(۶۱۵۱) حکم وفای به نذر روزه بعد از سال‌ها

(۶۱۵۱) سوال: خواهری دارم که مدتی است ازدواج نموده ولی برای مدتی بچه‌‌دار نشد سپس نذر نمود اگر الله À به او فرزندانی بخشید، هر سال یک ماه کامل روزه می‌‌گیرد و الان نزدیک سیزده سال گذشته که هر ماه یک ماه روزه می‌‌گیرد در حالی که الان مادر چندین فرزند است و سالی که بچه نمی‌‌آورد در حال شیر دادن است؛ آیا بعد از این مدت روزه از او ساقط می‌‌شود یا اینکه بر او کفاره واجب است در حالی که توانایی روزه را دارد؟ لطفا ما را راهنمایی کنید.

جواب:

قبل از پاسخ به سؤال دوست دارم برادران شنونده را تذکر دهم که نذر مکروه بوده و رسول الله ﷺ از آن نهی نموده و می‌‌فرماید: خیری نمی‌‌آورد[۱] و مقدری را تغییر نمی‌‌دهد [۲] همچنین بیان نموده که از جانب شخص بخیل صورت می‌‌گیرد[۳]. بنابراین ما برادران مسلمان خود را از نذر به خاطر نهی رسول الله ﷺ از آن، نهی می‌‌کنیم. حتی برخی از علما گفته‌‌اند: نذر حرام بوده، زیرا اصل در نهی تحریم است به خصوص اینکه رسول الله ﷺ از آن نفی فایده نموده است و بیان نموده از جانب شخص بخیل صورت می‌‌گیرد. اگر الله À امری را برای تو اراده کند آن چیز به سوی تو خواهد آمد چه نذر کنی و چه نذر نکنی و اگر الله À برای تو چیزی را نخواهد به سوی تو نخواهد آمد چه نذر کنی و چه نذر نکنی.

بنابراین در نذر فایده‌‌ای جز اینکه انسان خود را به آنچه الله À او را به آن ملزم نکرده، ملزم می‌‌کند وجود ندارد. چقدر زیاد هستند کسانی که نذر می‌‌کنند سپس وفای به آن بر آنها سخت می‌‌شود، لذا می‌‌بینی که برای ساقط شدن نذر حیله به کار می‌‌گیرند یا اینکه درِ هر عالمی را می‌‌زنند و از او می‌‌پرسند شاید که راه رهایی پیدا کنند اما پیدا نمی‌‌کنند. هرگاه انسان به خاطر نعمتی که الله À به او داده نذری نمود سپس خلاف آن نمود بر خطر بزرگی قرار داد؛ الله À می‌‌فرماید: {وَمِنْهُم مَّنْ عَاهَدَ اللَّهَ لَئِنْ آتَانَا مِن فَضْلِهِ لَنَصَّدَّقَنَّ وَلَنَكُونَنَّ مِنَ الصَّالِحِينَ * فَلَمَّا آتَاهُم مِّن فَضْلِهِ بَخِلُوا بِهِ وَتَوَلَّوا وَّهُم مُّعْرِضُونَ * فَأَعْقَبَهُمْ نِفَاقًا فِي قُلُوبِهِمْ إِلَىٰ يَوْمِ يَلْقَوْنَهُ بِمَا أَخْلَفُوا اللَّهَ مَا وَعَدُوهُ وَبِمَا كَانُوا يَكْذِبُونَ}[التوبة: ۷۵-۷۷]: (برخی از آنها با الله (عهد و) پیمان بستند که اگر (الله) از فضل خود (نصیبی) به ما دهد قطعاً صدقه (و زکات) خواهیم داد واز نیکوکاران خواهیم بود * پس چون (الله) از فضل خود به آنها (نصیبی) بخشید، به آن بخل ورزیده واعراض کنان روی گرداندند (وسر پیچی کردند) * پس (این عمل، ) نفاق را تا روزی که او (الله) را ملاقات کنند در دل‌‌هایشان بر قرار ساخت و به (سبب) آنچه که با الله وعده کرده بودند خلاف نمودند (وعهد شکنی کردند) وبه (سبب) آنکه دروغ می‌گفتند) همچنین رسول الله ﷺ بیان نموده که هر کسی نذر نمود از الله À اطاعت کند، بر او واجب است از الله À اطاعت کند[۴].

