(۴۳۸۶) سوال: حکم کسی که ارکانی از رکن‌های حج را انجام ندهد چیست و ارکان آن چه می‌باشد؟ وفقکم الله.

جواب:

هنگامی که یکی از ارکان را به جا نیاورد، از روی حصر باشد یا از روی غیر حصر باشد و معنی حصر: مانعی برای انسان پیش آید  که نتواند حجش را تمام کند و اگر از روی حصر باشد با آن از احرام بیرون می‌آید و اگر برایش میسر است قربانی‌اش را ذبح می‌کند و سرش را می‌تراشد و نسکش تمام می‌شود سپس سال بعدی حج جدیدی را به جا می‌آورد اگر که فریضه را ادا نیاورده است و اگر فریضه را ادا کرده است، صحیح این است که واجب نیست حج را اعاده کند زیرا آن برای وجوب تمام آن است و او نتوانسته به خاطر چیزی که برایش حاصل شده است، و واجب، با ناتوانی از او ساقط می‌شود اما اگر فریضه را ادا نکرده است همچنان در ذمه‌ی او می‌باشد و واجب است که آن را ادا کند این در صورتی است که از روی حصر باشد زیرا اللهÀ می‌‌فرماید: {وَأَتِمُّوا۟ ٱلۡحَجَّ وَٱلۡعُمۡرَةَ لِلَّهِۚ فَإِنۡ أُحۡصِرۡتُمۡ فَمَا ٱسۡتَیۡسَرَ مِنَ ٱلۡهَدۡیِ}[سوره البقرة: ۱۹۶] : (و حج و عمره را برای الله به اتمام برسانید، و اگر باز داشته شدید (بوسیله دشمن یا بیماری و غیره) پس آنچه از قربانی فراهم شود (ذبح کنید، و آنگاه از احرام بیرون شوید)).

اما اگر از روی غیر حصر باشد یعنی بدون عذری که مانعش باشد آن را ترک کند و اگر آن وقوف به عرفه باشد، حجش صحیح نیست و آن را تمام نکرده است زیرا رسول اللهﷺ فرموده است: «الحَجُّ عرَفَة»[۱] : (حج عرفه است): اما اگر طواف یا سعی بود پس طواف و سعی از ارکان حج است و واجب است که آن را انجام دهد اگرچه در بلد خود نیز باشد یاید برگردد و طواف یا سعی‌اش را انجام دهد تا که نسکش تمام یابد.

[۱] تخریج آن گذشت.