(۴۲۶۴) حکم طواف وداع بدون وضوء به دلیل مصافحه با نامحرم

(۴۲۶۴) سوال: به همراه همسرم حج را ادا نمودم بعد از این در روز دوازدهم رمی جمرات نمودم به شهر جده آمدیم و در روز بعدی نماز ظهر را خواندیم سپس به سمت مکه آمده تا این که طواف وداع را انجام دهیم و از آن جا به سمت محل اقامت خود برویم اما قبل از این که جده را ترک کنیم برخی از مردان نامحرم با من مصافحه کردند و نتواستم تجدید وضو کنم و در همین حالت طواف وداع را انجام دادم؛ حکم طواف من چیست؟ چه چیزی به خاطر این کار بر من مترتب میشود؟ در صورتی که کفاره دارد آیا میتوانم قیمت آن را به مجاهدین بفرستم یا خیر؟

جواب:

میگویم: رفتن این زن و شوهرش به جده قبل از طواف وداع بررسی میشود؛ آیا جده محل اقامت آنها است یا خیر؟ در صورتی که جده محل اقامت آنها باشد خارج شدن آنها از مکه قبل از طواف وداع حرام است و برگشتن بعد از آن و طواف نمودن فایدهای ندارد بلکه بر آنها فدیه لازم است که در مکه ذبح شده و بین فقرا تقسیم میشود بر هر یک از آنها گوسفندی واجب است که در مکه ذبح میشود و بین فقرا تقسیم میشود این در صورتی است که جده محل اقامت آنها است.

در صورتی که جده محل اقامت آنها نیست اما به خاطری کاری به آن جا رفتهاند و نیت آنها این بوده که به مکه بر میگردند و به محل اقامت خود میروند چیزی بر آنها نیست.

آن چه ذکر نمودی که قبل از طواف با برخی مردان سلام کردی سپس بعد از آن بدون وضو طواف نمودی ضرری به طواف نمیرساند زیرا لمس نمودن زن و مرد باعث باطل شدن وضو نمیشود حتی بنابر قول راجح در صورتی که با شهوت باشد اما مصافحه نمودن مردان نامحرم حرام است و برای او جایز نیست که صورت خود را بیرون کند و بر مردان نامحرم سلام کند هر چند که دو کف دست او با دستکش یا … پوشیده شده باشد.

بر زن واجب است به سوی الله À به خاطر مصافحه با مردان نامحرم توبه کندو دوباره چنین کاری را انجام ندهد.

در این جا به مسئلهی مهمی در این باب هشدار میدهم و آن این است که برخی از مردم عادت آنها این است که برادر شوهر با همسر برادرش سلام کند (مصافحه) یا با دختر عمهاش مصافحه کند در حالی که این عادت بد و حرامی است و برای زن جایز نیست با مردی که اصلا از محارم او نیست مصافحه کند هر چند که پسر عمو، پسر دایی، پسر عمه، پسر خاله، برادر شوهر یا شوهر خواهر او باشد همهی اینها حرام است و جایز نیست و شیطان در رگهای فرزندان آدم مانند خون جاری است.

چه بسا کسی بگوید: من بر او سلام میکنم و به خود اطمینان دارم که شهوتم تحریک نشود و با لمس او بهره نجویم؛ به او میگوییم: هر چند اینگونه باشد زیرا این مسئله بسیار حساس است و شیطان مانند خون در رگهای انسان جاری است به همین دلیل در حدیث آمده: «لا يخلون رجل بامرأة إلا كان الشيطان ثالثهما»[۱]: (هیچ مردی با زنی خلوت نمیکند مگر این که شیطان نفر سوم آنها است) و گمان تو چیست که شیطان نفر سومی باشد همچنین در صورتی که مردی زنی را لمس کند شیطان نفس او را تحریک میکند هر چند که از او دور باشد اما او در خطر است.

به همین دلیل زن را هشدار میدهم از این که با مردان نامحرم مصافحه کند.

چه بسا کسی بگوید: اگر من از این کار دوری بجویم و زنی دست خود را به سمت من دراز کند لذا بگویم: این کار جایز نیست در ارتباط بین من و او یا بین من و پدرش در صورتی که دختر عموی من باشد یا بین من و برادرم اگر همسرش باشد یا شبیه آن تأثیر بگذارد؛ به او میگویم: {أَتَخْشَوْنَهُمْ ۚ فَاللَّهُ أَحَقُّ أَن تَخْشَوْهُ}[توبه: ۱۳](آیا از آنها می ترسید؟! الله سزاوارتر است که از او بترسید) و الله À به پیامبر محمد À که اشرف مخلوقات است میفرماید: {وَاتَّقِ اللَّهَ وَتُخْفِي فِي نَفْسِكَ مَا اللَّهُ مُبْدِيهِ وَتَخْشَى النَّاسَ وَاللَّهُ أَحَقُّ أَن تَخْشَاهُ}[احزاب: ۳۷](از الله بترس و در دل خود چیزی را پنهان میداشتی که الله آن را آشکار میکند و از مردم میترسیدی در حالی که الله سزاوارتر است که از او بترسی) و در صورتی که خویشاوندان تو از جمله برادر، عمو یا هر کسی که اگر حق را انجام دهی یا از باطل بپرهیزی از تو دلگیر میشوند اشکالی ندارد زیرا گناهی بر تو نیست بلکه گناه بر آنها است از دو جهت بر آنها گناه است:

اول: آنها از تو دلگیر شدند در حالی که خویشاند تو هستند.

دوم: آنها از تو نارحت شدند زیرا آن چه مقتضای شریعت است را انجام دادی و هر کسی که از کسی که آن چه مقتضای شریعت است را انجام میدهد بدش بیاید این انسان در قلب او بیماری است بلکه آن چه شایسته است به نسبت کسی که مقتضای شریعت را انجام میدهد به خصوص با وجود مخالفت با عادات شایسته است این مرد تجلیل، تعظیم و تکریم شود و در قلبهای ما به نسبت او جایگاهی بالاتر از گذشته باشد.

[۱] أحمد (۳/۴۴۶)، ترمذي: كتاب الرضاع، باب ما جاء في كراهية الدخول على المغيبات، شمارهى (۱۱۷۱).

تعداد بازدید: 3

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

تقول السائلة: لقد حججت مع زوجي، وبعد ما رمينا الْجَمَرَاتِ يوم الثاني عشر توجهنا إلى مدينة جدة، وفي اليوم التالي صلينا الظهر، ثم اتجهنا إلى مَكَّةَ لكي نطوف طَوَافَ الْوَدَاع ، ومن ثُمَّ نتجه إلى مكان إقامتنا، ولكن قبل أن نغادر جدة صافَحَني بعض الرجال الأجانب، ولم أستطع أن أجدد وضوئي، وطُفْتُ بالبيت طَوَافَ الْوَدَاع وأنا على هذه الحالة، فما حكم طوافي هذا؟ وماذا يترتب على من ذلك؟ وإن كان هناك من كَفَّارَةِ، فهل يجوز لي أن أرسل بقيمتها إلى المجاهدين أم لا؟

فأجاب رحمه الله تعالى: أقول: إن خروج هذه الْمَرْأَةِ وزوجها إلى جُدَّة قبل طَوافِ الْوَدَاعِ ينظر فيه، فهل جُدَّةُ هي مكان إقامتهم، فإن كانت جده مكان إقامتهم فإن خروجهم من مَكَّةَ إليها قبل طَوافِ الْوَدَاعِ مُحرَّم، ولا ينفعهم الرجوع بعد ذلك والطواف، بل عليهم الْفِدْيَةُ تُذْبَحُ في مَكَّةَ وتوزع على الفقراء على كل واحد منهم شاة تذبح في مَكَّةَ، وتُوَزَّعُ على الفقراء، هذا إذا كانت جُدَّة مكان إقامتهم.

أما إذا لم تكن مكان إقامتهم ولكنهم خرجوا إليها لحاجة، ومن نيتهم أن يعودوا إلى مكة، ويطوفوا للوداع، ويخرجوا إلى مكان إقامتهم، فإنه لا شيء عليهم.

وأما ما ذكرت من أنها سَلَّمَتْ على بعض الرجال قبل الطَّوَافِ، ثم طافت بعد ذلك بدون وضوء، فإن ذلك لا يَضُرُّ بالنسبة للطواف، لأن مَسَّ الْمَرْأَةِ للرجل، أو مس الرجل للمرأة لا ينقض الوضوء، حتى وإن كان بشهوة على القول الراجح، ولكن مصافحتها للرجال الأجانب حَرَامٌ عليها، ولا تحل لها أن تكشف وجهها، ولا أن تُسَلَّمَ على الرجال الأجانب، ولو كانت كفاها مستورتين بِقُفَّاز أو غيره.

والواجب عليها أن تتوب إلى الله مما صَنَعَتْ من مصافحة الرجال الأجانب، وألا تعود لمثل ذلك.

وهنا أنبه على مسألة خطيرة في هذا الباب، وهي: أن بعض الناس اعتادوا على أن يُسَلَّمَ أخو الزوج على زوجته، أي على زوج أخيه، أو يسلم على ابنة عمته مُصَافَحَةً، وهذه العادة عادة سيئة مُحرَّمَةٌ، ولا يحل لامرأة أن تُسَلَّمَ على رجل ليس من محارمها أبدا، ولو كان ابن عمها، أو ابن خالها، أو ابن عمتها، أو ابن خالتها، أو أخا زوجها، أو زوج أختها كل هذا حَرَام، ولا يجوز، والشيطان يجري من ابن آدم مجرى الدم.

قد يقول قائل: أنا أُسَلِّم عليها، وأنا برئ، وأنا واثق من نفسي ألا تتحرك شَهْوَتِي، وألا أتمتع بِمَسِّهَا. فنقول له: ولو كان الأمر كذلك، لأن هذه المسألة حساسة جدا، والشيطان يجري من ابن آدم مجرى الدم، ولهذا جاء في الحديث: «لا يَخلُوَنَّ رجل بامرأة إلا كانَ الشيطانُ ثَالِثَهُما»، وما ظنك بأن الشيطان يكون ثالثهما، كذلك إذا مَسَّ الرجلُ الْمَرْأَةَ، فإن الشيطان سوف يجعل في نفسه حركات، وإن كان بعيدًا منها، لكن هو على خطر.

ولهذا أُحَذِّرُ من أن تصافح الْمَرْأَة من ليس من محارمها.

قد يقول قائل: أنا لو تجنبت هذا، ومَدَّتْ إلى يدها، فقلت: هذا لا يجوز، لأثر ذلك على العلاقة بيني وبينها أو بيني وبين أبيها، إن كانت بنت عمي، أو بينها وبين أخي، إن كانت زوجته، أو ما أشبه ذلك، فأقول له: ﴿ أَتَخْشَوْنَهُمْ فَاللَّهُ أَحَقُّ أَن تَخْشَوْهُ ﴾ [التوبة: ١٣]، ولقد قال الله -عز وجل- لنبيه محمد صلى الله عليه وسلم أشرف الخلق: ﴿ وَاتَّقِ اللَّهَ وَتُخْفِي فِي نَفْسِكَ مَا اللَّهُ مُبْدِيهِ وَتَخْشَى النَّاسَ وَاللَّهُ أَحَقُّ أَن تَخشَه ﴾ [الأحزاب: ۳۷]، وإذا كان أقارِبُكَ من أخ، أو عم، أو أي أحد يجدون في أنفسهم عليك إذا فَعَلْتَ الحق، أو تَجنَّبتَ الباطل فليكن ذلك، فإنه لا إثم عليك وإنما الإثم عليهم، الإثم عليهم من وجهين:

الوجه الأول: أنهم وَجَدُوا عليك في أنفسهم، وهم من أقاربك.

والوجه الثاني: أنهم وَجَدُوا عليك، لأنك فعلت ما تقتضيه الشريعة، وأي إنسان يَكْرَهُ شخصًا فعل ما تقتضيه الشريعة، فهذا إنسان في قلبه مَرَضٌ، بل الذي ينبغي أن مَنْ فعل ما تقتضيه الشريعة، ولا سيما مع مخالفة العادات الذي ينبغي أن يجل هذا الرجل، وأن يُعَظَّمَهُ ويُكْرِمَهُ، وأن يكون له في قلوبنا منزلة أرقى وأعلى من منزلته السابقة.