(۳۴۳۴) حکم ذبح در رمضان به نیت اموات و دعوت اطرافیان

(۳۴۳۴) سوال: شیخ بزرگوار! از دیدگاه شما حکم شرع در مورد کسانی که در رمضان ذبح می‌کنند و ذبح خود را برای یکی از خویشاوندان بعد از مرگش قرار می‌دهند و خانواده و دوستان را به نیت رسیدن پاداش آن به مردگان دعوت می‌کنند، چیست؟

جواب:

نظرمان این است که تقرب جستن به الله B به وسیله‌ی ذبح نمودن در رمضان بدعت است و واجب است از این کار نهی شود؛ زیرا تقرب جستن به وسیله‌ی ذبح در ایام دارای روزهای خاصی است از جمله: ایام ذبح هنگام عید قربان؛ لذا جایز نیست برای انسان اینکه به وسیله‌ی ذبح در رمضان یا در غیر از رمضان چه برای مردگان و چه برای زندگان به سوی الله B تقرب جوید به این دلیل که ذبح نمودن دارای ایام مشخصی است که ایام قربانی، روز عید و سه روز بعد از آن است مگر در عقیقه برای فرزندی که متولد می‌شود سنت است و در روز هفتم ذبح می‌شود که بعدا به آن اشاره خواهیم نمود؛ لذا به این کسانی که حیوانات را در رمضان به نیت رسیدن ثواب آن به خویشاوندان‌شان که مرده‌اند، ذبح می‌کنند می‌گوییم کار شما بدعت است و به الله B به وسیله‌ی ذبح نمودن در رمضان تقرب نجوید. بله! اگر خواستند ذبح کنند نه به نیت تقرب جستن به وسیله‌ی ذبح، بلکه به خاطر گوشت آن به جای اینکه از بازار گوشت بخرند و قصد تقرب به الله B را با این کار نداشته باشند، اشکالی ندارد.

صدقه دادن از جانب اموات جایز است همان طور که در سنت در حدیث سعد بن عباده Ð آمده است. همچنین آمده است که: «مردی به پیامبر ﷺ گفتند: مادرم ناگهانی دچار مرگ شدند و گمان می‌کنم اگر صحبت می‌کردند صدقه می‌دادند، آیا برای او پاداش وجود دارد اگر از جانب او صدقه دهم، فرمودند: بله.»[۱] اما دعا برای مردگان بهتر از اهدا نمودن طاعات به آن‌ها است اگر برای مرده دعا کنی بهتر از این است که برای او قرآن را تلاوت کنی یا الله اکبر یا سبحان الله و الحمدالله بگویی یا صدقه بدهی‌؛ زیرا دعا نمودن برای میت آن چیزی است که رسول الله ﷺ به آن راهنمایی نموده‌اند: «إِذَا مَاتَ الإنْسَانُ انْقَطَعَ عنْه عَمَلُهُ إِلَّا مِن ثَلَاثَةٍ: إِلَّا مِن صَدَقَةٍ جَارِيَةٍ، أَوْ عِلْمٍ يُنْتَفَعُ بِهِ، أَوْ وَلَدٍ صَالِحٍ يَدْعُو له.»[۲] يعني: (هرگاه فرزند آدم بميرد عمل او قطع می‌شود مگر از سه چيز: صدقه‌ی جاريه، علمی که از آن سود برده شود یا فرزند صالحی که برای او دعا کند). و در سنت جایی نیامده که بر انجام دادن طاعات از جانب اموات تشویق نموده باشد بلکه در سنت مباح بودن و جایز بودن آن آمده است و بین تشویق و بین جایز بودن در قضیه‌های مشخص تفاوت وجود دارد.

اما عقیقه که به آن اشاره نمودیم حیوانی است که به خاطر تولد فرزند ذبح می‌شود و برای فرزند پسر دو حیوان اگر میسر بود وگرنه یک حیوان کافی است و برای دختر یک حیوان در روز هفتم ذبح می‌شود علماء می‌گویند: اگر ممکن نبود در روز چهاردهم، اگر ممکن نبود در روز بیست و یکم و اگر ممکن نبود در هر روزی بعد از روز بیست و یکم اما بدون شک بهتر این است که در روز هفتم باشد و شایسته است برای انسان که حریص باشد بر اینکه در روز هفتم تولد فرزندش باشد و به عنوان مثال اگر در روز چهارشنبه متولد شد، عقیقه‌ی آن در روز سه شنبه است، اگر در روز سه شنبه متولد شد عقیقه‌ی آن در روز دوشنبه است و به همین صورت در هفته دوم یک روز قبل از رسیدن روزی که در آن متولد شده است.