در این صورت به جواب سؤال سؤال کننده منتقل شده و می‌‌گوییم: این سؤال کننده عبادتی از عبادات یعنی روزه را نذر نموده و نذر خود را معلق به شرط قرار داده و شرط او محقق شده است و سیزده سال روزه گرفته است و الان می‌‌پرسد: آیا می‌‌تواند از این نذر رها شود یا خیر و بیان نموده که توانایی وفای به نذر خود را دارد؛ لذا به او می‌‌گویم: رهایی از این نذر وجود ندارد و بر او واجب بوده هر سال یک ماه روزه بگیرد اما از نعمت‌‌های الله À بر او این است که بر زبان او جاری نشده که ماه مشخصی را روزه بگیرد بنابراین می‌‌تواند در روزهای سال که کوتاه‌‌تر و سردتر است روزه بگیرد یعنی می‌‌تواند در ایام زمستان در روزهایی که سرد و کوتاه است روزه بگیرد تا اینکه الله À او را از این دنیا به آخرت منتقل کند.

[۱] تخریج آن گذشت.

[۲] تخریج آن گذشت.

[۳] تخریج آن گذشت.

[۴] تخریج آن گذشت.

تعداد بازدید: 5

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

تقول السائلة: لي أخت كانت قد تزوجت منذ فترة ولم تنجب أطفالا لفترة، ثم نذرت إن رزقها الله بأولاد ستصوم كل سنة شهرا كاملًا، وقد مضى عليها ما يقارب ثلاث عشرة سنة تصوم كل سنة شهرًا، وهي ا الآن أم لعدة أولاد، والسنة التي لا تنجب فيها تكون فيها مرضعا، فهل يسقط عنها الصوم بعد هذه المدة أم عليها كَفَّارة، مع أنها قادرة على ذلك؟ وجهونا بهذا السؤال. فأجاب رحمه الله تعالى: قبل أن أجيب على هذا السؤال أود أن أنبه إخواننا المستمعين إلى أن النذر مكروه؛ نهى عنه النبي – صلى الله عليه وعلى آله ا وسلم- وقال: إنه لا يأتي بخير ولا يَرُدُّ قَضَاء، وبين أنه إنما يُسْتَخْرَجُ به من البخيل، وعلى هذا نحن ننهى إخواننا المسلمين عن النذر؛ لنهي النبي صلى الله عليه وعلى آله وسلم عن ذلك، حتى إن بعض العلماء حرم النذر؛ لأن الأصل في النهي التحريم، لا سيما وأن النبي صلى الله عليه وسلم نفى أن يكون فيه فائدة، وبين أنه إنما يُسْتَخْرَجُ به من البخيل، وإذا أراد الله لك أمرًا فإنه سيأتيك، سواء نذرت أم لم تنذر، وإذا لم يرد الله لك الأمر فإنه لن يأتيك، سواء نذرت أم لم تنذر.

إذن ليس في النذر فائدة إلا إلزام الإنسان نفسه بما لا يَلْزَمُه عند الله عز وجل، وما أكثر الذين يَنْذُرون ثم يشق عليهم الوفاء بالنذر، فتجدهم يتحايلون لإسقاط هذا الواجب، أو يذهبون إلى عتبة كل عالم يسألونه لعلهم يجدون مخلصًا ولا يجدون ، وإذا نذر الإنسان نذرًا على نعمة يعطيها الله إياه ثم أخلف فإنه على خطر عظيم ؛ قال الله تبارك وتعالى: ﴿وَمِنْهُم مَّنْ عَهَدَ اللَّهَ لَبِنْ ءَاتَنَا مِن فَضْلِهِ لَنَصَّدَّقَنَ وَلَنَكُونَنَّ مِنَ الصَّلِحِينَ فَلَمَّا ءاتَهُم مِّن فَضْلِهِ، بَخِلُوا بِهِ وَتَوَلَّوا وَهُم مُّعْرِضُونَ فَأَعْقَبَهُمْ نِفَاقًا فِي قُلُوبِهِمْ إِلَى يَوْمِ يَلْقَوْنَهُ بِمَا أَخْلَفُوا اللَّهَ مَا وَعَدُوهُ وَبِمَا كَانُوا يَكْذِبُونَ﴾ [التوبة: ٧٥-٧٧] وبين النبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم- أن من نذر أن يطيع الله فإنه يجب عليه أن يطيع الله.

وحينئذ ننتقل إلى جواب سؤال هذه السائلة فنقول: هذه السائلة نذرت طاعة من الطاعات و هي الصيام،، علقت هذا النذر على شرط وتحقق هذا الشرط وصامت ما شاء الله أن تصوم ثلاث عشرة سنة، والآن تسأل: هل يمكن أن تنفك من هذا النذر أم لا، وبينت أنها قادرة على الوفاء بالنذر، فأقول لها: لا انفكاك عن هذا النذر ، ويجب عليها أن تصوم من كل سنة شهرا، ولكن من نعمة الله تعالى عليها أن لم يجر على لسانها أن تصوم شهرا معينا، وعلى هذا فلها أن تصوم من أيام السنة ما كان أقصر وأبرد ، أي أن لها أن تصوم في أيام الشتاء، أيام البراد والأيام القصيرة حتى يأذن الله بانتقالها من الدنيا إلى الآخرة.