(۵۹۰۵) سوال: کفاره‌‌‌‌ی قتل عمد و قتل خطا چیست؟

جواب:

قتل عمد کفاره ندارد، زیرا بزرگ‌‌تر از این بوده که انسان از آن، با کفاره پاک شود و در آن جز فرموده‌‌ی الله À نیست: {وَمَن يَقْتُلْ مُؤْمِنًا مُّتَعَمِّدًا فَجَزَاؤُهُ جَهَنَّمُ خَالِدًا فِيهَا وَغَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَلَعَنَهُ وَأَعَدَّ لَهُ عَذَابًا عَظِيمًا}[النساء: ۹۳]: (و هر کس مؤمنی را از روی عمد به قتل برساند کیفرش دوزخ است که در آن جاودانه می‌‌ماند و الله بر او غضب می‌‌کند و او را از رحمتش دور می‌‌سازد و عذاب بزرگی برای او آماده ساخته است) و کفاره فقط در قتل خطا وجود دارد، به دلیل فرموده‌‌ی الله À: {وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ أَن يَقْتُلَ مُؤْمِنًا إِلَّا خَطَأً ۚ وَمَن قَتَلَ مُؤْمِنًا خَطَأً فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُّؤْمِنَةٍ وَدِيَةٌ مُّسَلَّمَةٌ إِلَىٰ أَهْلِهِ إِلَّا أَن يَصَّدَّقُوا ۚ } تا فرموده‌‌اش: {فَمَن لَّمْ يَجِدْ فَصِيَامُ شَهْرَيْنِ مُتَتَابِعَيْنِ تَوْبَةً مِّنَ اللَّهِ ۗ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا}[النساء: ۹۲]: (هیچ مؤمنی مجاز نیست که مؤمنی را به قتل برساند مگر از روی اشتباه و خطا و کسی که مؤمنی را از روی خطا به قتل رساند باید یک برده‌‌ی مؤمن را آزاد کند و به خانواده‌‌ی او دیه بپردازد مگر اینکه آن‌‌ها ببخشند … و هر کس که (برده‌‌ای) نیافت، دو ماه پی در پی روزه بگیرید؛ این توبه‌‌ای از جانب الله بوده و الله دانای حکیم است) لذا کفاره‌‌ی قتل خطا این است که قاتل دو ماه پی در پی روزه بگیرد و در میان آن‌‌ها افطار نکند مگر اینکه عذر شرعی داشته باشد و اگر حتی یک روز را بدون عذر شرعی افطار کرد بر او واجب بوده دو ماه را از اول روزه بگیرد؛ زیرا الله À پی در پی بودن را در آن شرط قرار داده است و اگر نتوانست روزه بگیرد چیزی بر او نیست به دلیل فرموده‌‌ی الله À: {فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ}[التغابن: ۱۶]: (پس تا (جایی که) می‌توانید تقوای الله را پیشه کنید) و فرموده‌‌اش: {لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا}[البقرة: ۲۸۶]: (الله هیچ کس را جز به اندازه‌‌ی توانش مکلف نمی‌‌کند) و از جمله قواعد تأیید شده نزد اهل علم این است که همراه با عجز و ناتوانی واجبی نیست و ما گفتیم: اگر از روزه گرفتن ناتوان است چیزی بر او نیست، زیرا الله À این را در کفاره‌‌ی قتل ذکر نکرده  بلکه دو چیز را فقط در کفاره‌‌ی قتل ذکر کرده که آن دو آزاد کردن برده یا روزه گرفتن دو ماه پشت سر هم است بر خلاف کفاره‌‌ی ظهار که الله À در آن سه چیز را ذکر نموده است: آزاد کردن برده، اگر نیافت دو ماه پشت سر هم روزه بگیرد و اگر نتوانست شصت مسکن غذا دهد. در این مناسبت برادرانم، کسانی که رانندگی می‌‌کنند را از پی‌‌پروایی در رانندگی هشدار می‌‌دهم؛ شخص را می‌‌بینی که با قوانین رانندگی مخالفت نموده و اهمیتی نمی‌‌دهد، هنگامی که داخل شهر رانندگی می‌‌کند با سرعت رانندگی می‌‌کند، بدون راهنما پارک می‌‌کند و به سمت راست و چپ بدون راهنما می‌‌رود و این از جمله چیزهایی بوده که خودش و دیگران را دچار خطر می‌‌کند و بداند که اگر اولیای مقتول دیه را بخشیدند همان‌‌طور که برخی از عوام تصور می‌‌کنند کفاره ساقط نمی‌‌شود؛ زیرا کفاره حق الله À بوده و دیه حق انسان‌‌ها است، پس هرگاه شخص حق خود را ببخشد مالک این نیست که حق الله À را ساقط کند؛ بنابراین کفاره باقی می‌‌ماند.

هرگاه چند مقتول باشد در قبال هر مقتول جداگانه کفاره لازم است. اگر بر دو نفر جنایت کرد و مردند بر او لازم بوده چهار ماه روزه بگیرد و هر دو ماه پشت سر هم باشد و اگر بر سه نفر جنایت کرد بر او واجب بوده شش ماه روزه بگیرد و به همین صورت در مقابل هر شخصی دو ماه پشت سر هم روزه می‌‌گیرد.