(۶۵۴۷) سوال: روش رسول اللهﷺ در تعامل با کودکان کم سن و سال چگونه بوده است؟ از جهتی که رفتار بعضی از پدران را در تعامل با فرزندانشان می‌بینیم که شدید می‌باشد، ما را (از طریق چگونگی تعامل رسول اللهﷺ با کودکان) توصیه کنید؟

جواب:

تعامل رسول اللهﷺ با کودکان کم سن و سال تعامل از روی رحمت، مهربانی و نرمی بوده و مراعات احوال آن‌ها را می‌نموده است و برای آن قصه‌ی حسنJ را مثال می‌زنیم، او در حالی آمد که رسول اللهﷺ در سجده بود و رسول اللهﷺ را سواره‌ی خود قرار داد (یعنی بر روی پشت ایشان قرار گرفت) و رسول اللهﷺ سجده‌ها را طولانی کرد و بعد از نماز‌شان فرمودند: «ابْني ارْتَحَلَني، فكرِهْتُ أنْ أُعْجِلَهُ حتَّى يَقضيَ حاجتَهُ»[۱]: (پسرم مرا سواره‌ی خود قرار داد پس خوشم نیامد بر او شتاب گیرم (پس صبر کردم) تا کارش را تمام کند).

و مثال دوم: «كَانَ يُصَلِّي وَهُوَ حَامِلٌ أُمَامَةَ بِنْتَ زَيْنَبَ بِنْتِ رَسُولِ اللَّهِﷺ ولأبى العاص بن ربيعة بن عبد شمسٍ فَإِذَا سَجَدَ وَضَعَهَا، وَإِذَا قَامَ حَمَلَهَا»[۲]: (رسول اللهﷺ نماز می‌گزارد و امامه دختر زینب دختر رسول اللهﷺ و دختر ابی العاص بن ربیعه بن عبد شمس را بر دوش گرفته بود هنگامی که رسول اللهﷺ سجده می‌کرد او را بر زمین می‌نهاد و چون می‌ایستاد او را بر دوش می‌گرفت).

مثال سوم: «کان النبي يخطب الناس، فَأَقْبَلَ الْحَسَنُ وَالْحُسَيْنُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا عَلَيْهِمَا قَمِيصَانِ أَحْمَرَانِ يَعْثُرَانِ وَيَقُومَانِ، فَنَزَلَ فَأَخَذَهُمَا فَصَعِدَ بِهِمَا الْمِنْبَرَ، ثُمَّ قَالَ: صَدَقَ اللَّهُ: {إِنَّمَا أَمْوَالُكُمْ وَأَوْلَادُكُمْ فِتْنَةٌ} رَأَيْتُ هَذَيْنِ فَلَمْ أَصْبِرْ»[۳]: (رسول اللهﷺ برای مردم خطبه می‌نمود در حالی که حسن و حسین قمیص قرمز پوشیده بودند و به زمین می‌خورند و برمی‌خیزیدند پس رسول اللهﷺ (از منبر) پایین آمدند و آن‌ها را گرفت و از منبر بالا رفتند سپس فرموند: راست گفت اللهÀ: {إِنَّمَا أَمْوَالُكُمْ وَأَوْلَادُكُمْ فِتْنَةٌ}: (جز این نیست که اموال‌تان و اولادتان مایه‌ی آزمایش هستند) این دو را دیدم پس صبر نکردم). سپس او را در هنگام خطبه گرفت؛  فتنه یعنی آزمایش.

أقرع بن حابس دید که رسول اللهﷺ کودکی را می‌بوسد و أقرع به ایشان گفت: من ده فرزند دارم که آن‌ها را نبوسیدم یا همانطور گفتند؛ پس رسول اللهﷺ فرمودند: «الرَّاحِمُونَ يَرْحَمُهُمُ الرَّحْمَنُ، ارْحَمُوا أَهْلَ الْأَرْضِ يَرْحَمْكُمْ مَنْ فِي السَّمَاءِ»[۴]: (كسانى كه مهربان هستند، اللهÀ مهربان به آنان رحم خواهد كرد، به اهل زمين رحم كنيد، آنكه در آسمان است به شما رحم خواهد كرد).

بعضی مردم با کودکان کم سن و سال چه پسر و چه دختر، به طور شدید و سخت تعامل می‌کنند و هنگامی که وارد مجلس می‌شوند آن‌ها را می‌رانند و می‌گویند: بروید؛ چه بسا طوری از مجلس برخیزد که انگار گزیده شده است تا آن‌ها را از مجلس دور کند و آن‌ها را به بیرون حمل کند در صورتی که این تعامل تندی است که مطلقا شایسته نیست.

و اگر او بگوید: می‌ترسم که سر و صدا کنند و فریاد بزنند یا مانند آن، می‌گوییم: منتظر بمان تا که این‌ سر و صدا کنند؛ چه بسا حاضرین از هیاهوی و صحبتی که احتمال دارد این کودکان بکنند، خوششان بیاید.

مهم این است که روش رسول اللهﷺ در تعامل با کودکان رحمت، رأفت و نرمی بوده است.

[۱] تخریج آن گذشت.

[۲] تخریج آن گذشت.

[۳] مسند أحمد ( ٥ / ٣٥٤ شماره ۲٣٠٤٥)، و سنن أبو داود: كتاب الجمعة، باب الإمام يقطع الخطبة للأمر يحدث، شماره (۱۱۰۹)، و سنن ترمذی: كتاب المناقب، بعد باب مناقب أبي محمد الحسن بن علي بن أبي طالب والحسين بن علي بن رضة الله ها أبي طالب مع شماره (٣٧٧٤) وقال: حسن غريب. و سنن نسائي: كتاب الجمعة، باب نزول الإمام عن المنبر قبل فراغه من الخطبة، وقطعه كلامه ورجوعه إليه يوم الجمعة، شماره (١٥٨٥).

[۴] تخریج آن گذشت.