(۳۷۷۶) حکم جبران ترک دو سال نماز و روزه پس از بلوغ

(۳۷۷۶) سوال: جوانی سی و یک ساله است که در این مدت و پس از رسیدن به سن بلوغ، روزه و نماز را فقط به مدت دو سال ترک کرده است. آیا برای جبران این کار وی، كفاره‌ای وجود دارد؟ با توجه به این که وی اکنون نمازهای پنجگانه و روزه‌ی رمضان را ادا می‌نماید اما اکنون دردمند است و به خاطر آن دو سال که دو رکن از ارکان اسلام را ترک کرده است از الله À بیم دارد و بر حال خود افسوس می‌خورد.

جواب:

علما درباره‌ی کسی که عبادت‌های دارای وقت‌ را بدون عذر، ترک کند تا این که وقتش بگذرد، اختلاف ‌نظر دارند. برخی گفته‌اند: (قضا بر وی واجب است) و برخی دیگر نیز گفته‌اند: (قضا بر وی واجب نیست)؛ برای مثال: مردی عمدا و بدون عذر، نماز یا روزه‌ی رمضان را ترک کرده تا این وقتش به پایان رسیده است. برخی از علما می‌‌گویند: قضا بر وی واجب است زیرا الله ﷻ بر مسافر و مريض در رمضان، قضا را واجب نموده است لذا وقتی الله À قضا را بر شخص معذور واجب نموده است، دیگران اولویت دارند.

ثابت است که رسول الله ﷺ فرموده‌اند: «من نام عن صلاة أو نسيها فليصلها إذا ذكرها»[۱] : (کسی که از نماز خواب بماند یا فراموش کند، وقتی متوجه شد آن ‌را بخواند). پس رسول الله ﷺ قضای نماز را بر کسی که آن را فراموش کرده، حتی با پایان یافتن زمانش، واجب دانسته است.

قول دوم در این مسئله: کسی که عبادت دارای وقت را بدون عذر ترک کرده تا این که زمانش به پایان رسیده است، واجب نیست که قضایش را به جا آورد؛ زیرا ویژگی عبادت دارای وقت، این است که باید در همان زمان مشخص انجام شود لذا اگر قبل یا بعد از زمانش انجام شود، پذیرفته نخواهد شد؛ پس همان طور که اگر کسی نماز فرض را قبل از زمانش ادا کند، به عنوان نماز فرض از وی پذیرفته نمی‌شود و اگر قبل از ماه رمضان را به عنوان روزه‌ی فرض، روزه بگیرد، به عنوان روزه‌ی فرض از وی پذیرفته نمی‌شود. همچنین اگر نماز را بدون عذر به تأخیر بیاندازد تا این که زمانش بگذرد از وی پذیرفته نخواهد شد و اگر روزه‌ی ماه رمضان را نیز بدون عذر به تأخیر بیاندازد، از وی پذیرفته نخواهد شد.

قول راجح و دیدگاه صحیح نیز همین است زیرا اگر انسان، عبادت را از وقت خاص خودش به تأخیر بیاندازد و آن را بعد از وقتش انجام دهد، کاری انجام داده که امر الله À و پیامبرش ﷺ بر آن نیست در حالی که از رسول الله ﷺ ثابت است که فرموده‌اند: «من عمل عملاً ليس عليه أمرنا فهو رد»[۲] : (هر کس عملی انجام دهد که دین و امر ما بر آن نباشد، مردود است) لذا وقتی عملش مردود باشد، مکلف کردن وی به انجام قضا، ‌فایده‌ای ندارد.

بنابراین به این سؤال کننده می‌گوییم: چون نماز و روزه‌ی آن دو سال را بدون عذر ترک کرده‌ای، واجب است به درگاه الله À توبه‌ی نصوح و راستین کنی و اعمال نیک و شایسته‌ی زیادی انجام دهی. قضای دو سال گذشته را نیز انجام نده زیرا فایده‌ای ندارد اما چنان که از رسول الله ﷺ ثابت است: توبه، گناهان و کوتاهی‌های‌‌ قبل از خود را پاک کرده و از بین می‌برد.

۱- تخریج آن گذشت.

۲- تخریج آن گذشت.

تعداد بازدید: 2

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: شاب بلغ من العمر إحدى وثلاثين سنة، وخلال هذه الفترة من الزمن، وبعد سن الرشد، ترك الصوم والصلاة مدة سنتين فقط من هذا العمر، فهل لهذا كفارة، علما بأنه الآن يؤدي الصلوات الخمس، ويصوم رمضان، إلا أنه متألم وخائف من الله حسرة على هاتين السنتين، اللتين ترك فيهما ركنين من أركان الإسلام؟

فأجاب رحمه الله تعالى: هذه المسألة اختلف فيها أهل العلم فيمَنْ ترك العبادات المؤقتة حتى خرج وقتها بدون عذر، فمنهم من قال: إنه يجب عليه القضاء ومنهم من قال: إنه لا يجب عليه القضاء ومثال ذلك: رجل ترك الصلاة عمدًا حتى خرج وقتها بدون عذر، أو لم يصم رمضان عمدًا حتى خرج وقته بدون عذر ، فمِن أهل العلم من يقول: إنه يجب عليه القضاء؛ لأن الله تعالى أوجب على المسافر والمريض في رمضان القضاء، فإذا أوجب الله القضاء على المعذور فغيره أولى، وثبت عن النبي – عليه الصلاة والسلام- أنه قال: «مَنْ نَسِيَ صَلَاةٌ فَلْيُصَلُّهَا إِذَا ذَكَرَهَا ». فأوجب النبي -عليه الصلاة والسلام – الصلاة على من نسيها حتى خرج وقتها، وأوجب على من نام عنها حتى خرج وقتها أن يقضيها.

والقول الثاني في المسألة: أنه لا يجب القضاء على من ترك عبادة مؤقتة حتى خرج وقتها بدون عذر؛ وذلك لأن العبادة المؤقتة عبادة موصوفة بأن تقع في ذلك الزمن المعيَّن، فإذا أُخْرِجَت عنه بتقديم أو تأخير فإنها لا تقبل، فكما أن الرجل لو صَلَّى قبل الوقت لم تُقبل منه على أنها فريضة، ولو صام قبل شهر رمضان لم يُقبل منه على أنه فريضة، فكذلك إذا أَخَّر الصلاة عن وقتها بدون عذر فإنها لا تُقْبَل منه، وكذلك لو أخر صيام رمضان بدون عذر فإنه لا يُقبل منه.

وهذا القول هو الراجح؛ وذلك لأن الإنسان إذا أَخْرَج العبادة عن وقتها وعَمِلَها بعده فقد عَمِل عملا ليس عليه أَمْرُ الله ورسوله، وقد ثبت عن النبي صلى الله عليه وسلم أنه قال: «مَنْ عَمِلَ عَمَلًا لَيْسَ عَلَيْهِ أَمْرُنَا فَهُوَ رَدُّ». وإذا كان عمله مردودًا فإن تكليفه بقضائه تكليف لا فائدة منه.

وعلى هذا فنقول لهذا السائل ما دمت قد تركت الصلاة سنتين، والصيام سنتين، بدون عذر فعليك أن تتوبَ إلى الله توبة صادقة نصوحًا، وتكثر من الأعمال الصالحة، ولا تقضي ما فات؛ لأنك لو قضيته لم تنتفع منه، ولكن التوبة تجب ما قبلها، كما ثبت ذلك عن النبي صلى الله عليه وسلم.