سه‌شنبه 22 ربیع‌الثانی 1447
۲۲ مهر ۱۴۰۴
14 اکتبر 2025

(۶۵۵۲) وظیفه والدین در برابر فرزندان ناسپاس و حکم دعا برای آنان

(۶۵۵۲) سوال: من پدر شش پسر هستم و شغل آزاد با درآمد کمی داشتم ولی چون کسبم حلال بود، اللهÀ در آن برای من برکت انداخت و آن را (برای آن‌ها) هزینه می‌کردم و من و مادرشان آنچه مقتضای واجبمان و غریزه‌ی پدرانه بوده است، برای آن‌ها سعی نمودیم تا این‌که بزرگ شدند و استقلال یافتند لذا برخی از آن‌ها کارمند و برخی صاحب شغل آزاد و برخی معلم گشتند ولی با تأسف بسیار، در نیکی کردن و احسان به ما موفق نشده‌اند و‌ای کاش فقط همین بود بلکه ما را آزار می‌دهند و به ما دشنام و ناسزا می‌گویند و گاهی بدون ترس و حیا از اللهÀ ما را کتک می‌زنند و ما را از هر وسیله‌ی تماس و مکالمه محروم کرده‌اند که حتی در عیدهای مسلمانان نیز آن‌ها را نمی‌بینیم در حالی که من با پدرم چنین نبوده‌ام تا بگویم: این عقوبت من در دنیا می‌باشد بلکه عکس آن، تا لحظه‌ی آخر حیاتشان به پدر و مادر خود نیکی و احسان نمودم و در حالی از دنیا رفتند که از من راضی بودند و من از این پسرانی که آزارم می‌دهند بسیار ناراضی و ناراحت هستم تا جایی که نزد اللهÀ دعا می‌کنم هلاکشان گرداند، آیا در آن بر من (گناهی) می‌باشد؟ و آن‌ها در این اذیت کردنشان چه گناهی را متحمل می‌شوند؟

جواب:

شکی نیست که اذیت کردن پدر و مادر از بزرگترین گناهان کبیره است-والعیاذ بالله- این فرزندان در شر بزرگی واقع شدند و باید به سوی اللهÀ توبه نمایند و به سویش برگردند و نیکی پدر و مادر خود را بکنند و اللهÀ حق پدر و مادر را عظیم شمرده تا جایی که بعد از حق خود و حق رسولش قرار داده و فرموده است: {وَٱعۡبُدُوا۟ ٱللَّهَ وَلَا تُشۡرِكُوا۟ بِهِۦ شَیۡـࣰٔاۖ وَ بِٱلْوَٰلِدَيْنِ إِحۡسَـٰنا} [سوره النساء: ۳۶]: (و الله را بپرستید، و چیزی را با او شریک مگردانید. و به پدر و مادر نیکی کنید).

اما به نسبت تو از آزاری که به شما می‌دهند، واجب است که صبر نمایی و از اللهÀ امید ثواب داشته باشی و هنگامی که صبر نمودی و از اللهÀ امید اجر داشتی به نیکی‌هایی که صبر کنندگان به آن دست می‌یابند، دست یافتی: {إِنَّمَا یُوَفَّى ٱلصَّـٰبِرُونَ أَجۡرَهُم بِغَیۡرِ حِسَابࣲ} [سوره الزمر: ۱۰]: (جز این نیست که صابران، پاداش خود را بی‌شمار و تمام دریافت می‌دارند. (

 شایسته نیست که به آنچه به ضرر آن‌ها می‌باشد دعا کنی بلکه آنچه به نفعشان و نفع خودت می‌باشد، دعا کن و نزد اللهÀ برای آن‌ها، دعا کن که به نیکی کردن به شما و عدم آزردنتان برگردند تا این که با این دعا به آن‌ها و خودت احسان کرده باشی و انسان ممکن است به مصیبت‌هایی دچار گردد اگرچه سببش آن چیزی نباشد که گمان می‌کند و شاید اسبابی داشته باشد که آن را نمی‌دانی و شاید اللهÀ انسان را با مصیبتش آزمایش نماید و جزای عمل بدی که از او سر زده است، نباشد بلکه به خاطر این باشد که با آن درجه و جایگاهش بالا رود و به مقام صبر کنندگان دست بیابد چون صبر مرتبه‌ی بالایی است که انسان به آن دست نمی‌یابد مگر با اسبابی که بر آن صبر نماید تا وصف صبر کنندگان بر او محقق شود.

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: أنا أب لستة أبناء، وقد كنت أعمل في مهنة حرة، أكسب منها القليل، ولكن لأنه كسب حلال، بارك الله لي فيه، فكنت أصرف منه، وقد سعيت على هؤلاء الأبناء أنا ووالدتهم بما يُمليه علينا الواجب، وتُمليه الفطرة الأبوية إلى أن كبروا، واستقلوا بأنفسهم، فمنهم الموظف، ومنهم صاحب العمل الحر، ومنهم المدرس، ولكنهم للأسف الشديد لم يُوَفَّقوا لبرنا، والإحسان إلينا وليت الأمر كذلك فحسب ولكنه تعداه إلى العقوق، فهم يشتموننا ويَسُبُّوننا، وقد يضربوننا أيضا دون خوف من الله، أو حياء، وقد قاطعونا من كل وسيلة اتصال حتى في أعياد المسلمين لا نراهم، ولم أكن أنا بتلك الحالة مع والدي، حتى أقول: هذا جزائي في الدنيا، بل على العكس كنت بارا بهما إلى آخر لحظة في حياتهما، وتُوفّيا وهما راضيان عني، أما أنا فإني أحمل على هؤلاء الأبناء العاقين كل كراهية وبغض، إلى درجة أنني أضرع إلى الله بالدعاء عليهم بالهلاك، فهل عليَّ شيء في ذلك؟ وهم ماذا عليهم في عقوقهم هذا؟

