چهارشنبه 23 ربیع‌الثانی 1447
۲۲ مهر ۱۴۰۴
15 اکتبر 2025

(۳۳۵۲) حکم دعا کردن دسته‌جمعی پس از دفن میت

(۳۳۵۲) سوال: شیخ بزرگوار! آیا جایز است تشییع کنندگان بعد از اتمام دفن بایستند و دسته جمعی برای میت دعا کنند؟ به صورتی که یکی از آنان  دعا کند و بقیه آمین بگویند یا هر شخصی خودش به صورت سری برای میت، ثابت قدم بودن را درخواست کند؟ لطفاً پاسخ دهید، جزاکم الله خیرا.

جواب:

سنت رسول الله ﷺ پیرامون این مسئله این است که هرگاه از دفن کردن میت فارغ می‌شد بر قبرش ایستاده و می‌فرمود: {استغفروا لأخيكم و سلوا له بالتثبيت فإنه الآن يُسأل} یعنی: (برای برادرتان طلب مغفرت کنید و برایش ثابت قدم بودن را بخواهید زیرا او اکنون سؤال می‌شود). بنابراین هر شخصی برای میت استغفار کرده و از الله À برایش ثابت قدم بودن را می‌خواهد. هر شخص جداگانه نه این که همگی بر دعا جمع شوند زیرا این کار از جمله بدعت‌ها است زیرا رسول الله ﷺ به این کار دستور نداده و خودش نیز انجام نداده است و چنین نبوده که وی دعا کند و دیگران آمین بگویند و چنین دستوری نیز نداده است. همچنین نیاز به ماندن طولانی نزد قبر نیست بلکه شخص سه بار برای میت استغفار نموده و سه بار برایش از الله B ثابت قدم بودن را می‌خواهد سپس باز می‌گردد زیرا پیامبر ﷺ هرگاه دعا می‌نمود سه بار آن را تکرار می‌کرد می‌فرمود: (بار الها او را بیامرز، بار الها او را بیامرز، بار الها او را بیامرز، بار الها او را ثابت قدم قرار ده، بار الها او را ثابت قدم قرار ده، بار الها او را ثابت قدم قرار ده) و باز می‌گشت. بنابراین می‌گوییم: اگر جمع شدند و یک دعا را خواندند یا شخصی برایشان دعا خواند و آنان آمین گفتند این کار از جمله بدعت‌ها است و هر کدام از طلاب علم که آنان را ببیند باید برای مردم تبیین کند که این کار از سنت نیست.

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: عند الانتهاء من الدفن يدعو الإمام ويؤمن الحاضرون الذين حوله، فما حكم ذلك؟

فأجاب رحمه الله تعالى: هذا من البدع أن يدعو الإمام أو غير الإمام بمن حوله للميت ويُؤَمِّن الحاضرون؛ لأن ذلك لم يرد عن النبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم-، بل ورد ،خلافه فقد كان النبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم – إذا فُرغَ من دفن الميت وَقَف عليه وقال: «اسْتَغْفِرُوا لِأَخِيكُمْ، وَسَلُوا لَهُ بِالتَّثْبِيتِ، فَإِنَّهُ الْآنَ يُسْأَلُ»، ولم يكن يدعو بهم استغفارا للميت وسؤالا لتثبيته.

وإنني بهذه المناسبة أود أن أذكر إخواني المسلمين، كل من يسمع كلامي هذا، أن يلتزموا في هذه الأمور بما جاءت به السُّنَّة وعَمِلَه السَّلَف الصالح، وأن لا يحدثوا عندها شيئًا لم يَشْرَعُه الله ورسوله، فيكونوا من المبتدعين، و«كُلّ بِدْعَةٍ ضَلَالَةٌ (۳)، فإذا دُفِنَ الميت وفُرغَ من دفنه يقف الإنسان عند القبر ويقول: اللهم اغفر له، اللهم اغفر له، اللهم اغفر له؛ لأن النبي -صلى الله عليه وعلى آله وسلم كان إذا دعا دعا ثلاثا، ويدعو أيضًا: اللهم ثبته، اللهم ثبته، اللهم ثبته، ثم ينصرف. هذا ما تدل عليه السُّنَّة، وأما الوقوف طويلا وقراءة الآيات: آية الكرسي، أو الفاتحة، أو يس، أو غيرها من السور، فلا أصل له.

مطالب مرتبط:

(۳۳۳۶) آیا دفن در غربت به میت ضرر می‌رساند؟

این مسئله ضرر و زیانی به وی نمی‌رساند زیرا انسان در هر سرزمینی دفن شود روز قیامت از همان مکان برانگیخته می‌شود...

ادامه مطلب …

(۳۳۷۵) حکم دفن میت صالح در کنار گناهکار

دلیلی وجود ندارد که انسان صالح اذیت شود زیرا احوال آخرت با احوال دنیا تفاوت دارد ...

ادامه مطلب …

(۳۳۶۱) آیا دفن میت داخل مسجد جایز است؟

دفن میت در مسجد جایز نیست؛ زیرا مسجد قبرستان نیست و ترس این می‌رود که با توجه به قبری که در محل عبادت مسلمانان دفن شده است فتنه ایجاد شود...

ادامه مطلب …

(۳۳۶۳) حکم خاکبرداری از زمین دارای قبور قدیمی

اگر کسی در مکانی قصد ساختن خانه یا مثل آن را داشت و خاکبرداری نمود و آثار قبرهایی را دید بر او واجب است که از کارش دست بردارد و در این مورد به والیان امر  برای پیگیری این قبرها و سالم ماندن اهل آن، مراجعه نماید....

ادامه مطلب …

(۳۳۴۱) هنگام دفن میت چه کاری مشروع است؟

مشروع در هنگام دفن میت این است که به پهلوی راست و رو به قبله قرار داده شود، با خشت پوشانده شود و با خاک دفن شود....

ادامه مطلب …

(۳۳۳۹) آیا بنا کردن قبر جایز است؟

نمی‌دانم مقصود از بنا کردن قبر، این است که انسان بنایی را انتخاب کند تا در آن دفن شود یا مقصودش بنا کردن روی قبر است؛ اگر مقصودش اولی است یعنی مکانی را برای دفن شدن انتخاب کند، سنت این است که قبر دارای لحد باشد ....

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه