(۸۷۶) أهله در سوره بقره به چه معناست؟

(۸۷۶) سوال: تفسیر این آیه چیست: {يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْأَهِلَّةِ قُلْ هِيَ مَوَاقِيتُ لِلنَّاس} [بقره: ۱۸۹]: (درباره‌ی هلال‌های (ماه) از تو می‌پرسند، بگو آنها بیان اوقات برای مردم است)؟

جواب:

این آیه: {يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْأَهِلَّةِ}: (درباره هلال‌ها (ی ماه) از تو سؤال می‌کنند}، خطاب الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ به رسول اللهﷺ می‌باشد تا جواب صحابه را بدهد که از ایشان درباره‌ی حکمت این هلال‌ها سوال کرده بودند. الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ بیان فرمود که این هلال‌ها برای بیان وقت است. برای بیان وقت حج و برای این که مردم وقت معاملات و عباداتشان را بدانند. همچنین برای بیان دیگر اموری است که به توقیت نیاز دارند.

کلمه‌ی (الناس) عام است و شامل تمام بنی آدم می‌شود. تشخیص ماه‌های سال که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ آنها را برای بندگان آفرید، به وسیله‌ی این هلال‌هاست. زیرا الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ فرمود: {هِيَ مَوَاقِيتُ لِلنَّاسِ}: (آنها بیان اوقات برای مردم است}. در اینجا به صورت عام بیان فرمود. نیز می‌فرماید: {إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِندَ اللَّهِ اثْنَا عَشَرَ شَهْرًا فِي كِتَابِ اللَّهِ يَوْمَ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ مِنْهَا أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ} [توبه: ۳۶]: (بی گمان تعداد ماه‌ها نزد الله در کتاب الله، از آن روز که آسمان‌ها و زمین را آفریده، دوازده ماه است. از میان آنها، چهار ماه، ماه حرام است}. علما بر اساس آنچه در سنت مطهر رسول اللهﷺ وجود دارد، اتفاق نظر دارند که مراد از این ماه‌ها همان ماه‌هایی است که بر اساس هلال ماه محاسبه شده‌اند.

پس این هلال‌ها برای اندازه‌گیری وقت است که مردم در عبادات و معاملاتشان از آن بهره می‌برند. مثلا در عبادات: شروع و پایان ماه رمضان با دیدن هلال ماه مشخص می‌شود.

همچنین در عدّه‌ی زنان: زنی که شوهرش فوت کرده به مدت چهار ماه و ده روزه عدّه دارد. زنان مطلّقه، که به سبب کم سنی یا پیری، حیض نمی‌شوند، به مدت سه ماه عدّه دارند. همچنین مردم بدهی‌های خود و دیگر مسائلشان را وقتی می‌خواهند ماهانه به تاخیر بیندازند، ماه را بر اساس هلال محاسبه می‌کنند. چیزهای دیگری که نیاز است به اندازه‌ی یک ماه یا بیشتر به تاخیر افتند، وقتشان بر اساس همین هلال‌ها محاسبه می‌گردد.

این قسمت از آیه: {والحجِّ}، یعنی حج و هلال نیز با هم مرتبط هستند. زیرا شروع حج روز ۸ ذی الحجه و پایانش روز ۱۳ ذی الحجه است. ماه‌های حج: شوال، ذوالقعده و ذوالحجه هستند. الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَّعْلُومَاتٌ} [بقره: ۱۹۷]: (حج، ماه‌های مشخصی است). چهارتا از ماه‌های قمری، ماه‌های حرام هستند. این ماه‌ها عبارتند از: رجب، ذوالقعده، ذوالحجه و محرم. ذوالقعده، ذوالحجه و محرم پشت سرهم هستند و رجب جدای از اینها در بین ما‌ه‌های جمادی و شعبان است. هلال با ماه شناخته می‌شود. آنها از جهت غرب آشکار و کم کم بزرگ می‌شوند تا اینکه در مدت نصف ماه، کامل شوند. سپس همان طور کوچک می‌شوند تا به صورت اول باز می‌گردند و باز دوباره از طرف غرب شروع به بزرگ شدن می‌کنند. خروج هلال از سمت مغرب، ابتدای هلال است. معنی آیه‌ی کریمه، این است که مطرح کردیم.

