(۳۳۶۸) سوال: نزد ما قبرستان‌هایی وجود دارد که حجم بسیار زیادی از زباله‌ها -که تصور نمی‌شود- در آن جا قرار داده می‌شود. قطعاً الله و پیامبرش ﷺ به این کار راضی نمی‌شوند و از جمله چیزهایی است که نفس از آن متأثر می‌شود. از شما خواستارم ما را پیرامون افرادی که زباله‌ها را بر قبرستان‌ها می‌ریزند ارشاد و نصیحت نمایید.
جواب:
بدون شک احترام و صیانت قبرستان‌های مسلمانان از زباله‌ها واجب است و از پیامبر ﷺ ثابت شده است که ایشان از گچ‌کاری قبر، بنا کردن و نشستن بر آن نهی نمودند. از جابر J روایت است که گفت: {نَهَى رَسُولُ اللَّهِ ﷺ أَنْ يُجَصَّصَ الْقَبْرُ، وَأَنْ يُقْعَدَ عَلَيْهِ، وَأَنْ يُبْنَى عَلَيْهِ}: یعنی: (رسول الله ﷺ از این که قبر گچ‌کاری شود، بر آن نشسته شود و بر آن بنا شود نهی نمود) همچنین از ایشان ﷺ روایت است که فرمود: {لَأَنْ يَجْلِسَ أَحَدُكُمْ عَلَى جَمْرَةٍ فَتُحْرِقَ ثِيَابَهُ فَتَخْلُصَ إِلَى جِلْدِهِ، خَيْرٌ لَهُ مِنْ أَنْ يَجْلِسَ عَلَى قَبْرٍ} یعنی: (اگر یکی از شما بر اخگری بنشیند که لباسش را بسوزاند و به پوستش برسد برایش بهتر از این است که بر قبری بنشیند). چون این کار دربرگیرنده‌ی اهانت به صاحب قبر است. همچنین از این حدیث برداشت می‌شود که هرآنچه شامل اهانت به صاحبان قبور باشد از جمله چیزهایی است که شریعت از آن هشدار داده و از عقوبتش بیم داده است. در چنین حالتی بر کسی که آن را در قبرستان‌های مسلمانان می‌بیند واجب است برای صیانت قبرستان‌ها به مسئولین مراجعه کرده و آنان را با خبر سازد تا اقدام به صیانت و حفاظت قبرستان‌ها از این زباله‌ها کنند. همچنین بر او واجب است کسی که می‌بیند در قبرستان زباله می‌اندازد را نصیحت کند و برایش توضیح دهد که این جا سرای برادران مؤمن وی می‌باشد و شایسته نیست بلکه جایز نیست چیزی که شامل اهانت و عدم ایفای حق آنان است در آن جا انداخته شود.
شارع همان‌گونه که از اهانت به قبور نهی کرده از تعظیم آن نیز نهی نموده است چنان که در مسئله‌ی بنا کردن و گچ‌کاری آمده است که از جابر J روایت است که گفت: {نَهَى رَسُولُ اللَّهِ ﷺ أَنْ يُجَصَّصَ الْقَبْرُ، وَأَنْ يُقْعَدَ عَلَيْهِ، وَأَنْ يُبْنَى عَلَيْهِ} یعنی: (رسول الله ﷺ از این که قبر گچ‌کاری شود، برآن نشسته شود و برآن بنا شود نهی نمود.) لذا تعظیم و بزرگ‌داشت قبرها با بنا کردن بر آن، گچ‌کاری و زیبا گرداندنش با علامت‌های بزرگ و آشکار نیز جایز نیست. همچنین از علی ابن ابي طالب J نیز وارد شده که ایشان به ابي الهيّاج فرمود: {أَلَا أَبْعَثُكَ عَلَى مَا بَعَثَنِي عَلَيْهِ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ؟ أَلَّا تَدَعَ تِمْثَالًا إِلَّا طَمَسْتَهُ، وَ لَا قَبْرًا مُشْرِفًا إِلَّا سَوَّيْتَهُ}[۱] یعنی: (آیا تو را به سوی چیزی که رسول الله ﷺ من را به سویش فرستاده نفرستم؟ هیچ مجسمه‌ای را تا نابود نکنی رهایش نکنی و هیچ قبری که از زمین بلندتر است را تا زمانی که با زمین یکسان نکنی رهایش نکنی). بسیاری از قبرها را می‌بینیم که بعضی از مردم علامت‌های بزرگ و سنگ‌های بزرگی که بالا آمده را بر قبرها قرار می‌دهند که چنین کارهایی شایسته نیست. علامت‌ها در قبرستان فقط به اندازه‌ای باشد که بر صاحب قبر دلالت کند اما این که بزرگ و سفید شود یا با رنگ، قرمز شود یا حالت‌های دیگر از جمله امور ناشایست است. بنابراین دین بین این اهانت و تعظیم قبور، میانه است.
[۱] [أخرجه مسلم: كتاب الجنائز، باب الأمر بتسوية القبر، رقم ٩٦٩]
