(۶۱۴۰) حکم نذر روزه برای خود و فرزند و التزام به آن

(۶۰۴۰) سوال: شیخ بزرگوار! شخصی بچه نمی‌‌آورد، لذا برای الله À نذر نمود اگر الله À فرزندی را روزی او نمود، او و فرزندش هر دوشنبه مادامی که بتوانند روزه بگیرند. اما بعد از اینکه به دنیا آمد؛ بچه به این نذر ملتزم نبود، نظرتان در این قضیه چیست؟

جواب:

قبل از جواب به این سؤال دوست دارم به برادر سؤال کننده و شنندگان بگویم: نذر مکروه است و رسول الله ﷺ از آن نهی نموده و بیان نموده خیری را نمی‌‌آورد[۱] ومقدّری را تغییر نمی‌‌دهد[۲]و آنچه را مقدّر ننموده جلب نمی‌‌کند همچنین چیزی جز اینکه انسان خود را به آنچه الله À او را مکلف نکرده تکلیف می‌‌کند نیست و در آن بد گمانی به نسبت الله À است هنگامی که شخص برای حصول نعمتی یا دور شدن مصیبتی نذر می‌‌کند؛ آیا الله À بلا را از تو جز با شرط رفع نمی‌‌کند؟! آیا الله À خیر را جز با شرط برای تو نمی‌‌آورد؟! فضل الله À بسیار وسیع است، لذا منتظر بمان تا اینکه الله À بلا را از تو دور نموده سپس الله À را بر این نعمت شکر کنی و هر قدر خواستی صدقه دهی و هرگاه الله À به تو با مالی نعمت داد، الله À را بر این نعمت شکر کن و هر قدر خواستی صدقه بده. اما اینکه قبل از رفع بلا و حصول نعمت نذر کنی؛ حال تو شبیه حال کسانی است که الله À در مورد آنها می‌‌فرماید: {وَمِنْهُم مَّنْ عَاهَدَ اللَّهَ لَئِنْ آتَانَا مِن فَضْلِهِ لَنَصَّدَّقَنَّ وَلَنَكُونَنَّ مِنَ الصَّالِحِينَ * فَلَمَّا آتَاهُم مِّن فَضْلِهِ بَخِلُوا بِهِ وَتَوَلَّوا وَّهُم مُّعْرِضُونَ * فَأَعْقَبَهُمْ نِفَاقًا فِي قُلُوبِهِمْ إِلَىٰ يَوْمِ يَلْقَوْنَهُ بِمَا أَخْلَفُوا اللَّهَ مَا وَعَدُوهُ وَبِمَا كَانُوا يَكْذِبُونَ}[التوبة: ۷۵-۷۷]: (برخی از آنها با الله (عهد و) پیمان بستند که اگر (الله) از فضل خود (نصیبی) به ما دهد قطعاً صدقه (و زکات) خواهیم داد واز نیکوکاران خواهیم بود * پس چون (الله) از فضل خود به آنها (نصیبی) بخشید، به آن بخل ورزیده واعراض کنان روی گرداندند (وسر پیچی کردند) * پس (این عمل، ) نفاق را تا روزی که او (الله) را ملاقات کنند در دل‌‌هایشان بر قرار ساخت و به (سبب) آنچه که با الله وعده کرده بودند خلاف نمودند (وعهد شکنی کردند) وبه (سبب) آنکه دروغ می‌گفتند) چقدر زیادند کسانی که در مورد نذری که برای حصول یا رفع چیزی نموده سؤال می‌‌کنند سپس هرگاه آنچه را می‌‌خواستند حاصل شد یا آنچه را نمی‌‌خواستند برطرف شد وفای به نذر بر آنها سنگین شده، لذا از مردم می‌‌پرسند چه کسی ما را از این نذر رهایی می‌‌دهد. یا اینکه با زحمت به نذر خود ملتزم بوده یا اینکه وفای به آن را رها می‌‌کنند. در این صورت ترس آن می‌‌رود که دچار این فرموده‌‌ی الله À شوند: {فَأَعْقَبَهُمْ نِفَاقًا فِي قُلُوبِهِمْ إِلَىٰ يَوْمِ يَلْقَوْنَهُ بِمَا أَخْلَفُوا اللَّهَ مَا وَعَدُوهُ وَبِمَا كَانُوا يَكْذِبُونَ} نصیحت من سپس نصیحت من سپس نصیحت من به برادرانم این است که در نذر نمودن عجله نکنند، به خاطر نعمت عافیت، شاکر الله À باشند و در نذر از روی فرمانبرداری از الله À و رسولش ﷺ همچنین سلامت خود از ملزم کردن خود به آنچه ملزم نیستند و انتظار فضل الله À که بدون مقابل است عجله نکنند و در فرموده‌‌ی الله À بیندیشند: {وَأَقْسَمُوا بِاللَّهِ جَهْدَ أَيْمَانِهِمْ لَئِنْ أَمَرْتَهُمْ لَيَخْرُجُنَّ ۖ قُل لَّا تُقْسِمُوا ۖ طَاعَةٌ مَّعْرُوفَةٌ ۚ}[النور: ۵۳]: ( (منافقان) با (نهایت تاکید و) سخت‌‌ترین سوگندهایشان به الله سوگند یاد کردند که اگر به آنها فرمان دهی (برای جهاد) بیرون می‌‌روند؛ بگو: سوگند یاد نکنید طاعت پسندیده (و خالصانه مطلوب) است) هرگاه انسان برای حصول چیزی که آن را دوست دارد و رفع چیزی که آن را دوست ندارد نذر نمود سپس آن چیز حاصل شد و آنچه دوست نداشت از او برطرف شد بر او واجب بوده به نذر خود وفا کند به دلیل فرموده‌‌ی رسول الله ﷺ: «من نذر أن یطیع الله فلیطعه»[۳]: (كسي که نذر نمود از الله اطاعت کند، از الله اطاعت کند).

