۳۴۰ – از شیخ رحمه الله سوال شد: معنی جمله‌ی «مگر نقش و نگاری در لباس» که در حدیث آمده، آیا دال بر حلال بودن تصاویری است که روی لباس هستند؟

جواب دادند: نظر من این است که حدیث «مگر نقش و نگاری در لباس»، از نصوص متشابه است و قاعده‌ی سلیم این است که به نصوص محکم عرضه شود. نیز به خاطر این فرموده‌ی الله تعالی: {هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاءَ الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاءَ تَأْوِيلِهِ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنَا}[۱]، یعنی: {او، ذاتی است که قرآن را بر تو نازل کرد؛ بخشی از آن، آیات روشن و مشخصی هستند که اصل و اساس این کتاب اند و بخشِ دیگر، آیات متشابه‌اند. کسانی که در دلهایشان انحراف (و میل به باطل) وجود دارد، برای فتنه انگیزی و تأویل (نادرست) آیات، در پی آیاتِ متشابه بر می آیند؛ حال آنکه کسی جز الله تأویلش را نمی داند. حتی دانشمندان توانا و خبره می‏گویند: ما به آن ایمان داریم؛ همگی از سوی پروردگار ماست}

متشابه بر محکم عرضه می‌شود و دیگر هیچ شبهه‌ای در موردش باقی نمی‌ماند.

عام بودنِ این حدیث: «مگر نقش و نگاری در لباس» محتمل است. نقش و نگار، شامل تصویر حیوان و درختان و غیره می‌شود. وقتی چنین احتمالی وجود داشته باشد، حدیث به نصوص محکمی عرضه می‌شود که بیان می‌کنند منظور از نقش و نگار در لباس، هر چیزی است که تصویر انسان یا حیوان نباشد، تا بدین گونه، نصوص با یکدیگر تطابق داشته و متفق باشند.

پس ما چیزی را که سائل گفت، قبول نداریم. نیز، این را قبول نداریم که می‌گویند بین تصویری که سایه دارد و تصویری که سایه ندارد، فرق است. زیرا حدیث علی رضی الله عنه که در صحیح مسلم آمده، می‌گوید: «ای ابوهیثم هیّاج، آیا تو را بر آنچه که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرستاد، نفرستم؟ هیچ قبر بالا آمده‌ای را رها نکن مگر اینکه آن را با زمین یکسان کنی، و هیچ تصویر نباشد مگر اینکه آن را پاک کنی».

[۱] – سوره آل عمران، آیه «۷».