سه‌شنبه 22 ربیع‌الثانی 1447
۲۲ مهر ۱۴۰۴
14 اکتبر 2025

(۵۴۷۰) آیا مادربزرگی که شیر نداشت اما به من شیر داد، مادر رضاعی‌ام محسوب می‌شود؟

(۵۴۷۰) سوال: زمانی که من هفت ماهه بوده‌ام، مادرم از دنیا رفته و مادر بزرگم تربیت و شیر دادن به مرا بر عهده گرفته است. با توجه به اینکه آن موقع آخرین فرزند مادربزرگم هفت ساله بوده و مادربزرگم شیر نداشته، اما از بس پستانش را در دهان من گذاشته که شیر در پستان‌هایش جاری شده، و مرا تا بزرگ شوم، شیر داده است. من پس از اینکه بالغ شدم، تصمیم گرفتم با دختر یکی از خاله‌هایم که دختر همین مادربزرگم است که مرا شیر داده، ازدواج کنم. من در این مورد سوال کردم و به من گفته شد که ازدواج جایز است و الان سه سال است که ما ازدواج کرده‌ایم. اما من در مورد صحت این ازدواج شک دارم. به من بگویید حکم این ازدواج چیست؟ اگر ازدواجم صحیح نیست، با چه بکنم؟

جواب:

اگر چنان که گفتی، این همه مدت از مادر بزرگت شیر خورده‌ای که دفعات آن از پنج بار بیشتر است، تو دیگر پسر او به شمار می‌روی؛ زیرا او تو را شیر داده است. اللهÀ نیز زنی را که به بچه‌ای شیر دهد، مادر خوانده، فرموده: {وَأُمَّهَاتُكُمُ اللَّاتِي أَرْضَعْنَكُمْ} [نساء: ۲۳]: (و مادرانی که شما را شیر داده‌اند). همچنین از پیامبرﷺ ثابت است که فرموده‌اند: «هر محرمیتی که از تولد حاصل می‌گردد، از شیرخوارگی نیز حاصل می‌شود».[۱]

بر این اساس تو برادر همه‌ی پسران و دختران این زن، یعنی مادربزرگت هستی. در چنین حالتی، خاله‌ات خواهر توست و دخترانش، دختران خواهرت به شمار می‌روند و تو دایی آنها هستی. بنا بر این برای تو جایز نیست که با آنها ازدواج کنی. تو الان باید از این زن دور شوی؛ زیرا نکاحی منعقد نشده است.


[۱]  تخریجش قبلا ذکر شد. لفظ حدیث چنین است: «يَحْرُمُ ‌مِنَ ‌الرَّضَاعَةِ مَا يَحْرُمُ من الولادة».

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: تُوفيت والدتي وعمري لا يتجاوز سبعة أشهر، فتولت جدتي أمر تربيتي وإرضاعي، علما أن آخر مولود لها عمره سبع سنوات، ولم يكن آنذاك بها لبن ولكن مع استمرار الرضاع توفر بها لبن، وأرضعتني إلى أن كبرتُ، وبعد بلوغي أردت الزواج بإحدى بنات خالتي التي هي بنت لهذه الجدة التي أرضعتني، وقد سألت عن ذلك فأُجبتُ بالجواز، وفعلا تزوجتها منذ ثلاث سنوات، ولكني أشك في صحة هذا الزواج، فما الحكم فيه؟ وماذا يجب على إن لم يكن صحيحًا؟

فأجاب – رحمه الله تعالى -: إذا رضعت من جدتك كما قلت هذه المدة الطويلة التي تزيد على خمس مرات فإنك بذلك تكون ولدا لها؛ لأنها أرضعتك، وقد سَمَّى الله تعالى المرضعة أُمَّا، قال تعالى: ﴿ وَأُمَّهَاتُكُمُ اللَّاتِي أَرْضَعْنَكُمْ ﴾ [النساء: ٢٣]. وثبت عن النبي صلى الله عليه وسلم أَنه قال: «يَحْرُمُ مِنَ الرَّضَاعَةِ مَا يَحْرُمُ مِنَ الْوِلَادَةِ».

وعلى هذا فتكون أنت أخًا لكل أولاد هذه المرأة من بنين وبنات، وهي جدتك، وإذا كان كذلك فإن خالتك تكون أختاًا لك، وتكون بناتها بنات أختك، وأنت خالهن، فلا يحل لك أن تتزوج بهن، وعليك الآن أن تفارق هذه المرأة، وأن تبتعد عنها؛ لأن النكاح لم ينعقد.

مطالب مرتبط:

(۵۵۰۴) حکم ازدواج فرزندِ رضاعیِ برادر با دختران عمو در فرض تحقق رضاع از سوی مادر بزرگ

اگر این کودک پنج بار به بالا از مادرتان شیر خورده باشد، پسر او به حساب آمده و وقتی پسر مادرتان باشد، برادر تو و دیگر برادرانت محسوب می‌شود و بر این اساس نمی‌تواند با دختر تو یا دختر دیگر برادرانت ازدواج کند....

ادامه مطلب …

(۵۴۷۶) حکم ازدواج با دختر دایی در حضور محرمیت شیری غیرمستقیم

مردی که به او اشاره کردی تنها در صورتی دایی شیری تو به حساب می‌آید که شروط شیرخوارگی در حق او به جای آمده باشد. همچنین در صورتی که دایی تو باشد، دخترش که می‌خواهی با او ازدواج کنی، برایت حلال است، حتی اگر از زن این مرد که همراه با دایی‌ات از مادربزرگت شیر خورده‌اند، شیر خورده باشد...

ادامه مطلب …

(۵۴۸۱) آیا ازدواج من با دختری که در زنجیره شیرخوارگی قرار دارد، صحیح است؟

شروط این است که پنج بار به بالا شیر خورده باشد و شیرخوارگی قبل از دو سالگی بوده باشد، یا قبل از این بوده باشد که بچه از شیر گرفته شود. در این صورت، این شخص برادر تو به حساب می‌آید...

ادامه مطلب …

(۵۴۸۰) حکم محرمیت ناشی از شیرخوارگی ناقص و آثار آن بر ازدواج با دختر زن عمو

می‌توانی هم با دختران این زن عمویت و هم با دختران زن عموی فوت شده‌ات که از او بیشتر از یک یا دو یا سه بار شیر نخورده‌ای، ازدواج کنی؛ زیرا یکی از شروط محرمیت توسط شیرخوارگی این است که پنج بار به بالا و قبل از دو سالگی باشد. اما تو، چهار بار که هیچ، حتی سه بار هم شیر نخورده‌ای؛ زیرا در آن شک داری و بنا بر این، اصل بر عدم وجود شیرخوارگی است....

ادامه مطلب …

(۵۴۶۰) حکم نکاح در صورت شک در تحقق رضاع مُحرِّم

هتر و ایمن‌تر این است که از ازدواج با این دختر خودداری نماید؛ چون غیر از این دختر، زنان دیگری هم وجود دارند و در قضیه‌ی شیرخوارگی نیز شک وجود دارد و خوب نیست که انسان چنین کاری کند؛ آن هم زمانی که امکان خلاصی یافتن از آن برایش وجود دارد....

ادامه مطلب …

(۵۴۸۲) حکم شرعی ازدواج برادر با دختر عمو در شرایط پیچیده شیرخوارگی و نسب

برادرت که از همسر پدربزرگت شیر خورده، می‌شود پسر پدربزرگت. وقتی پسر پدر بزرگت باشد، برادر پدر و عمویت هم می‌شود....

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه