(۳۱۱۱) سوال: هرگاه شخصی در حال خطبه به تو سلام کردن و دستش را به سوی تو دراز کرد؛ آیا با او مصافحه می‌‌کنی زیرا در صورت سلام نکردن به او معذب می‌‌شود؟

جواب:

بله، دو راه داری: اول: بدون صحبت کردن با او مصافحه کنی و دوم: به او اشاره کنی که گوش دادن به خطبه واجب است زیرا برخی از مردم در صورتی که به او اشاره کردی هنگام خطبه سلام درست نیست بدون نارحتی دست بر می‌‌دارد و برخی نارحت می‌‌شوند لذا اگر از نوع اول باشد اشاره کردن کافی است و اگر از نوع دوم باشد دستت را بدون صحبت کردن به سمت او دراز می‌‌کنی.

صحبت کردن در روز جمعه هنگام خطبه حرام است حتی پیامبر ﷺ چنین شخصی را به الاغی که کتاب حمل می‌‌کند تشبیه کرده است لذا می‌‌فرماید: «الذي يتكلم  يوم الجمعة و الإمام يخطب كمثل الحمار يحمل أسفارا، و الذي يقول له: أنصت، ليست له جمعة»[۱]: (هر کسی که در روز جمعه در حالی که امام خطبه می‌‌خواند صحبت کند مانند الاغی است که کتاب‌‌هایی را حمل می‌‌کند و هر کس که به دوستش (که با او در حال خطبه حرف می‌‌زند) بگوید: ساکت شو! از پاداش جمعه محروم می‌‌شود) و معنا مقتضای چنین چیزی است زیرا اگر برای هرکس اجازه دهیم که صحیت کند فایده‌‌ی خطبه از دست می‌‌رود در حالی که خطبه و رفتن به سوی آن واجب است همان‌‌طور که الله À می‌‌فرماید: {يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا نُودِيَ لِلصَّلَاةِ مِن يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلَىٰ ذِكْرِ اللَّهِ وَذَرُوا الْبَيْعَ}[جمعة: ۹](ای کسانی که ایمان آورده‌اید! هنگامی که در روز جمعه برای نماز اذان گفته شد به سوی (نماز و) ذکر الله بشتابید و خرید و فروش را رها کنید).

سؤال: آیا جواب دادن به کسی که در روز جمعه در اثنای خطبه عطسه می‌‌زند جایز است؟

جواب: جواب دادن عطسه زننده در اثنای خطبه‌_‌‌‌ی روز جمعه در صورتی که الحمدلله گفت جایز نیست زیرا سکوت واجب است و هنگامی که پیامبر ﷺ فرموده: «إذا قلت لصاحبك: أنصت، يوم الجمعة و الإمام يخطب فقد لغوت»[۲]: (هرگاه در روز جمعه به دوستت گفتی: ساکت شو در حالی که امام خطبه می‌‌خواند دچار لغو شده‌‌ای) و این نهی از منکری است که متعلق به گوش دادن به خطبه است لذا دلیل بر این است که جایز نیست انسان به دوستش در اثنای خطبه‌‌ی جمعه بگوید: (یرحمک الله).

[۱] أخرجه أحمد: (۱/۲۳۰).

[۲] تخریج  آن گذشت.