(۳۰۱۳) سوال: آیا جمع بین نمازها بدون عذر جایز است؟

جواب:

جمع نمودن بین نمازها بدون عذر جایز نیست به دلیل فرموده‌‌ی الله À: {فَإِذَا اطْمَأْنَنتُمْ فَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ ۚ إِنَّ الصَّلَاةَ كَانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ كِتَابًا مَّوْقُوتًا}[نساء: ۱۰۳](هرگاه آرامش یافتید (و خوف زایل شد) نماز را (تمام و کامل) بر پا دارید که همانا نماز (فریضه‌‌ای است که) در اوقات معینی بر مؤمنان واجب (و نوشته) شده است) همچنین چون پیامبر ﷺ اوقات نماز را مشخص کرده است و برای هر نمازی وقتی را قرار داده است لذا مقدم کردن نماز از وقت آن یا به تأخیر انداختن آن از وقتش بدون عذر شرعی سرکشی از حدود الله À است و الله À می‌‌فرماید: {وَمَن يَتَعَدَّ حُدُودَ اللَّهِ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ}[بقرة: ۲۲۹](و هر کس از حدود خدا تجاوز کند، پس اینانند که ستمگرند) همچنین می‌‌فرماید: {وَمَن يَتَعَدَّ حُدُودَ اللَّهِ فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَهُ }[طلاق: ۱](و هرکس از حدود الله تجاوز کند پس مسلماً به خود ستم کرده است) لذا بر شخص واجب است که هر نماز را در وقتش بخواند.

اما اگر نیاز بود و بر انسان سخت بود که هر نماز را در وقتش بخواند اشکالی ندارد که در این صورت جمع ببندد بنابراین بین ظهر و عصر و بین مغرب و عشاء یا جمع تقدیم و یا جمع تأخیر بنابر آنچه برایش آسان‌‌تر است می‌‌بندد به دلیل قول ابن عباس Ç: «جمع النبی ﷺ بین الظهر والعصر، و بین المغرب و العشاء فی المدینة، من غیر خوف ولا مطر» فقالوا: ما أراد إلی ذلک؟ قال: «أراد ألا یحرج أمته»[۱](پیامبر ﷺ بین ظهر و عصر و بین مغرب و عشاء در مدینه بدون وجود ترس و باران جمع بستند لذا گفتند: از این کار چه قصدی داشتند؟ گفت: خواست که امتش را در حرج نیندازد) یعنی در ترک نمودن جمع خواندن دچار حرج نشوند و این اشاره‌‌ای از ابن عباس Ç است که جمع خواندن جایز نیست مگر زمانی که در ترک نمود آن مشقت و سختی باشد و مطلوب این است بنابراین اگر انسان بین دو نماز بدون عذر شرعی جمع ببندد نماز که جمع بسته شده با نماز اولی نزد الله À قبول نمی‌‌شود زیرا عملی است که فرمان الله À و رسولش ﷺ بر آن نیست و از پیامبر ﷺ ثابت است که می‌‌فرماید: «من عمل عملا لیس علیه أمرنا فهو رد»[۲](کسی که عملی را انجام دهد که دین ما بر آن نیست عملش مردود است).

[۱] تخریج آن گذشت.

[۲] تخریج آن گذشت.