(۶۹۴۱) حکم شرعی نسبت دادن شرب خمر و گناهان به دیگران بدون علم و یقین

(۶۹۴۱) سوال: اگر درباره‌ی یک مرد گفته شود که او مشروبات الکلی می‌نوشد یا کارهای مشابهی انجام می‌دهد و فردی که این ادعا را مطرح می‌کند، نمی‌داند که آن شخص آن کار را انجام می‌دهد و فقط می‌خواهد اعتبار او را در جامعه خدشه‌دار کند؛ حکم این کار چیست؟

جواب:

جواب متوجه گوینده و شنونده می‌شود اما درباره‌ی گوینده: برای هیچ‌کس حلال نیست که فقط بر اساس تهمت، در مورد برادر خود سخنی بگوید و آبروی او را لکه‌دار کند و به اعتبار او آسیب بزند چناچه الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌‌فرماید: {یَـٰۤأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوا۟ ٱجۡتَنِبُوا۟ كَثِیرࣰا مِّنَ ٱلظَّنِّ إِنَّ بَعۡضَ ٱلظَّنِّ إِثۡمࣱۖ وَلَا تَجَسَّسُوا۟} [سوره الحجرات: ۱۲]: (ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! از بسیاری از گمان (های بد) بپرهیزید، بی‌شک بعضی از گمان (ها) گناه است و (در امور دیگران) تجسس (و کنجکاوی) نکنید).

اینکه شخصی بدون دلیل قوی و فقط بر اساس قرینه‌ی ضعیف یا تهمتی که در ذهن او خطور کرده است، دیگران را به عیب‌ها و گناهان متهم کند، این گمان الزامی ندارد و حرام است و در زمره‌ی آنچه الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ در این گفته‌اش از آن نهی کرده، قرار دارد: {یَـٰۤأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوا۟ ٱجۡتَنِبُوا۟ كَثِیرࣰا مِّنَ ٱلظَّنِّ} [سوره الحجرات: ۱۲]: (ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! از بسیاری از گمان (های بد) بپرهیزید).

انسان بداند که هیچ کلمه‌ای را بر زبان نمی‌آورد مگر اینکه آن کلمه نوشته می‌شود چنان‌چه الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ فرموده است: {مَّا یَلۡفِظُ مِن قَوۡلٍ إِلَّا لَدَیۡهِ رَقِیبٌ عَتِیدࣱ} [سوره ق: ۱۸]: (هیچ سخنی را بر زبان نمی‌آورد مگر اینکه نزدش مراقبی حاضر (و آماده نوشتن) است).

این درباره‌ی کسی است که به دیگران تهمت می‌زند اما درباره‌ی کسی که این سخن را می‌شنود، برایش جایز نیست سخن کسی را که فردی را به فسق یا دشمنی متهم می‌کند، بپذیرد زیرا الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ فرموده است: {یَـٰۤأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوۤا۟ إِن جَاۤءَكُمۡ فَاسِقُۢ بِنَبَإࣲ فَتَبَیَّنُوۤا۟ أَن تُصِیبُوا۟ قَوۡمَۢا بِجَهَـٰلَةࣲ فَتُصۡبِحُوا۟ عَلَىٰ مَا فَعَلۡتُمۡ نَـٰدِمِینَ} [سوره الحجرات: ۶]: (ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! اگر (شخص) فاسقی خبری برای شما آورد، پس (درباره‌ی آن) بررسی (و تحقیق) کنید تا آنکه (مبادا) به گروهی از روی نادانی آسیب برسانید، آنگاه بر آنچه انجام داده‌اید پشیمان شوید).

اگر کسی با شما درباره فردی، بد سخن گفت، اگرآن شخص نزدت عادل نیست باید تحقیق و بررسی کنی زیرا برخی از مردم عجول هستند و بدون تأمل و تحقیق چیزی را نقل می‌کنند و بعضی فاسقان دوست دارند که دشمنی و کینه بین مسلمانان را ببینند و برخی دشمن شخص خاصی هستند و دوست دارند اعتبار او را ساقط کنند و به آبروی او آسیب بزنند تا مردم از او دور شوند، این نکاتی بود که دوست داشتم به این سوال تعلیق بزنم.

تعداد بازدید: 3

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: إذا قيل على رجل بأنه يشرب الخمر، أو ما شابه ذلك، والقائل عنه لم يعرف أنه يتعاطى هذا الشيء المحرم، بل يريد أن تشوه سمعته في المجتمع فقط، فما الحكم في هذا؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: الجواب يتوجه على القائل، وعلى المقول له، أما القائل: فإنه لا يَحِلُّ لأحد أن يتكلم في أخيه لمجرد التهمة، ويلطخ عرضه، ويسيء سمعته، قال الله – تعالى – ﴿ یَـٰۤأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوا۟ ٱجۡتَنِبُوا۟ كَثِیرࣰا مِّنَ ٱلظَّنِّ إِنَّ بَعۡضَ ٱلظَّنِّ إِثۡمࣱۖ وَلَا تَجَسَّسُوا۟ ﴾ [الحجرات: ١٢].

وكون الإنسان يرمي غيره بالعيوب والذنوب والفسوق بمجرد تهمة طرأت على خاطره، أو قرينة ضعيفة، لا تستلزم هذا الظن، هو أمر محرم عليه، وداخل فيما أمر الله باجتنابه في قوله ﴿ یَـٰۤأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوا۟ ٱجۡتَنِبُوا۟ كَثِیرࣰا مِّنَ ٱلظَّنِّ ﴾[الحجرات: ١٢].

وليعلم الإنسان أنه لا يلفظ كلمة واحدة إلا كانت مكتوبة، لقوله – تعالى – ﴿ مَّا یَلۡفِظُ مِن قَوۡلٍ إِلَّا لَدَیۡهِ رَقِیبٌ عَتِیدࣱ ﴾ [ق: ۱۸].

هذا بالنسبة للناقل عن الغير، أما بالنسبة للمنقول إليه، فإنه لا يجوز له قبول خبر من يتهمه بفسق، أو عداوة، لقوله – تعالى – ﴿ یَـٰۤأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوۤا۟ إِن جَاۤءَكُمۡ فَاسِقُۢ بِنَبَإࣲ فَتَبَیَّنُوۤا۟ أَن تُصِیبُوا۟ قَوۡمَۢا بِجَهَـٰلَةࣲ فَتُصۡبِحُوا۟ عَلَىٰ مَا فَعَلۡتُمۡ نَـٰدِمِینَ ﴾ [الحجرات: ٦].

فإذا حدثك أحد عن شخص بسوء فتثبت، إذا كان غير عدل عندك تثبت وتبيَّن، فإن من الناس من يكون متعجلا ينقل الشيء بلا ترو، ولا تثبت من الناس وبعض من يكون فاسقا يحب أن يرى العداوة والبغضاء بين المسلمين، ومن الناس من يكون عدوا لشخص معيَّن يحب أن يسقطه، وينتهك عرضه حتى يبتعد الناس عنه هذا ما أحب أن أوجهه تعليقا على هذا السؤال.