(۵۲۶۶) سوال: آیا جایز است که زن بدون اجازه‌ی شوهر خود از خانه خارج گردد؟ و آیا جایز است که بدون حجاب از خانه خارج شود اگر که به خانه‌ی پدر خود برود؟ و آیا جایز است که شوهر خواهرش در حالی که او بدون حجاب است به او نگاه کند؟ و در روزی از روزها به این‌ها اطلاع یافتیم و او را از رفتن به خانه‌ی پدرش منع کردیم یا خانه‌ی خواهرش سپس به ما می‌گوید: آن‌ها محرم هستند، چه کسانی محرم هستند؟ و رفتن به سوی چه کسانی جایز نیست؟
جواب:
اما خارج شدن زن از خانه‌ی شوهر جایز نیست مگر به اجازه‌ی او زیرا رسول اللهﷺ میفرماید: «لَا يَحِلُّ لِلْمَرْأَةِ أَنْ تَصُومَ وَزَوْجُهَا شَاهِدٌ إِلَّا بِإِذْنِهِ»[۱]: (برای زن در صورتی شوهرش نزد او می‌باشد حلال نیست که روزه بگیرد مگر به اجازه‌ی او). هنگامی که رسول اللهﷺ از روزه که طاعت و نزدیک شدن به الله است منع کرده است پس خروج از منزل بدون اجازه‌ی شوهر که از باب اولی می‌باشد.
و اجازه‌ی شوهر ممکن است قولی باشد و به همسر خود بگوید: اگر خواستی به زیارت خانواده خود بروی اشکالی ندارد و ممکن است عرفی باشد از جهتی که عرف دلالت بر اجازه‌ی او می‌کند مانند این که عادت آن قوم است که زن برای قضای حاجت خود مانند خرید نان و مانند آن خارج می‌شود لذا این اجازه‌ی عرفی می‌باشد.
اما این که زن بدون حجاب خارج شود حرام است و بر زن واجب است هنگامی که به بازار می‌رود بدون عطر و بدون آرایش برود و چهره‌ی او نمایان نباشد زیرا که آن فتنه‌ی بزرگی است و از رسول اللهﷺ ثابت گشته است که زن را از حضور در مسجد منع کرده است اگر که عطر زده بوده است و فرموده است: «أَيُّمَا امْرَأَةٍ أَصَابَتْ بَخُورًا فَلَا تَشْهَدْ مَعَنَا الْعِشَاءَ الْآخِرَةَ»[۲]: (هر گاه زنی بخور استعمال کرد نباید با ما در عشاء حاضر شود).
و این که زن در بازار‌ها چهره‌ی خود را نمایان کند فتنه‌ی بزرگی است و از مصیبت‌های بزرگی است که در بعضی از مجتمعات پدید آمده است و این فتنه‌ی عظیمی می‌باشد که فقط به نمایان کردن چهره بسنده نکرده‌اند بلکه زنان الان سر و گردن و بالای سینه و ساق دست خود را نیز نمایان می‌کنند و بدان توجهی ندارند تا جایی که دوختن آن پارگی (لباس) برای خیاط هم سخت شده است و کنترل زنان ناممکن یا بسیار سخت شده است.
اما نمایان کردن زن نزد شوهر خواهرش یا از دیگر مردان اجنبی غیر محرم حرام است و علاقه‌ای بین او و شوهر خواهرش نیست به خلاف مادر زن لذا مادر زن محرم شوهر دخترش است و برایش جایز است که خود را نمایان کند و محارم کسانی هستند که تا ابد برای او حرام می‌باشند که به سبب خویشاوندی نسبی یا به سبب رضاعی است یا نیز به سبب ازدواج می‌باشد.
محرم‌های نسبی هفت‌تا هستند که اللهÀ بیان می‌کند: {حُرِّمَتۡ عَلَیۡكُمۡ أُمَّهَـٰتُكُمۡ وَبَنَاتُكُمۡ وَأَخَوَ ٰتُكُمۡ وَعَمَّـٰتُكُمۡ وَخَـٰلَـٰتُكُمۡ وَبَنَاتُ ٱلۡأَخِ وَبَنَاتُ ٱلۡأُخۡتِ}[سوره النساء: ۲۳] : (حرام شده‌است بر شما: مادران‌تان، و دختران‌تان، و خواهران‌تان، و عمه‌هایتان، و خاله‌هایتان، و دختران برادر، و دختران خواهر).
