(۳۲۸۵) سوال: آیا کسی‌ که در آب غرق شود و در اثر آتش‌سوزی بمیرد و زنی که در حالت وضع حمل بمیرد، در زمره‌ی شهدا وارد می‌شوند؟ و دلیل آن چیست؟

جواب:

بله، اینان در زمره‌ی شهدا وارد می‌شوند؛ زیرا این در سنت از رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم وارد شده است[۱] ولی شهادتشان با شهادت کسی ‌که در راه الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ کشته شده برابری نمی‌کند، همانا کسی‌ که در راه الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ کشته شده است غسل نمی‌شود و کفن نمی‌شود و نماز بر او خوانده نمی‌شود و فقط در لباسی که در آن کشته شده و بدون اینکه بر او نماز خوانده شود، دفن می‌شود و روز قیامت برانگیخته می‌شود درحالی‌ که از زخمش خون جاری می‌شود، رنگ خونش مانند رنگ‌ خون است و بوی آن مانند بوی مشک است[۲] و این برای شهیدانی که ذکرشان در سنت آمده حاصل نمی‌شود ولی به اجر و پاداش بزرگی دست می‌یابند به جز اینکه با شهیدی که در راه الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ کشته شده از هر جهت برابری نمی‌کنند.

 من در این مناسبت دوست دارم که در مورد مسأله‌ای که اخیرا بین مردم شایع شده تذکر دهم و آن هم اینکه: هر انسانی  در جهاد کشته شود را توصیف شهید توصیف می‌کنند حتی اگر هم بخاطر تعصب و حمیت (جاهلی) کشته شده باشد و این غلط است و جایز نیست که به شخصی به صورت معین گواهی داده شود که او شهید است حتی اگر در جهاد در راه الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ کشته شود؛ زیرا این امری ا‌ست که فهمیده نمی‌شود، امکان دارد انسان خواستار دنیا بوده باشد با اینکه با مجاهدین در راه الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ باشد و فرموده‌ی رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم بر آن دلالت می‌دهد: «وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ، لَا يُكْلَمُ أَحَدٌ فِي سَبِيلِ اللَّهِ – وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِمَنْ يُكْلَمُ فِي سَبِيلِهِ – إِلَّا جَاءَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَاللَّوْنُ لَوْنُ الدَّمِ، وَالرِّيحُ رِيحُ الْمِسْكِ»[۳]: (قسم به آنکه جانم به دست اوست، هرکس در راه الله زخمی شود -و الله داناتر است که چه کسی در راه او زخم برداشته- در روز قیامت در حالی می‌آید که خونش رنگ خون است اما بوی مشک می‌دهد) پس فرموده‌اش «و الله داناتر است که چه کسی در راه او زخم برداشته» برا این دلالت می‌کند که ما آن را نمی‌دانیم و بخاری رَحِمَهُ‌الله این حدیث را زیر این باب آورده است: “لا يقال فلانٌ شهید” : (گفته نمی‌شود فلانی شهید است) و صاحب “فتح الباري”از عمر بن خطاب رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ  ذکر کرده است که ایشان فرمودند: «.. وأُخْرى يقُولُونَها: لِمَنْ قُتِلَ فِي مَغازِيكُمْ، أَو مَات، قُتِلَ فُلانٌ شَهِيدًا، أَو ماتَ فُلانٌ شَهِيدًا، ولَعَلَّهُ أنْ يَكُونَ قَدْ أوْقَرَ عَجُزَ دابَّتِهِ، أوْ دَفَّ راحِلَتِهِ ذَهَبًا، أَو وَرِقًا، يَطْلُبُ التِّجارَةَ، فَلا تَقُولُوا ذاكُمْ، ولَكِنْ قُولُوا كَما قالَ النَّبِيُّ صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم: «مَن قُتِلَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ، أَوْ مَاتَ فَهُوَ فِي الجَنَّةِ»[۴]: (و نکته دیگر که آن را درباره کسی‌که در جنگ‌هایتان کشته شده یا مرده است می‌گویند: فلانی شهید است و فلانی شهید از دنیا رفت، چه‌بسا که آن فرد از سواریش افتاده و مرده یا شاید بار سوار‌ه‌‌اش از طلا یا نقره بوده و جهت تجارت خارج شده بوده است، لذا چنین عبارتی را نگویید بلکه همان‌طور بگویید که رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم فرمودند: «هرکس در راه الله بمیرد یا کشته شود، پس در بهشت است») و راست گفت رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ، پس همانا گواهی دادن برای مقتول به اینکه او شهید است بطور عموم می‌باشد، پس گفته می‌شود: هرکس در راه الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ کشته شود، شهید است و مانند آن از کلمات عام اما گواهی دادن به شخصی به صورت معین که او شهید است، جایز نیست مگر برای کسی ‌که رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم بدان برایش گواهی داده است چنانچه در فرموده‌اش صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم است موقعی که ایشان و ابوبکر و عمر و عثمان بالای کوه رفتند و ناگهان کوه لرزید، پس فرمودند: «اثْبُتْ أُحُدُ؛ فإنَّما عليك نبيٌّ، وصدِّيقٌ، وشهيدانِ»[۵] :  (آرام گیر‌ای أحد؛ که بر تو یک نبی و یک صدیق و دو شهید (ایستاده) است) و چون از عقیده‌ی اهل سنت و جماعت است که برای شخص معینی به بهشت گواهی داده نمی‌شود مگر کسی‌ که رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم برای او گواهی داده باشد همین‌طور هم برای کسی به صورت معین گواهی داده نمی‌شود که او شهید است زیرا لازمه‌ی گواهی به اینکه او شهید است این می‌باشد که او از اهل بهشت است.

[۱] تخریج آن گذشت.

[۲] تخریج آن گذشت.

[۳] صحیح بخاري: كتاب الجهاد والسير، باب من يجرح في سبيل الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ، شماره (٢٨٠٣) و مسلم: كتاب الإمارة، باب فضل الجهاد والخروج في سبيل الله، شماره (١٨٧٦).

[۴] سنن نسائي: كتاب النكاح، باب القسط في الأصدقة، شماره (٣٣٤٩) و أحمد: شماره (٢٨٥) (طبعة الرسالة).

[۵] ‌ صحیح بخاري: كتاب المناقب، باب قول النبي صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم: «لَوْ كُنْتُ مُتَّخِذًا خَلِيلًا»، رقم(٣٦٧٥).