(۳۴۴۲) حکم ختم مصحف بر روح میت

(۳۴۴۲) سوال: در شرع، حکم ختم مصحف بر روح میت چیست؟

جواب:

معنای ختم مصحف بر روح میت اینست که انسان قرآن را بخواند و ثوابش را برای میت نیت کند، و در این‌باره میان علماء اختلاف است، که برخی از آن‌ها می‌گویند: همانا این عمل درست است و میت بر آن ثواب داده می‌شود. و برخی از آن‌ها می‌گویند: این عمل نادرست است، و در آنچه از قربات که به میت اهدا می‌شود فقط به آنچه در سنت آمده اکتفا می‌شود. ولی اقرب (به صواب و ارجح) اینست که جایز است کل قرآن یا قسمتی از آن را بخواند و ثوابش را برای میت نیت کند، ولی این امر مطلوب و مستحبی نیست که از انسان درخواست شود آن را انجام دهد، بلکه بهتر چنانچه می‌خواست به میت نفع برساند اینست که برایش دعا کند؛ به دلیل فرموده پیامبر ﷺ: «إِذَا مَاتَ الإنْسَانُ انْقَطَعَ عنْه عَمَلُهُ إِلَّا مِن ثَلَاثَةٍ: إِلَّا مِن صَدَقَةٍ جَارِيَةٍ، أَوْ عِلْمٍ يُنْتَفَعُ بِهِ، أَوْ وَلَدٍ صَالِحٍ يَدْعُو له». [تخریج آن گذشت] یعنی: (هرگاه فردی بميرد عمل وی قطع می‌شود، جز از سه چيز: صدقه‌ی جاريه، يا علم بامنفعتى كه از خود به جای بگذارد، يا فرزند صالحی كه برای وى -پس از مرگش- دعا كند). پس پیامبر ﷺ دعا را بدون عمل ذکر کرد، با اینکه حدیث در سیاق عمل است، پس این دلالت می‌کند بر اینکه مشروع نیست انسان اعمال صالحی را انجام دهد و با آن یکی از اموات را چه از اقوام نزدیک و چه دور نیت کند، بلکه افضل‌تر برای او و مشروع در حقش اینست که برای میت دعا کند، و اعمال صالح را برای خودش قرار دهد؛ زیرا او خودش محتاج این اعمال صالح خواهد شد، دیگر چطور آن را به دیگری اهدا می‌کند؟ دیگری حقی که بر او دارد اینست که برایش دعا شود چنانچه در حدیث آمده است، و اما اینکه قسمتی از اعمال خود را برای او قرار دهد مشروع نیست.

و برای همین برادران خود را که می‌خواهند امواتشان را از مادران و پدران و برادران و خواهران و عموها و عمه‌ها و دایی‌ها و خاله‌ها نفع رسانند، ترغیب می‌کنم بر اینکه برای آن‌ها دعا شود، که همانا این بهتر و افضل‌تر و موافق‌تر با آن چیزی‌ست که در سنت آمده است.

تعداد بازدید: 4

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل ختم المصحف على روح الميت ما حكمه في الشرع؟

فأجاب رحمه الله تعالى: معنى ختم المصحف على روح الميت أن الإنسان يقرأ القرآن ينوي ثوابه للميت، وهذا مختلف فيه بين العلماء، فمنهم من قال: إن هذا عمل صحيح يُنَابُ عليه الميت. ومنهم من قال: إنه عمل غير صحيح، وإنه يُقْتَصَرُ فيما يُهدى إلى الميت من القُربات على ما جاءت به السُّنَّة فقط. ولكن الأقرب أنه يجوز أن يقرأ القرآن كُلّه أو بعضه ينوي بثوابه الميت ولكن هذا ليس أمرا مطلوبًا مستحبًا يُطْلَبُ من الإنسان أن يفعله، بل الأفضل إذا كان يريد أن ينفع الميت أن يَدْعُو له؛ لقول النبي – صلي الله عليه وعلى آله وسلم-: «إِذَا مَاتَ الْإِنْسَانُ انْقَطَعَ عَنْهُ عَمَلُهُ إِلَّا مِنْ ثَلَاثَةٍ إِلَّا مِنْ صَدَقَةٍ جَارِيَةٍ، أَوْ عِلْمٍ يُنتَفَعُ بِهِ، أَوْ وَلَدٍ صَالِحٍ يَدْعُو لَهُ». فذكر النبي صلى الله عليه وسلم الدعاء دون العمل، مع أن الحديث في سياق العمل، فدل هذا على أنه ليس من المشروع أن يَعْمَلَ الإنسان أعمالا صالحة ويَنْوِيَ بها أحدًا من الأموات سواء كان قريبا أو بعيدا، بل الأفضل له والمشروع في حقه أن يَدْعُو للميت، وأن يجعل الأعمال الصالحة لنفسه؛ لأنه هو نفسه سوف يكون محتاجًا إلى هذه الأعمال الصالحة، فكيف يُهديها لغيره؟ غيره حقه عليه أن يَدْعُوَ له كما جاء في الحديث، وأما أن يَجْعَل له من أعماله شيئًا فهذا ليس بمشروع.

ولذلك أحث إخواني الذين يريدون أن ينفعوا أمواتهم من الأمهات والآباء والإخوة والأخوات والأعمام والعمات والأخوال والخالات، على أن يَدْعُوا لهم، فإن ذلك هو الخير والأفضل والأوفق لما جاءت به السُّنَّة.