جواب سؤال: پدر نذر کرده خود و فرزندش هر دو شنبه روزه بگیرند؛ اما خود به وفا نمودن به آن ملزم است ولی فرزنذش ملزم به وفای نذر نیست، زیرا انسان با نذر دیگری ملزم نمی‌‌شود و بر فرزند در صورتی که روزه نگیرد گناهی نیست.

[۱] تخریج آن گذشت.

[۲] تخریج آن گذشت.

[۳] تخریج آن گذشت.

تعداد بازدید: 4

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: فضيلة الشيخ شخص كان لا ينجب أبناء، فنذر الله إن رزقه الله ولدًا أن يصوم هو والولد كل اثنين ما داما قادرين، لكن بعد الإنجاب لم يلتزم الولد بذلك، فما هو الحل في نظركم مأجورين؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: قبل الإجابة على السؤال أود أن أقول للأخ السائل وللسامع: إن النذر مكروه، نهى عنه النبي صلى الله عليه وعلى آله وسلم، وبين أنه لا يأتي بخير، وأنه لا يَرُدُّ قَضَاء، ولا يجلب ما لم يقض، وليس فيه إلا تكليف الإنسان نفسه بما لم يكلف الله به، ثم إن فيه إساءة ظن بالله -عز وجل- فيما إذا نذر لحصول نعمة أو اندفاع نقمة، فهل الله -عز وجل – لا يدفع عنك النقم إلا بشرط ! هل الله -عز وجل- لا يطلب لك الخير إلا بشرط! إن فضل الله واسع فانتظر حتى إذا رفع البلاء عنك فتشكر الله على هذه النعمة وتصدق بما شئت من مال، وإذا أنعم الله عليك بمال فاشكر الله على ذلك وتصدق بما شئت أما أن تنذر قبل اندفاع النقم وقبل حصول النعم فما أشبه حالك بحال من قال الله فيهم: ﴿وَمِنْهُم مَّنْ عَهَدَ اللَّهَ لَبِنْ ءَاتَنَا مِن فَضْلِهِ ، لَنَصَّدَّقَنَّ وَلَنَكُونَنَّ مِنَ الصَّلِحِينَ * فَلَمَّا ءَاتَهُم مِّن فَضْلِهِ، بَخِلُوا بِهِ، وَتَوَلَّوا وَهُم مُّعْرِضُونَ * فَأَعْقَبَهُمْ نِفَاقَا فِي قُلُوبِهِمْ إِلَى يَوْمِ يَلْقَوْنَهُ بِمَا أَخْلَفُوا اللَّهَ مَا وَعَدُوهُ وَبِمَا كَانُوا يَكْذِبُونَ﴾ [التوبة: ٧٥-٧٧]، وما أكثر الذين يسألون عن نذور نذروها لحصول شيء أو اندفاع شيء ثم لما حَصَلَ ما يريدون أو اندفع ما يكرهون ثَقُل عليهم الوفاء بالنذر فجاءوا يسألون الناس من الذي يخلصنا من هذا النذر ، فإما أن يلتزموا بهذا النذر على مشقة شديدة وإما أن يدعوا الوفاء به، وحينئذٍ يُخشَى عليهم أن يحل عليهم قول الله عزّ وجل: ﴿فَأَعْقَبَهُمْ نِفَاقَا فِي قُلُوبِهِمْ إِلَى يَوْمِ يَلْقَوْنَهُ بِمَا أَخْلَفُوا اللَّهَ مَا وَعَدُوهُ وَبِمَا كَانُوا يَكْذِبُونَ﴾ [التوبة: ٧٧]. ونصيحتي ثم نصيحتي ثم نصيحتي لإخواني ألا يتعجلوا في النذر وأن يحمدوا الله على العافية، ولا يتعجلوا بالنذر طاعة الله ورسوله وسلامة لأنفسهم لإلزامهم بما لم يَلْزَمْهُمْ وانتظارا لفضل الله -عز وجل- الذي يكون بدون مقابل، ولينظروا في قوله تعالى: ﴿وَأَقْسَمُوا بِاللَّهِ جَهْدَ أَيْمَنِهِمْ لَإِنْ أَمَرَهُمْ لَيَخْرُجُنَّ قُل لَّا تُقْسِمُوا طَاعَةٌ مَعْرُوفَةٌ﴾ [النور: ٥٣]، وإذا نذر الإنسان نذرا من العبادات الحصول شيء يحبه أو اندفاع شيء يكرهه فحصل ذلك الشيء واندفع ما يكرهه وجب عليه الوفاء بالنذر؛ لقول النبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم-: «مَن نَذَرَ أَنْ يُطِيعَ اللَّهَ فَلْيُطِعْهُ».

أما الجواب عن السؤال: فإن السؤال تضمن نذر الوالد أن يصوم كل يوم اثنين هو وولده، فأما هو فيَلْزَمُه الوفاء بالنذر، وأما ولده فلا يلزمه الوفاء بالنذر؛ لأن الإنسان لا يُلْزِمُ بنذر غيره، وليس على الولد جناح إذا لم يصم.