چهارشنبه 23 ربیع‌الثانی 1447
۲۳ مهر ۱۴۰۴
15 اکتبر 2025

(۱۲۲۰) حدیث: برتری عالم بر جاهل چگونه است

(۱۲۲۰) سوال: معنای این سخن رسول اللهﷺ چیست: «برتری شخص عالم بر شخص جاهل در روز قیامت همانند برتری من بر سایر مردم است»؟[۱]

جواب:

آنچه به نظرم می‌رسد این حدیث ضعیف است. ولی شکی نیست که شخص جاهل در هیچ حالتی با شخص عالم مساوی نیست. چرا که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ} [زمر: ۹]: (بگو – ای پیامبر – آیا کسانی که می‌دانند و کسانی که نمی‌دانند با هم برابرند)؟ نیز می‌فرماید: {يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ} [مجادله: ۱۱]: (الله درجه‌ی آن کسانی از میان شما که ایمان آورده‌اند را بالا می‌برد و کسانی که به آنها علم داده شده، دارای مراتب مختلف هستند و الله به آنچه می‌کنید آگاه است).

اما اینکه عالم را با این مقدار معین، برتر قرار دهد، تا جایی که می‌دانم حدیثش ضعیف است ولی از آن مطمئن نیستم. والله اعلم.

***


[۱] سنن ترمذی: کتاب العلم، باب ما جاء فی فضل الفقه علی العبادة، حدیث شماره (۲۶۸۵)، از ابو امامه باهلی رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ با این لفظ: «فَضْلُ الْعَالِمِ عَلَى الْعَابِدِ كَفَضْلِي عَلَى أَدْنَاكُمْ».

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: ما معنى قول الرسول صلى الله عليه وسلم: «فضل العالم على الجاهل يوم القيامة كفَضْلي على سائر الناس»؟

فأجاب رحمه الله تعالى: الظاهر لي أن هذا الحديث ضعيف، ولكن لا شك أن العالم لا يساويه الجاهل بأي حال من الأحوال؛ لقول الله تعالى: ﴿قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ ﴾ [الزمر: 9] وقوله -تعالى-: ﴿ يَرْفَعِ الله الَّذِينَ ءَامَنُوا مِنكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَبٍ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ ﴾ [المجادلة: ١١]. أما أَنْ يَفْضُلَه بهذا المقدار المعيَّن، فإن الحديث في ظنِّي ضعيف، ولم أكن أُحَرِّرُه. والله أعلم.

مطالب مرتبط:

(۱۱۲۷) منظور از «لا ضرر و لا ضرار»

ابقای ضرر، جایز نیست و شرع هر ضرری را نفی می‌کند. بنا بر این از بین بردن هر ضرری، و اجب است. زیرا از نظر شرعی و عقلی، ضرر باید دفع شود

ادامه مطلب …

(۱۱۵۵) وصیت پیامبر به علی هنگام خوابیدن

این حدیث که پیامبر به علی بی ابی طالب چنین توصیه‌هایی می‌کند، موضوع است و به دروغ آن را به رسول الله نسبت داده‌اند و درست نیست

ادامه مطلب …

(۱۲۰۲) در میان فرقه‌ها، کدام یکی فرقه‌ی ناجیه است

«فرقه‌ی ناجیه همان جماعتی است که بر عقیده و قول و عملی هستند که پیامبرﷺ و اصحابشان بر آن بودند» و این مختص به یک زمان و مکان خاص نیست

ادامه مطلب …

(۱۰۷۳) شرح حدیث (لو لم تذنبوا)

حکمت پروردگار این است که گناه از فرزندان آدم سر بزند. بعد آنان آمرزش بطلبند و پس از آن، مغفرت پروردگار شامل حالشان شود. این حدیث برای تشویق به توبه است

ادامه مطلب …

(۱۲۵۹) حدیث عمره در ماه رمضان معادل حج با پیامبر

این حدیث را امام مسلم در صحیح با دو لفظ روایت کرده است. این نشان می‌دهد که عمره گذاردن در رمضان نسبت به سایر ماه‌ها مزیت دارد.

ادامه مطلب …

(۱۰۶۰) در مورد نیت و اسباب هجرت

هجرت مورد اشاره در این حدیث به هجرت از دیار کفر به دیار اسلام اشاره دارد و ارتباطی با هجرت یک مسلمان از کشورش به کشور مسلمان دیگری برای کار ندارد.

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه