دوشنبه 21 ربیع‌الثانی 1447
۲۱ مهر ۱۴۰۴
13 اکتبر 2025

(۳۳۶۰) حکم نماز در مسجدی که قبری در آن، در جهت عکس قبله قرار دارد

(۳۳۶۰) سوال: در مسجدی که در همسایگی ما است قبر صاحب آن مسجد وجود دارد و در داخل دیوار مسجد واقع است ولی در جهت قبله بنا شده است یعنی در جهت عکس قبله، آیا نماز در این مسجد جایز است؟ یا اینکه بر این حالت نهی رسول الله ﷺ تطبیق پیدا می‌کند؟ و اگر جایز نیست که در این مسجد نماز خوانده شود نمازهای گذشته‌ی ما چه می‌شود؟ با دانستن اینکه این مسجد نزدیکترین مسجد به ما است و اگر بخواهیم به مسجد دیگری برویم از برخی از نماز‌ها با جماعت عقب می‌مانیم؛ زیرا بقیه‌ی مساجد از ما دور هستند. لطفاً پاسخ دهید بارك الله فیکم.

جواب:

اگر این مسجد بر روی قبر بنا شده است نماز خواندن در آن حرام است و باید خراب شود؛ زیرا پیامبر ﷺ فرموده‌اند: «لعنة الله على اليهود والنصارى، اتخذوا قبور أنبيائهم مساجد. يحذر ما صنعوا»[۱] یعنی: (لعنت الله بر یهود و نصارا باشد که قبر‌های پیامبران‌شان را مساجد قرار دادند.) از فعل آن‌ها تحذیر می‌داد.

اما اگر مسجد زودتر از قبر بنا شده واجب است قبر از مسجد خارج شود و در آنجایی که مسلمانان در آن دفن می‌شوند، دفن شود و در این حالت بر ما اشکالی ندارد که این قبر را نبش کنیم؛ زیرا در جایی دفن شده که جایز نیست در آن دفن شود و در مساجد دفن مردگان جایز نیست و نماز در مسجد اگر زودتر از قبر بوده صحیح است به شرط اینکه قبر در ناحیه‌ی قبله نباشد که مردم در آن نماز بخوانند؛ زیرا پیامبر ﷺ از نماز به سوی قبرها نهی نموده‌اند.[۲] و‌اگر نتوانستند که قبر را نبش کنند می‌توانند دیوار مسجد را خراب سازند و قبر را در خارج دیوار قرار دهند اگر قبل در ناحیه‌ی قبله نباشد.


[۱] [اخرجه البخاري: كتاب الصلاة، باب الصلاة في البيعه، شماره‌ی(۴۳۵). ومسلم: كتاب المساجد ومواضع الصلاة، باب النهي عن بناء المساجد على القبور واتخاذ الصور فيها والنهي عن اتخاذ القبور مساجد، شماره‌ی(۵۲۹)]

[۲] [اخرجه مسلم: كتاب الجنائز، باب النهي عن تجصيص القبر والبناء عليه، شماره(۹۷۲).]

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: يوجد في المسجد الذي بجوارنا قبر صاحب هذا المسجد، ويقع داخل سور المسجد، لكنه بُني على اتجاه القبلة، أي: في الجهة المعاكسة للقبلة، فهل تجوز الصلاة فيه، أم ينطبق عليه ما ينطبق على الوضع الذي نهى عنه رسول الله صلى الله عليه وسلم؟ وإذا كان لا يجوز أن يُصَلَّى في هذا المسجد، فماذا علينا بالنسبة لصلاتنا التي مضت؟ علما بأنه أقرب المساجد لنا، وإذا أردنا أن نُغَيّره إلى مسجد آخر فإننا سنتخلف عن بعض الصلوات مع الجماعة، وذلك لبعد بقية المساجد الأخرى. أفيدونا بارك الله فيكم.

فأجاب -رحمه الله تعالى-: الجواب: إذا كان هذا المسجد مبنيا على القبر فإن الصلاة فيه مُحرَّمَةٌ ويجب هدمه؛ لأن النبي صلى الله عليه وسلم قال: «لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الْيَهُودِ وَالنَّصَارَى اتَّخَذُوا قُبُورَ أَنْبِيَائِهِمْ مَسَاجِدَ» يُحَذِّرُ مَا صَنَعُوا. وأما إذا كان المسجد سابقا على القبر فإنه يجب إخراج القبر من المسجد، ويُدْفَنُ في ما يُدْفَنُ فيه المسلمون، ولا حرج علينا في هذه الحال إذا نبشنا هذا القبر؛ لأنه دُفِنَ في مكان لا يحل أن يُدْفَنَ فيه، فإن المساجد لا يحل فيها دفن الموتى. والصلاة في المسجد إذا كان سابقا على القبر صحيحة، بشرط ألا يكون القبر من ناحية القبلة فيصلي الناس إليه؛ لأن النبي صلى الله عليه وسلم نهى عن الصلاة إلى القبور، وبالإمكان إذا لم يتمكنوا من نبشه أن يهدموا سور المسجد، وأن يُخرجوا القبر خارج السور إذا كان القبر ليس من ناحية القبلة.

مطالب مرتبط:

(۳۳۵۳) حکم دعا کردن امام و گفتن آمین توسط حاضرین پس از دفن

این کار از جمله بدعت‌ها است که امام یا غیر امام برای میت دعا کند و حاضرین آمین بگویند زیرا این کار از پیامبر ﷺ وارد نشده بلکه خلاف آن وارد شده است...

ادامه مطلب …

(۳۳۴۹) حکم موعظه نزد قبر یا هنگام دفن

پیامبر ﷺ گاهی این کار را انجام می‌داد اما به روش خطبه نبود بدین صورت که بایستد و با صدای بلند مردم را پند دهد. ...نصیحت

ادامه مطلب …

(۳۳۴۰) آیا شتاب کردن در دفن میت، سنت است؟

بله، شتاب کردن در دفن میت و آماده کردن وی مانند غسل زدن، کفن کردن و نماز بر وی از سنت است...

ادامه مطلب …

(۳۳۵۲) حکم دعا کردن دسته‌جمعی پس از دفن میت

این کار از جمله بدعت‌ها است زیرا رسول الله ﷺ به این کار دستور نداده و خودش نیز انجام نداده است و چنین نبوده که وی دعا کند و دیگران آمین بگویند و چنین دستوری نیز نداده است....

ادامه مطلب …

(۳۳۷۸) حکم دفن میت جدید در قبری قدیمی پس از گذشت سال‌ها

برای شما ممکن است که با حفر کردن قبر، امتحان کنید پس اگر در آن جسد میت باقی بود قبر را به حالت اول آن بازگردانید و مکان دیگری را حفر کنید تا اینکه میت بعدی کسی در قبر، همراهش نباشد....

ادامه مطلب …

(۳۳۶۶) حکم عبور انسان‌ها و حیوانات از میان قبرستان

واجب بر آن‌ها که این قضیه را به والیان امر برای اتخاذ آنچه در حمایت و حفظ آن نیاز است خبر دهند و تا اینکه راه‌های کنار آن را هموار سازند تا مردم از آن مسیرها عبور نمایند...

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه