروم می‌شود و در این صورت، از ثواب جمعه محروم شده است.
این دلالت می‌دهد که واجب است انسان در هنگام خطبه جمعه ساکت باشد و به سخنان خطیب گوش کند. به همین خاطر پیامبرﷺ می‌فرماید: «کسی که روز جمعه هنگامی که امام خطبه می‌خواند، حرف بزند، مانند الاغی است که کتاب‌هایی را بر خود حمل می‌کند. نیز کسی که به او بگوید: ساکت شو، کار بیهوده‌ای انجام داده است».[۳]
***
[۱] صحیح مسلم: کتاب الجمعة، باب فضل من استمع و أنصب فی الخطبة، حدیث شماره (۸۵۷). از ابوهریره رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ با این لفظ: «مَنْ مَسَّ الحصى فقد لغا».
[۲] روایت احمد در مسند: (ج۱، ص۹۳) حدیث شماره (۷۱۹)، و ابوداود در سنن: کتاب الصلاة، باب فضل الجمعة، حدیث شماره (۱۰۵۱). از علی رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ با این لفظ: «ومَن لَغَا فَليسَ له في جُمعته تلك شئ».
[۳] روایت ابن ابی شیبه: (ج۱، ص۴۵۸)، حدیث شماره (۵۳۰۵). روایت احمد در مسند: (ج۱، ص۲۳۰)، حدیث شماره (۲۰۳۳). طبرانی: (ج۱۲، ص۹۰)، حدیث شماره (۱۲۵۶۳). با این لفظ: «من تكلم يوم الجمعة والإمام يخطب فهو كَمَثَل الحمار يحمل أسفاراً، والذي يقول له أنصِتْ ليس له جمعة».