و در مورد محرم‌های رضاعی (شیری) نیز اللهÀ میفرماید: {وَأُمَّهَـٰتُكُمُ ٱلَّـٰتِیۤ أَرۡضَعۡنَكُمۡ وَأَخَوَ ٰتُكُم مِّنَ ٱلرَّضَـٰعَةِ} [سوره النساء: ۲۳] : (و مادران‌تان که به شما شیر داده‌اند، و خواهران رضاعی شما): و از رسول اللهﷺ ثابت است که فرموده است: «يَحْرُمُ مِنَ الرَّضَاعَةِ مَا يَحْرُمُ مِنَ الْوِلَادَةِ»[۳]: (آنچه را كه خويشاوندیِ نسبی حرام می كند، رضاعت نيز حرام می گرداند): لذا مادر، دختر، خواهر، عمه، خاله، دختران برادر و دختران خواهر رضاعی همه‌ی آن‌ها محرم هستند زیرا که در نسبت نسبی محرم می‌باشند و رسول اللهﷺ فرموده است: «يَحْرُمُ مِنَ الرَّضَاعَةِ مَا يَحْرُمُ مِنَ الْوِلَادَةِ» : (آنچه را كه خويشاوندیِ نسبی حرام می كند، رضاعت نيز حرام می گرداند).
اما محرم‌هایی که با ازدواج به وجود می‌آید چهارتا هستند؛ همسران پدر و بالاتر (یعنی همسران پدر بزرگ و همسران پدر پدر بزرگ و …) و همسران پسر و پایین‌تر (یعنی همسران پسر پسر و همسران پسر پسر پسر و…) و مادر زن و بالاتر (مادر مادر زن و مادر مادر مادر زن و…) و دختر زن و پایین‌تر (دختر دختر زن و دختر دختر دختر زن و…)، اللهÀ میفرماید: {وَلَا تَنكِحُوا۟ مَا نَكَحَ ءَابَاۤؤُكُم مِّنَ ٱلنِّسَاۤءِ إِلَّا مَا قَدۡ سَلَفَۚ إِنَّهُۥ كَانَ فَـٰحِشَةࣰ وَمَقۡتࣰا وَسَاۤءَ سَبِیلًا} [سوره النساء: ۲۲] : (و با زنانی که پدران‌تان (باآن‌ها) ازدواج کرده‌اند، ازدواج نکنید، مگر آنچه (زمان جاهلیت بوده و) گذشته است، چرا که این کار، عملی زشت و منفور و راه و روش بسیار بدی است): و اللهÀ در حین بیان محرم‌ها میفرماید: {وَأُمَّهَـٰتُ نِسَاۤىِٕكُمۡ وَرَبَـٰۤىِٕبُكُمُ ٱلَّـٰتِی فِی حُجُورِكُم مِّن نِّسَاۤىِٕكُمُ ٱلَّـٰتِی دَخَلۡتُم بِهِنَّ فَإِن لَّمۡ تَكُونُوا۟ دَخَلۡتُم بِهِنَّ فَلَا جُنَاحَ عَلَیۡكُمۡ وَحَلَـٰۤىِٕلُ أَبۡنَاۤىِٕكُمُ ٱلَّذِینَ مِنۡ أَصۡلَـٰبِكُمۡ}[سوره النساء: ۲۳] : (و مادران زنان‌تان، و دختران همسران‌تان که در دامان شما پرورش یافته‌اند از همسرانی که با آن‌ها همبستری کرده‌اید، پس اگر با آن‌ها همبستری نکرده‌اید؛ بر شما گناهی نیست (که با دختران‌شان ازدواج کنید) و (همچنین) زنان پسران‌تان که از پشت و صلب خودتان هستند).
و چهار محرم‌هایی که به سبب ازدواج محرم می‌شوند با مجرد عقد محرم می‌گردند مگر دختران زن و پایین‌تر که محرم نمی‌گردند مگر اینکه با مادرشان جماع کند زیرا اللهÀ میفرماید: {وَرَبَـٰۤىِٕبُكُمُ ٱلَّـٰتِی فِی حُجُورِكُم مِّن نِّسَاۤىِٕكُمُ ٱلَّـٰتِی دَخَلۡتُم بِهِنَّ فَإِن لَّمۡ تَكُونُوا۟ دَخَلۡتُم بِهِنَّ فَلَا جُنَاحَ عَلَیۡكُمۡ}[سوره النساء: ۲۳] : (و دختران همسران‌تان که در دامان شما پرورش یافته‌اند از همسرانی که با آن‌ها همبستری کرده‌اید، پس اگر با آن‌ها همبستری نکرده‌اید؛ بر شما گناهی نیست (که با دختران‌شان ازدواج کنید)): لذا این‌ها هفت محرم‌هایی سببی و هفت محرم‌هایی شیری و چهار محرم‌هایی که به سبب ازدواج به وجود می‌آیند، است که همه‌ی آن‌ها محرم هستند چون که تا ابد (ازدواج با آن‌ها) حرام است به سبب نسبی و شیری و ازدواج.
[۱] رواه البخاری (۵۱۹۵).
[۲] رواه مسلم (۴۴۴).
[۳] تخریج آن گذشت.
