(۶۰۸۵) سوال: پدرم در قسم‌‌های زیادی قسم گیر شده است؛ آیا برای من جایز است بدون اطلاع او به جای او کفاره دهم سپس به او خبردهم که کفاره‌‌ی قسم را به جای او پرداخت نموده‌‌ام؟

جواب:

پدرت را به عدم زیاده‌‌روی در قسم توصیه می‌‌کنم و اگر به زیاده‌‌روی در قسم دچار است آن را با گفتن‌‌ إن شاء الله همراه سازد، زیرا هرگاه انسان بر چیزی قسم یاد نماید و إن شاء الله بگوید، قسم گیر نمی‌‌شود و دو فایده‌‌ی دیگری نیز برای او حاصل می‌‌شود که اولی میسر شدن آنچه می‌‌خواهد است. از رسول الله ﷺ ثابت شده که سلیمان بن داود Â پیامبر بزرگوار گفتند: به الله قسم امشب با نود زن همبستر شده و از هر زن فرزندی به دنیا آمده که در راه الله بجنگند. به او گفته شد بگو: إن شاء الله، اما نگفت، لذا در همان شب با نود زن همبستر شد اما فقط از یک زن بچه به دنیا آمد که آن هم نصف انسان بود. رسول الله ﷺ می‌‌فرماید: «لو قال: إن شاء الله لم یحنث، وکان درکا لحاجته، ولقاتلوا في سبیل الله»[۱]: (اگر إن شاء الله می‌‌گفت قسم گیر نمی‌‌شد و به آنچه می‌‌خواست می‌‌رسید و در راه الله می‌‌جنگیدند).

بنابراین پدرت را به پرهیز از زیاده‌‌روی در قسم توصیه کن و اگر دچار زیاده‌‌روی در قسم است، قسم خود را با گفتن إن شاء الله همراه سازد تا اینکه اگر قسم گیر شد، کفاره‌‌ بر او لازم نشود. اما به نسبت پرداخت کفاره به جای او: معلوم است که کفاره بر کسی که قسم یاد نموده واجب بوده و او در قبال آن مسئول است و واجب بوده خود آن را پرداخت کند و به او بگو: می‌‌خواهم به خاطر قسمی که آن را شکستی کفاره دهم؛ اگر سکوت نمود و تو را نهی نکرد و پرداخت کردی اشکالی ندارد. اما اگر ابتدا قبل از اینکه به تو واگذار کند پرداخت نمودی سپس به او خبر دادی و اجازه داد؛ در این قضیه متردد هستم. چه بسا گفته شود: چون اجازه داده اشکالی ندارد و چه بسا گفته شود: فایده‌‌ای ندارد، زیرا در ادای واجب شرعی، کسی که بر او واجب است باید نیت داشته باشد و در این جا کسی که بر او واجب است نیت ندارد.

[۱] تخريج آن گذشت.