(۳۹۸۴) حكم روزه‌ گرفتن روز پانزدهم ماه شعبان چیست؟

(۳۹۸۴) سوال: حكم روزه‌ گرفتن روز پانزدهم ماه شعبان چیست؟ آیا روزه‌ گرفتن روز شك برای تمام ماه، درست است؟

جواب:

از الله ﷻ خواستارم که صحت و درستی در سخن و عمل را به ما عنایت نماید. درباره‌ی فضیلت و ارزش روزه‌ گرفتن نیمه‌ی شعبان و خواندن نماز در شب آن، احاديثی نقل شده که بیشتر علما آن‌ها را ضعیف دانسته‌اند و با احاديث ضعيف نیز هیچ حجت و مسئله‌ای ثابت نمی‌شود. بنابراین خاص قرار دادن روز نیمه‌ی شعبان به روزه گرفتن و شب آن به خواندن نماز شب، جایز و مشروع نیست زیرا احاديث وارده در این مورد، نزد بیشتر علما صحّت ندارد و از رسول الله ﷺ و اصحاب ایشان H درباره‌ی فضیلت آن، چیزی ثابت نشده است.

اگر کسی سه روز بیض (روزهای سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم) از ماه شعبان را روزه بگیرد، ایرادی ندارد؛ زیرا سنت است که انسان سه روز از هر ماه را روزه بگیرد و بهتر است که آن سه روز را روزهای سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم قرار دهد؛ از رسول الله ﷺ ثابت است که فرمود: «صوم ثلاثة أيام من كل شهر صوم الدهر كله»[۱] : (روزه گرفتنِ سه روز از هر ماه، برابر با روزه‌ گرفتنِ تمام سال است).

از روزه‌ گرفتنِ يوم الشك یعنی روز سی‌ام ماه شعبان در صورتی که آسمان در شب سی‌ام ابری باشد یا چیزی مانع رؤیت ماه شود، نهی شده است؛ به دلیل سخن عمار بن ياسر I که گفته است: «من صام اليوم الذي يشك فيه فقد عصى أبا القاسم ﷺ»[۲] : (هر کس روزی که در آن شک داشته باشد را روزه بگیرد، از ابا القاسم ﷺ سرپیچی کرده است). در صحيح بخاری و مسلم نیز از رسول الله ﷺ روایت شده که فرمود: «لا تقدموا رمضان بصوم يوم ولا يومين إلا رجل كان يصوم صوماً فليصمه»[۳] : (با روزه‌ گرفتن یک یا دو روز زودتر از رمضان، به پیشواز آن نروید مگر کسی که همیشه آن روز را روزه می‌گرفته است می‌تواند آن را روزه بگیرد).

۱- صحیح بخاری: کتاب الصوم، باب صوم داود علیه السلام، شماره (۱۹۷۹). صحیح مسلم: کتاب الصیام، باب النهی عن صوم الدهر لمن تضرر به، شماره (۱۱۵۹).

۲- سنن ابوداود: کتاب الصوم، باب کراهیة صوم یوم الشک، شماره (۲۳۳۴).

۳- تخریج آن گذشت.

تعداد بازدید: 2

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: ما حكم صيام اليوم الخامس عشر من شهر شعبان؟ وهل يجوز صيام يوم الشك تمام الشهر؟

فأجاب -رحمه الله تعالى -: أسأل الله سبحانه وتعالى أن يلهمنا للصواب في القول والعمل.

صيام النصف من شهر شعبان وردت فيه أحاديث في فضله، وفي فضل قيام الليلة ليلة النصف، وفضل يوم النصف أيضًا، لكنها أحاديث ضعفها أكثر أهل العلم، والأحاديث الضعيفة لا تثبت بها حجة، لا سيما في المسائل العملية، وبناء على ذلك فإن تخصيص يوم النصف من شعبان بالصيام وتخصيص ليلة النصف من شعبان بالقيام غير مشروع؛ لعدم صحة الأحاديث الواردة في ذلك عند أكثر أهل العلم، ولم يثبت شيء عن النبي صلى الله عليه وسلم، ولا عن أصحابه في فضلها.

أما إذا صام الإنسان ثلاثة الأيام البيض من شهر شعبان، وهي اليوم الثالث عشر واليوم الرابع عشر واليوم الخامس عشر، فإن هذا لا بأس به؛ لأنه يُسَن للإنسان أن يصوم من كل شهر ثلاثة أيام، والأفضل أن يجعلها في هذه الأيام الثلاثة الثالث عشر والرابع عشر والخامس عشر، وقد صح عن النبي صلى الله عليه وسلم أنه قال: «صوم ثلاثة أيام من كل شهر صوم الدهر كله».

وأما صيام يوم الشك، وهو يوم الثلاثين من شعبان، إذا كانت ليلة الثلاثين مغيمة، أو فيها ما يمنع رؤية القمر فإنه منهي عنه؛ لقول عمار بن ياسر رضي الله عنه: «من صام اليوم الذي يشك فيه فقد عصى أبا القاسم»، وفي الصحيحين عن النبي صلى الله عليه وسلم أنه قال: «لا تقدموا رمضان بصوم يوم ولا يومين، إلا رجل كان يصوم صومًا فليصمه».