***

تعداد بازدید: 4

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: قوله تعالى: ﴿ يَسْتَلُونَكَ عَنِ الْأَهِلَّةِ قُلْ هِيَ مَوَاقِيتُ لِلنَّاسِ ﴾ [البقرة: ۱۸۹] ما تفسير هذه الآية الكريمة بارك الله فيكم؟

فأجاب رحمه الله تعالى: هذه الآية الكريمة: ﴿ يَسْتَلُونَكَ عَنِ الأهلة ﴾ [البقرة: ۱۸۹] خطاب من الله -سبحانه وتعالى- لرسوله -صلى الله عليه وعلى آله وسلم- أن يجيب الصحابة الذين سألوا النبي -صلى الله عليه وعلى آله وسلم عن الحكمة في هذه الأهلة، فَبَيَّنَ الله -سبحانه وتعالى- أنها مواقيت للناس ومواقيت للحج، مواقيت للناس في معاملاتهم وعباداتهم، وغير ذلك مما يحتاجون فيه إلى التوقيت وكلمة الناس عامة تشمل جميع بني آدم، فتحديد الشهور الذي وضعه الله تعالى لعباده إنما هو بالأهلة، لأن الله قال: ﴿ هِيَ مَوَاقِيتُ لِلنَّاسِ ﴾ [البقرة: ۱۸۹] وعَمَّمَ، وقال سبحانه وتعالى-: و إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِندَ اللهِ أَثْنَا عَشَرَ شَهْرًا فِي كِتَبٍ اللَّهِ يَوْمَ خَلَقَ السَّمَوَاتِ وَالْأَرْضَ مِنْهَا أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ ﴾ [التوبة: ٣٦]، وقد اتفق العلماء على أن المراد بهذه الشهور هي الشهور الهلالية، اعتمادا على ما جاءت به السُّنَّة المطهرة عن رسول الله -صلى الله عليه وعلى آله وسلم-.

فهي مواقيت للناس في العبادات وفي المعاملات ففي العبادات شهر رمضان يُصام إذا رُئي هلاله، ويفطر منه إذا رئي هلال شوال.

وفي الْمُعْتَدَّاتِ: المتوفى عنها زوجها تعتد أربعة أشهر وعشرة أيام بالأهلة، المطلقات اللاتي لا يحضن لصغر أو إياس يعتددن بثلاثة أشهر بالأهلة، الناس يؤجلون ديونهم وغير ديونهم بالأشهر بالأهلة، وهكذا جميع ما يحتاج إلى تأجيل بالشهر يكون الاعتماد فيه على الأهلة.

وقوله تعالى: ﴿ وَالْحَج ﴾ [البقرة: ۱۸۹] يعني: أن الحج مربوط بالهلال أيضًا، لأن ابتداء الحج يكون من اليوم الثامن من ذي الحجة، وينتهي باليوم الثالث عشر منه، وأشهر الحج شوال وذو القعدة، وذو الحجة، كما قال تعالى: ﴿ الْحَج أَشْهُرُ مَعْلُومَتُ ﴾ [البقرة: ۱۹۷]، وهذه الأشهر الهلالية منها أربعة حرم، وهي رجب وذو القعدة وذو الحجة والمحرم. فذو القعدة و ذوالحجة و المحرم ثلاثة متوالية، و رجب منفرد بين جمادى وشعبان، والأهلة مقرونة بالقمر، يبدو في الغرب صغيرًا، ثم لا يزال ينمو رويدا رويدا، إلى أن يتكامل نموه في نصف الشهر، ثم يعود إلى الاضمحلال حتى يتم، ثم يعود مرة ثانية فيخرج من المغرب وخروجه من المغرب هو ابتداء الهلال. هذا هو معنى الآية الكريمة.