(۴۴۴۱) سوال: آیا قربانی کردن برای هر مسلمانی می‌باشد و آیا شریک شدن ۵ نفر در یک قربانی جایز است؟ لطفاً ما را راهنمایی کنید جزاکم الله خیرا.

جواب:

قربانی ذبیحه‌ای است انسان برای تقرب یافتن به تلله در روز عید أضحی (قربان) و سه روز بعد آن، قربانی می‌کند و این از با فضیلت‌ترین عبادات می‌باشد زیرا اللهÀ آن را در کتابش کنار نماز آورده است و فرموده است: {إِنَّاۤ أَعۡطَیۡنَـٰكَ ٱلۡكَوۡثَرَ* فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَٱنۡحَرۡ* إِنَّ شَانِئَكَ هُوَ ٱلۡأَبۡتَرُ}[سوره الكوثر: ۱-۳] : ((ای پیامبر) به راستی که ما به تو کوثر عطا کردیم* پس برای پروردگارت نماز بخوان و قربانی کن* بدون شک دشمن تو، بریده نسل و بی‌عقب است): و فرموده: {قُلۡ إِنَّ صَلَاتِی وَنُسُكِی وَمَحۡیَایَ وَمَمَاتِی لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَـٰلَمِینَ* لَا شَرِیكَ لَهُۥۖ وَبِذَ ٰ⁠لِكَ أُمِرۡتُ وَأَنَا۠ أَوَّلُ ٱلۡمُسۡلِمِینَ} [سوره اﻷنعام: ۱۶۲-۱۶۳] : (بگو: «بی‌گمان نمازم، و عبادت (و قربانی) من، و زندگی و مرگ من، همه برای الله پروردگار جهانیان است* شریکی برای او نیست، و به این مأمور شده‌ام، و من نخستین مسلمانم»): و رسول اللهﷺ دو قربانی را ذبح کردند یکی از جانب خود و خانواده‌اش و یکی از جانب کسانی از امتش که به او ایمان آورده‌اند[۱] و مردم را بر آن تشویق و ترغیب نمودند، علما در مورد این قربانی واجب یا سنت می‌باشد اختلاف دارند که برخی می‌گویند: بر هر کسی که می‌تواند برای این امری که در کتاب اللهÀ آمده است واجب می‌باشد: {فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَٱنۡحَرۡ} [سوره الكوثر: ۲] : (پس برای پروردگارت نماز بخوان و قربانی کن):و از رسول اللهﷺ روایت شده است: «مَنْ ذَبَحَ قَبْلَ الصَّلَاةِ فَلْيُعِدْ» [۲]: (هرکس قبل از نماز عید قربانی اش را ذبح نموده است، باید آن را اعاده کند): و همچنین: «مَنْ كَانَ لَهُ سَعَةٌ وَلَمْ يُضَحِّ فَلَا يَقْرَبَنَّ مُصَلَّانَا» [۳]: (هرکس توانگر باشد و قربانی نکند، به عیدگاه ما و محل خواندن نماز عید نزدیک نگردد): لذا برای انسان مادامی که قادر بر آن است شایسته نیست قربانی نکند پس قربانی را از جانب خود و خانواده‌‌اش انجام دهد؛ در یک گوشفند یا بز شریک شدن دو نفر و بیشتر کفایت نمی‌کند اما در یک گاو و شتر اشتراک هفت نفر نیز جایز است و این اشتراک از جهت ملک می‌باشد ولی اشتراک در ثواب اشکالی ندارد که انسان یک گوسفند را از جانب خود و خانواده‌اش قربانی کند اگر چه زیاد باشند بلکه می‌تواند از جانب خود و علمای امت اسلام و مانند آن اگر چه زیاد باشند که جز الله آن را نمی‌داند قربانی کند.

در اینجا امری را مورد توجه قرار می‌دهم که بسیاری از عوام به آن معتقد هستمد که قربانی فقط برای مرده می‌باشد تا جایی که یکی از ایشان سوال کردند که آیا تو از جانب خود قربانی کرده‌ای؟ و می‌گوید: من قربانی کنم در صورتی که زنده می‌باشم؟ این امر را رد می‌کند ولی شایسته است که بداند قربانی فقط برای زنده‌ها مشروع گشته است و از سنت‌های مختص زنده‌ها می‌باشد برای این که از رسول اللهﷺ وارد نشده است از جانب یکی از مرده‌های خویشاوندانش یا همسرانش به صورت جداگانه قربانی کرده باشد لذا از جانب خدیجهÈ که اولین همسرش بوده قربانی نکرده است و همچنین از جانب زینب بنت خزیمهÈ بعد از ازدواجش در مدت کوتاهی وفات نمود و همچنین از جانب عمویش حمزه بن عبدالمطلبJ که در جنگ احد شهید شد قربانی ننمودند بلکه فقط از جانب خانواده‌اش قربانی کردند که شامل زنده‌ها و مرده‌ها می‌شود؛ بین به صورت مستقل بودن آن و در تبع بودن آن فرق می‌باشد؛ لذا از جانب میت به صورت تبعی (به صورت جداگانه برای او قربانی نمی‌شود) قربانی می‌شود و از جانب خانواده‌اش که نیت زنده زنده‌ها و مرده‌ها را می‌کند.

اما این که از مرده‌ای به صورت معین و خاص قربانی شود اصلی در سنت که من بدانم ندارد بلکه اگر مرده به قربانی کردن وصیت کرده باشد از جانب او به تبعیت از وصیتش قربانی می‌شود و امیدوارم که ایم مسئله الان معلوم شده باشد و آن، این است که قربانی در اصل برای زنده نه برای مرده مشروع است لذا بربانی از جانب میت به صورت تبعی و وصیت می‌باشد اما این که کسی بخواهد از جانب کسی قربانی کند جایز می‌باشد اگر چه خلاف افضل بودن است.

سوال کننده: حکم شریک شدن چند نفر با هم چیست؟

جواب: این را ذکر نمودیم که شریک شدن در شتر و گاو اشکالی ندارد اما در گوسفند و بز جایز نیست.

[۱] رواه البخاری (۵۵۵۴) و مسلم (۱۹۶۶).

[۲] رواه البخاری (۹۵۴) و مسلم (۱۹۶۲).

[۳] رواه ابن ماجه (۳۱۲۳).