فأجاب رحمه الله تعالى: لا شك أن عُقوق الوالدين من أكبر الكبائر -والعياذ بالله – وأن هؤلاء الأولاد، وقعوا في شَرٍّ كبير، عليهم أن يتوبوا إلى الله -سبحانه وتعالى- وأن يرجعوا إليه، وأن يقوموا ببر والديهما، وقد أعظم الله حق الوالدين، حتى جعله بعد حقه، وحق رسوله، قال الله -تعالى- ﴿ وَٱعۡبُدُوا۟ ٱللَّهَ وَلَا تُشۡرِكُوا۟ بِهِۦ شَیۡـࣰٔاۖ وَ بِٱلْوَٰلِدَيْنِ إِحۡسَـٰنࣰا ﴾ [النساء: ٣٦].

أما بالنسبة لك، فإن ما أصابك من عقوقهم أمر يجب عليك فيه الصبر، واحتساب الأجر عند الله، وأنت إذا صبرت، واحتسبت الأجر عند الله نلت بذلك حسنات كما ينالها الصابرون ﴿ إِنَّمَا یُوَفَّى ٱلصَّـٰبِرُونَ أَجۡرَهُم بِغَیۡرِ حِسَاب ﴾ [الزمر:10].

ولا ينبغي أن تدعو عليهم بما يَضُرُّهم، بل ادع الله بما ينفعهم وينفعك، فادع الله لهم بالرجوع إلى برك، وعدم العقوق، حتى تكون بذلك محسنا إليهم، ومن ثم محسنا إلى نفسك أيضا، والإنسان قد يصاب بالمصائب، وإن لم يكن يظن أنه هو السبب، قد يكون هناك أسباب لا تعلمها، وقد يُبتلي الله الإنسان بمصيبة، لا جزاء له على عمل سيئ وقع منه ، ولكن من أجل أن ترتفع بذلك درجته، وينال مقام ،الصابرين، لأن الصبر مرتبة عالية لا تنال إلا بوجود الأسباب التي يُصبَرَ عليها، حتى يتحقق من الإنسان الاتصاف بها.

مطالب مرتبط:

(۶۵۴۹) آیا هنگامی که کودکی اشتباهی مرتکب شود، کتک زدن او در حالی که کوچک می‌باشد، جایز است؟

اگر کودک با کتک زدن تأدیب می‌شود و چاره‌ای دیگر وجود ندارد، اشکالی ندارد و مردم بر آن عادت کرده‌اند و اگر مانند کودکی که در گهواره گریه می‌کند، با کتک زدن مادرش، تأدیب نمی‌شود و این جایز نیست چون که در آن دردی بی فایده است...

ادامه مطلب …

(۶۵۴۱) حکم پدری که در حق پسرانش جفا می‌کند و همیشه می‌بینی که در صورت فرزندانش عبوس و عصبانی است، چیست؟

شایسته‌ی این پدر است همانطور که با مردم خوش‌رفتاری می‌کند با خانواده و فرزندانش نیز خوش‌رفتاری نماید و خوش‌رفتاری و احسان با اهل و فرزندانش با‌فضلیت‌تر از احسان و خوش‌رفتاری با دیگران می‌باشد ...

ادامه مطلب …

(۶۵۳۵) اهمیت تربیت دینی فرزندان و خطر غفلت والدین

پند من به تو‌ای سوال کننده و دیگرانی که این را می‌شنوند این است که تقوای پرودگارشان را در مورد خود و خانواده‌ها‌یشان رعایت کنند تا نسل صالحی را بعد خودشان به جای بگذارند تا بعد از مرگشان به آن‌ها نفع برسانند...

ادامه مطلب …

(۶۵۷۰) همسر مردی از بیماری دائمی رنج می‌برد و می‌خواهد برای همسرش خدمت‌کار زن مسلمان بگیرد، آیا در این اشکالی برای او می‌باشد؟

اگر به آن نیاز باشد یا ضرورت ایجاب کند، استخدام آن اشکالی ندارد ولی باید همراه او محرمی باشد که از او حمایت و حفاظت کند...

ادامه مطلب …

(۶۵۳۷) چه اسبابی به تربیت و صلاح فرزندان کمک می‌کند؟

اسبابی که در‌این‌باره به انسان کمک می‌کند، این‌ است که تقوای اللهÀ را در مورد ایشان رعایت نماید و آن‌ها را توصیه‌های دینی نماید و به خوبی تربیت کند و از اللهÀ بخواهد که آن‌ها را اصلاح نماید و نور چشمش قرار دهد....

ادامه مطلب …

(۶۵۴۰) حکم و آثار مطالبه‌ی مهریه‌های سنگین از سوی خانواده‌ی دختر

برای هیچ مردی چه پدر یا یا غیر پدر حلال نیست که مقداری کم یا زیاد از مهریه را برای خود شرط کند چون همه‌ی مهریه برای زن است...

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه