چهارشنبه 23 ربیع‌الثانی 1447
۲۲ مهر ۱۴۰۴
15 اکتبر 2025

(۴۳۴۰) حکم تأخیر در اتمام طواف افاضه تا بعد از نماز صبح روز عید

(۴۳۴۰) سوال: در سال گذشته به توفیق الله حج را به جا آوردم و از من خطایی سر زد و آن بعد از وقوفمان به عرفه بود و بعد از رمی جمرات خواستم که طواف افاضه را به جا آورم و در ساعت‌های آخر شب رفتم و نتوانستم آن را تمام کنم مگر بعد از نماز صبح، آیا بر من کفاره‌ای می‌باشد؟ جزاکم الله عنا کل خیر.

جواب:

چیزی که از سوال دانسته می‌شود این است که کفاره‌ای بر او نیست زیرا او طواف افاضه را در وقتش به جا آورده است یعنی بعد از وقوف و شب ماندن در مزدلفه و اگر این‌گونه که سوال کننده وصف کرد باشد چیزی برای او لازم نمی‌دانم.

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: قمت بأداء فَرِيضَةِ الْحَج العام الماضي بتوفيق الله تعالى، وقد وقع مِنّي خطأ، وهو بعد ما وقفنا بعرفة، وبعد رمي الْجَمَرَاتِ أردت أن أطوف طَوَافَ الْإِفَاضَةِ، وذهبت في ساعة متأخرة من الليل، ولم أتمكن من الانتهاء من طَوَافِ الْإِفَاضَةِ إلا بعد أداء صلاة الفجر، فهل عَلَيَّ كَفَّارَةٌ؟ وجزاكم الله عَنَّا كل خير.

فأجاب رحمه الله تعالى: الذي يظهر من السؤال أنه لا كَفَّارَةَ عليه، لأن الرجل طاف طَوَافَ الْإِفَاضَةِ في وقته أي بعد الْوُقُوفِ بِعَرَفَةَ، وَالْمَبِيتِ بِمُزْدَلِفَةَ ، ولا أعلم عليه شيئا إذا كان الأمر كما وصف في سؤاله.

مطالب مرتبط:

(۴۳۱۶) آیا برای غیر مُحرِم جایز است که از حج‌کننده‌ای كه از رمی عاجز است رمی به جا آورد؟

اولا قبل از این کم به این سوال جواب دهم دوست دارم مسئله‌ی وکیل گرفتن در رمی را مورد توجه قرار دهم که مردم آن را بسیار دست‌کم می‌گیرند تا جایی که به آن اهمیت نمی‌دهنددر صورتی که رمی جمرات یکی از واجبات حج است و بر کسی که لباس حج را بر تن کرده واجب است که خودش آن را به جا آورد زیرا اللهÀ می‌‌فرماید: {وَأَتِمُّوا۟ ٱلۡحَجَّ وَٱلۡعُمۡرَةَ لِلَّهِ} [سوره البقرة: ۱۹۶] : (و حج و عمره را برای الله به اتمام برسانید): و این اقتضای این را دارد که انسان تمام اعمال حج را باید بدون این که کسی را وکیل خود قرار دهد انجام دهد ولی با تأسف بسیار بعضی از مردم این را دست‌کم می‌گیرند تا جایی که جوانی را می‌یابی که از جانب خود برای رمی وکیل گرفته است یا زنی که می‌تواند که خودش رمی به جا آورد کسی را از جانب خود وکیل گرفته است و این خطای بزرگی است و برای کسی که خودش می‌تواند رمی به جا آورد با وکیل گرفتن رمی او به جا نمی‌آید. بعضی از مردم می‌گویند: زنان به خاطر شلوغی و اختلاط به مردان به وکیل گرفتن نیاز دارند. می‌گوییم: برای زنان نیز وکیل گرفتن جایز نیست زیرا رسول اللهﷺ به سوده دختر زمعهÈ (یکی از همسرانش) که سنگین و کند رو بود اجازه نداد که وکیل بگیرد بلکه به او اجازه داد از مزدلفه در آخر شب، قبل از شلوغی مردم خارج شود. و ما می‌گوییم: مسئله‌ی شلوعی در طواف و سعی نیز می‌باشد بلکه در طواف و سعی بیشتر و خطرناکتر است زیرا مردم در رمی کردن سمت یکسانی ندارند یکی می‌آید و یکی می‌رود و با عجله این کار را انجام می‌دهند به خلاف طواف که به یک سمت می‌روند و با آرامی این کار را انجام می‌دهند بنابراین فتنه در آن از این که فاسقان در آن باشند العیاذ بالله خطرناک‌تر است که از اول تا آخر طواف در مجاورت این زن قرار می‌گیرد و خطر در آن بیشتر وجود دارد و با این وجود هیچ کس نگفته است که در حالت شلوغی از جانب زن برای طواف کردن وکیل گرفته می‌شود. و برای همین نیز حج کننده در حج فرض و نفل باید خودش رمی را به جا آورد و اگر مانند زن حامله یا مریض یا شخص مسن که از این کار عاجز هستند در این حالت از جانب خودشان وکیل می‌گیرند و اگر از صحابه روایت نشده بود که از جانب کودکانشان رمی می‌کردند می‌گفتیم اگر نمی‌تواند رمی را به جا آورد وکیل گرفته نمی‌شود بلکه از او ساقط می‌شود زیرا که واجبات برای کسی که توانایی آن را ندارد از گردنش ساقط می‌شود ولی وقتی در توکیل در اصل حج برای کسی که عجزی که امید به بهبود آن نیست دچار شده است آمده و از صحابه روایت شده است که از جانب کودکانشان رمی را به جا می‌آوردند گفتیم که توکیل در رمی کردن برای کسی که نمی‌تواند جایز است. و اما کسی که به سبب شلوغی رکی کردن برایش سخت می‌آید عذری برای وکیل گرفتن نیست بلکه می‌گوییم اگر می‌توانی در شلوغی رمی کنی خودت در روز رمی کن و اگر با وجود شلوغی برایت سخت می‌آید در شب رمی را به جا بیاور و امر در این باره سخت‌گیری نیست زیرا رسول اللهﷺ اول وقت رمی در ایام تشریق را مشخص کردند و آخر آن را مشخص نکردند و این دلالت بر این دارد که آخر آن وقت محدودی ندارد و انسان براساس آنچه برایش میسر است در شب رمی می‌کند و این ممنوع نیست و رمی عبادت روز نیست بلکه رسول اللهﷺ به ایشان اجازه داده است که در آخر شب از مزدلفه خارج شوند و هنگامی که رسیدند رمی کنند همانطور که از اسماءÈ دختر ابوبکرJ روایت شده است: «أنها كانت ترمي ثم تُصلي الفجر» : (او رمی را به جا می‌آورد سپس نماز صبح را می‌خواند): و این دلیل بر این است که امر در آن واسع است بنابراین در چیزی که شرع آن را محدود کرده است به آن ملزم هستیم و در چیزی که شرع در آن مطلق آورده است از رحمت و کَرَم اللهÀ است؛ بله اگر انسانی منزلش دور است و برایش سخت است که هر روز به سوی جمرات برود می‌تواند آن را در روز آخر جمع کند زیرا رسول اللهﷺ به شتربانان اجازه داد که روزی رمی کنند و روزی رمی نکنند سپس در روز سوم برای دو روز رمی کنند. اما در صورتی که مشقتی نمی‌باشد جایز نیست که رمی روزی را به روز دیگر به تأخیر بیاندازد. اما جواب سوال: آیا جایز کسی که در احرام نیست را برای رمی جمرات وکیل کرد؟ فقها گفته‌اند: فقط برای کسی که در آن سال حج می‌کند جایز است. والله الموفق....

ادامه مطلب …

(۴۳۵۸) زمان مشروع برای طواف وداع

طواف وداع برای هر کسی که حج یا عمره می‌کند واجب است قبل از این که از مکه خارج شود طواف وداع را بدون سعی به جا آورد....

ادامه مطلب …

(۴۲۹۱) در روز وقوف در عرفه چه فعلی مشروع است؟

بهتر این است که با چیزی دعا کند که معنای آن را بداند و آنچه برخی مردم انجام می‌دهند که کتابی که در آن ادعیه وجود دارد و معنای آن را نیز نمی‌دانند حمل می‌کنند و در این فائده‌ی خیلی کمی است ولی شایسته است که قرائت یا دعایی را انجام دهد که معنای آن را بداند تا این که بفهمد چه از پروردگارش می‌خواهد.....

ادامه مطلب …

(۴۳۱۷) حکم ذبح قربانی قبل از روز عید در حج

برای انسان جایز نیست که قربانی‌اش را قبل روز عید ذبح کند لذا روز عید برای ذبح آماده شده و همچنین سه روز بعد آن و اگر ذبح قبل از روز عید جایز بود رسول اللهﷺ انجام می‌داد...

ادامه مطلب …

(۴۳۲۳) حکم تراشیدن سر پیش از ذبح قربانی در روز عید

تراشیدن سرت قبل از ذبح اشکالی ندارد و حرجی در آن نیست و فدیه‌ای برای تو لازم نمی‌باشد ...

ادامه مطلب …

(۴۳۵۰) حکم رمی جمرات پیش از زوال در روز دوم ایام تشریق

رمی در روز یازدهم و دوازدهم و سیزدهم قبل از زوال جایز نیست زیرا رمی در این ایام سه‌گانه وقتش داخل نمی‌شود مگر بعد از زوال خورشید...

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه