(۴۱۰۴) سوال: شخصی را برای این که به نیابت از مادرم که خیلی وقت پیش فوت نموده حج را ادا کند اجاره گرفتم و شنیدم که جایز نیست انسان کسی را اجاره بگیرد یا این که جایز نیست انسان کسی را برای این که به نیابت از دیگری حج را ادا کند اجاره بگیرد؛ حکم حج مادرم در این حالت چیست؟

جواب:

شایسته است اگر می‌‌خواهی به نیابت از مادرت حج را ادا کنی خودت آن را ادا کنی یا این که با کسی بدون قرارداد اجاره به توافق برسی که حج را ادا کند و این کسی که می‌‌خواهد حج را به نیابت از تو یا مادرت ادا کند اگر نیت او رفع نیاز و حل مشکلات تو باشد و همراه این نیست می‌‌خواهد در مشاعر حج بر اعمال نیک بیفزاید نیت خوبی است و اشکالی ندارد اما اگر به نیابت از تو یا مادرت فقط به خاطر پول حج را ادا می‌‌کند حرام است و جایز نیست زیرا جایز نیست انسان با انجام د ادن عمل اخروی نیتش رسیدن به چیزی از مال دنیا باشد؛ در این جا سخن در دو مقام است:

اول: به نسبت تو یعنی به نسبت کسی که دگیری را به نیابت از خود یا مرده‌‌ای از امواتش برای ادای حج قرار می‌‌دهد.

دوم: به نسبت کسی که به نیابت از دیگری حج را انجام می‌‌دهد.

به نسبت اولی می‌‌گوییم: اگر به دیگری چیزی دادی تا به نیابت از مرده‌‌ات حج را ادا کند اشکالی ندارد اما اگر به او چیزی دادی تا به نیابت از تو حج را ادا کند در صورتی که حج واجب باشد جایز نیست کسی را به نیابت از خود قرار دهی مگر در صورتی که ناتوان باشی و امید به بهبود و از بین رفتن آن نباشد و اگر حج سنت باشد علما در مورد جایز بودن آن اختلاف نموده‌‌اند و آن چه برای من آشکار است این است که برای انسان جایز نیست دیگری را برای ادای حج نافله به نیابت از خود قرار دهد زیرا اصل در عبادات این است که انسان خود آن را انجام دهد تا این که در آن تعبد و ذلت در مقابل الله À حاصل شود و این را در حج واجب به خاطر حدیث جایز دانستیم و گرنه اصل بر منع بود.

به نسبت دومی: کسی که به نیابت از دیگری حج را انجام می‌‌دهد اگر قصدش دنیا باشد آن چه را از دستمزد می‌‌گیرد بر او حرام است اما اگر قصدش برطرف ساختن حاجت برادرش و آن چه از دعا در این مشاعر بهره‌‌مند می‌‌شود باشد اشکالی ندارد.