(۱⁾ [تخریج آن گذشت.]

(۲⁾ [تخریج آن گذشت.]

تعداد بازدید: 1

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: ما حكم الشرع في نظركم فضيلة الشيخ في أناس يذبحون في رمضان، ويُخصِّصُون ذبائحهم لأحد الأقارب بعد موته، ويَدْعُونَ الأهل والأصدقاء، ويَنْوُونَ الأجر لهؤلاء الموتى؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: الذي نرى أن التَقَرُّبَ إلى الله -تعالى- بالذَّبْحِ في رمضان بِدْعَةٌ، يجب النهي عنه؛ لأن التقرب إلى الله بالذَّبْحِ له أيام مخصوصة؛ وهي أيام الأضحى، فلا يجوز للإنسان أن يَتَعَبَّد إلى الله بالذبح في رمضان أو في غيره للأموات أو الأحياء؛ لما أشرنا إليه من أن الذبح له أوقات مُعيَّنة، وهي أيام الأضحى: يوم العيد، وثلاثة أيام بعده، إلا أن العقيقة عن المولود سُنَّةٌ، تُذْبَحُ في يوم سابعه، وسيأتي الكلام عليها – إن شاء الله ، فنقول لهؤلاء الذين يذبحون البهائم في رمضان ينوون بها أقاربهم الأموات إن عملكم هذا بِدْعَةٌ، لا تتقربوا إلى الله بالذبح في رمضان. نَعَمْ لو أرادوا أن يذبحوا لا للتقرب الله بالذبح، ولكن من أجل اللحم، بدلا من أن يشتروا من السوق لحما، ولم يقصدوا التَقَرُّبَ إلى الله بالذبح، فهذا لا بأس به.

والصدقة عن الأموات جائزة، كما جاءت به السنة من حديث سعد بن عبادة رضي الله عنه، وما ورد من أنَّ رَجُلًا قَالَ لِلنَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم: إِنَّ أُمِّي افْتُلِتَتْ نَفْسُهَا، وَأَظُنُّهَا لَوْ تَكَلَّمَتْ تَصَدَّقَتْ، فَهَلْ هَا أَجْرٌ إِنْ تَصَدَّقْتُ عَنْهَا؟ قَالَ: «نعم». ولكن الدعاء للأموات أفضل من إهداء القُربِ إليهم، فلو دعوت للميت كان أفضل من أن تقرأ القرآن ،له، أو أن تُكَبِّر، أو أن تُسَبِّح، أو تَحْمَدَ له، أو أن تتصدق له؛ لأن الدعاء للميت أرشد إليه النبي صلى الله عليه وسلم في قوله: «إِذَا مَاتَ الْإِنْسَانُ انْقَطَعَ عَنْهُ عَمَلُهُ إِلَّا مِنْ ثَلَاثَةٍ إِلَّا مِنْ صَدَقَةٍ جَارِيَةٍ، أَوْ عِلْمٍ يُنْتَفَعُ بِهِ، أَوْ وَلَدٍ صَالِحٍ يَدْعُو لَهُ». ولم تأتِ السُّنَّةَ بالحث على فعل القُرب للأموات، وإنما جاءت السنة بإباحته وإجازته فقط، وهناك فرق بين ما تحثُ السُّنَّة عليه وبين ما تُجِيزُهُ في قضايا مُعَيَّنَة. وأما العقيقة التي أشرنا إليها في أول الكلام فهي النَّبِيحَةُ التي تُذْبَحُ للمولود للذكر اثنتان إن تَيَسَّرَنَا، وإلا أجْزَاتْ واحدة، وللأنثى واحدة، تُذْبَحُ في اليوم السابع. قال العلماء: فإن لم يمكن ففي اليوم الرابع عشر، فإن لم يمكن ففي اليوم الحادي والعشرين، فإن لم يمكن ففي أي يوم كان بعد الحادي والعشرين، ولكن لا شك أن الأفضل أن تكون في اليوم السابع، وأنه ينبغي للإنسان أن يخرِصَ على أن تكون في اليوم السابع من الولادة، فإذا وُلِدَ – مثلا – في يوم الأربعاء كانت العقيقةُ في يوم الثلاثاء، وإن وُلِدَ في يوم الثلاثاء كانت في ال يوم الاثنين… وهكذا، فتكون في الأسبوع الثاني قبل اليوم الذي وُلِدَ فيه بِيَوْمٍ.