سه‌شنبه 22 ربیع‌الثانی 1447
۲۲ مهر ۱۴۰۴
14 اکتبر 2025

(۶۱۰۹) حکم کفاره‌ی قسم‌های فراموش‌شده

(۶۱۰۹) سوال: در روزهای جوانی قسم یاد می‌‌کردیم و برخی از این قسم‌‌ها به آن وفا نشده است و تعداد این قسم‌‌ها زیاد است که نمی‌‌توانم بشمارم و از این کار توبه نموده‌‌ام؛ آیا توبه کافی است یا خیر؟ اگر توبه کافی نیست؛ آیا جایز است غذا درست نموده و آن را بین حاجیان خانه‌‌ی الله À توزیع کنم؛ از این جهت که ساکن مدینه‌‌ی نبوی هستم و تعداد این قسم‌‌ها را نمی‌‌دانم؟

جواب:

اگر این قسم‌‌ها قبل از بلوغ بوده، در صورتی که قسم گیر شوی چیزی بر تو نیست، زیرا شرط الزام و تکلیف، رسیدن به بلوغ است و اگر بعد از بلوغ بوده و عادتش بر این بوده هنگام قسم إن شاء الله بگوید، چیزی بر او لازم نیست، زیرا قسم بر عادت حمل می‌‌شود. همچنین اگر اطمینان دارد که إن شاء الله می‌‌گفته، چیزی بر او لازم  نیست. اما اگر مطمئن نیست و از عادتش گفتن إن شاء الله نبوده، بر او برای هر قسم کفاره لازم است و اگر برای او مشکل بوده فقط در مقابل قسم‌‌هایی که از آنها اطمینان دارد، کفاره دهد. اما بداند اگر آنچه برای آن قسم یاد نموده یک چیز باشد، فقط یک کفاره در مقابل آن وجود دارد هر چند که قسم‌‌ها متعدد باشد. مثال آن: مردی بگوید: به الله قسم با فلانی ملاقات نمی‌‌کنم. این یک قسم، برخی از مردم به او بگویند: برای چه فلانی را ملاقات نمی‌‌کنی، او مرد خوبی بوده، دوست تو و فامیل تو است؛ او را ملاقات کن! بگوید: به الله قسم او را ملاقات نمی‌‌کنم. این قسم دوم، سپس به او گفته شود، اما بگوید: به الله قسم او را ملاقات نمی‌‌کنم. این قسم سوم، برای این سه قسم فقط یک کفاره کافی است، زیرا آنچه برای آن قسم یاد نموده یک چیز است. همچنین اگر بر چیزهای متعدد یک قسم یاد کند و بگوید: به الله قسم فلانی را ملاقات نمی‌‌کنم، این لباس را نمی‌‌پوشم و با فلانی صحبت نمی‌‌کنم؛ همه‌‌ی این‌‌ها یک قسم محسوب می‌‌شود، لذا بر او یک کفاره واجب است. اما اگر آنچه برای آن قسم یاد نموده متعدد و قسم‌‌ها نیز متعدد باشد، بر او در مقابل هر قسم، کفاره‌‌ی مستقل لازم است اما اگر شک کرد آیا سه یا چهار قسم است، فقط سه تا بر او لازم است.

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: في أيام شبابي كنا نحلف باليمين، وبعض هذه الأيمان لا تتم، وهي كثيرة لا أستطيع حصرها، وقد تبت من ذلك، فهل التوبة تكفي أم لا؟ وإذا كانت التوبة لا تكفي فهل يجوز أن أصنع طعاما وأقوم بتوزيعه على حجاج بيت الله، حيث إنني أسكن المدينة النبوية، وأنا لا أعلم كم عدد تلك الأيمان؟

فأجاب رحمه الله تعالى: إذا كانت هذه الأيمان قبل البلوغ فلا شيء عليه إذا حَيْثَ فيها؛ لأن من شرط الإلزام والتكليف البلوغ، وإن كانت بعد بلوغه وقد اعتاد أن يقول عند اليمين إن شاء الله فلا شيء عليه أيضا؛ حملا لليمين على العادة، وكذلك إن تأكد أنه يقول: إن شاء الله فلا شيء عليه، وأما إذا لم يتأكد وليس من عادته أن يقول: إن شاء الله، فعليه كَفَّارة لكل يمين، وإذا أشكل عليه كفر عما يتيقن فقط، ولكن ليعلم أنه إذا كان المحلوف عليه شيئًا واحدا فليس فيه إلا كفارة واحدة، ولو تعددت الأيمان، مثال ذلك رجل قال: والله لا أزور فلانا، فهذه يمين فقال له بعض الناس لماذا لا تزور فلان فلان طيب، فلان صاحبك، فلان ،قريبك ،زره قال والله لا أزوره، فهذه يمين ثانية، ثم قيل له في ذلك فقال والله لا أزوره فهذه يمين ثالثة، هذه الأيمان الثلاث تكفيه فيها كَفَّارة واحدة؛ لأن المحلوف عليه شيء واحد، وكذلك لو حلف يميناً على أشياء متعددة فقال: والله لا أزور فلانًا، ولا ألبس هذا الثوب، ولا أكلم فلانًا، واليمين ،واحدة فعليه كَفَّارة واحدة، أما إذا تعدد المحلوف عليه وتعددت الأيمان فعليه لكل واحدة كَفَّارة، لكن إذا شك هل هي ثلاثة أو أربعة لم يَلْزَمه إلا ثلاثة.

مطالب مرتبط:

(۶۰۱۸) تفاوت میان قسم به الله و قسم به مصحف

قسم یاد کردن به الله À اصل است. اما اگر کسی به مصحف قسم یاد کند و مقصودش آنچه در مصحف است باشد، اشکالی ندارد؛ زیرا کلام الله À صفتی از صفاتش بوده و قسم یاد کردن به صفتی از صفات الله À جایز است

ادامه مطلب …

(۶۰۲۸) آیا بر قسم شرکی کفاره واجب است؟

قسم شرکی کفاره ندارد یعنی اگر گفت: قسم به پیامبر، قسم به کعبه، قسم به ماه، قسم به خورشید، قسم به شب، قسم به روز، قسم به فلان سید و ... همه‌‌ی این‌‌ها شرک است...

ادامه مطلب …

(۶۰۲۰) آیا قسم یاد کردن به مصحف و بر روی مصحف جایز است؟

مادامی که مصحف متضمن کلام الله بوده و کلام الله از صفاتش است، قسم خوردن به آن جایز است.....

ادامه مطلب …

(۶۰۸۷) حکم سفر همسر پس از قسم به حرام بودن

شایسته نیست انسان هرگاه می‌‌خواهد خانواده‌‌اش را از چیزی منع کند لفظ تحریم یا لفظ طلاق یا لفظ ظهار یا شبیه آن را به زبان بیاورد. یعنی شخصیتی قوی داشته باشد که نیاز به چنین چیزهایی نباشد....

ادامه مطلب …

(۶۱۰۵) آیا دادن کفاره‌‌ی قسم به ده مسکین شرط است؟

بله، باید برای ده مسکین باشد، زیرا این نص قرآن است....

ادامه مطلب …

(۶۱۰۱) کفایت صدقه و افطاری در قبال کفاره‌ی قسم

واجب است برای کفاره بدون تأخیر بشتابد و نگوید: آن را به رمضان به تأخیر می‌‌اندازم، زیرا صدقه در رمضان بهتر است. می‌‌گوییم: الحمدلله در رمضان مجال برای صدقه باز است و کفاره همان وقت پرداخت می‌‌شود.....

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه