(۲۶۱۷) سوال: حکم دو رکعتی که مردم آن را بین اذان اول و اذان دوم کمی قبل از خطبهی جمعه میخوانند، چیست؟ و حکم دو رکعتی که مردم هنگام نیت میقات برای حج و عمره میخوانند، چیست؟
جواب:
اول: دانسته شود که اذان اول روز جمعه باید زودتر از اذان دوم باشد، با فاصلهی زمانی که کسانی که دور هستند برای جمعه حاضر شوند، زیرا سبب مشروعیت این اذان در عهد امیر المؤمنین عثمان J این بود که مردم زیاد شدند، مدینه وسیعتر شد، لذا نظر بر این شد که این اذان اضافه شود به خاطر اینکه کسانی که دور هستند، حاضر شوند وبدون شک عثمان J از جمله خلفای راشدین است که به تبعیت از سنت ایشان امر شدهایم و صحابه Æ این فعل را انکار نکردند و پیامبر ﷺ به تبعیت از سنت خلفای راشدین امر نمودند.
اما همانطور که گفتی: شایسته است که فاصلهی زمانی طوری باشد که کسانی که دور هستند برای نماز حاضر شوند، اما اینکه نزدیک اذان دوم باشد، طوری که بین آنها پنج دقیقه یا مثل آن باشد، مشروع نیست و بیشتر مردمی که دو رکعت سنت میخوانند، این کار را زمانی انجام میدهند که اذان اول نزدیک اذان دوم باشد، اما این از جمله بدعتها است. یعنی: سنت خواندن بین این دو اذان نزدیک به هم، زیرا این کار از صحابه معروف نیست، لذا شایسته نیست که انسان این دو رکعت را بخواند.
بنابراین میگوییم: این جواب در حقیقت متضمن دو جواب است:
جواب اول: شایسته است که بین اذان اول و اذان دوم روز جمعه فاصلهی زمانی باشد که کسانی که از مسجد دور هستند حاضر شوند، نه اینکه اذان دوم در پی اذان اول با فاصلهی کم باشد.
جواب دوم: دو رکعت خواندن بین دو اذان نزدیک به هم، همانطور که از بسیاری از مردم دیده میشود و این از جمله بدعتها است.
سؤال: شیخ بزرگوار! آیا نمازی که کمی قبل از خطبهی جمعه خوانده میشود راتبه محسوب میشود یا تحیهی مسجد؟
جواب: این راتبه نیست، زیرا قبل از نماز جمعه راتبه وجود ندارد.
اما گفتهات: تحیهی مسجد، تحیهی مسجد زمانی مشروع است که انسان داخل مسجد میشود و نمینشیند تا اینکه دو رکعت بخواند، حتی زمانی که امام خطبه میکند، و در سنت از پیامبر ﷺ ثابت است که ایشان حطبه میکردند و در همین حال مردی وارد شد و نشست، رسول الله ﷺ به او فرمود: آیا نماز خواندهای؟ گفت: خیر، فرمود: بلند شو و دو رکعت بخوان. [۱] و به او امر نمود که سریع بخواند، یعنی: سریع بخواند تا اینکه برای شنیدن خطبه فارغ شود.
بنابراین تحیهی مسجد در این جا وارد نمیشود، زیرا در هر وقتی مشروع است، حتی اگر بعد از عصر یا بعد از فجر یا کمی قبل از غروب وارد مسجد شود این نماز را میخواند، حتی برخی از اهل علم قائل به وجوب تحیهی مسجد هستند و این قول پیامبر ﷺ این گونه علت قرار داده که پیامبر ﷺ به کسی که وارد مسجد شد، امر نمود که نماز بخواند در حالی که امام خطبه میخواند و معلوم است که گوش دادن به خطبه در روز جمعه واجب است و مشغول شدن به این دو رکعت انسان را از گوش دادن به خطبه مشغول میسازد و مشغول شدن از یک چیز واجب مگر با یک چیز واجب امکان پذیر نیست.
بنابراین تحیهی مسجد در این جا وارد نمیشود، زیرا میگوییم: تحیهی مسجد برای هر کسی که وارد مسجد میشود در هر حال مشروع است، اما نماز فرض از تحیهی مسجد بی نیاز میسازد، همانطور که طواف برای کسی که وارد مسجد الحرام به نیت طواف شود، از تحیهی مسجد بی نیاز میسازد.
[۱] بخاری: کتاب الجمعة، باب إذا الإمام رجلا جاء و هو یخطب، أمره أن یصلی رکعتین، شمارهی (۹۳۰)، و مسلم: کتاب الجمعة، باب التحیة و الإمام یخطب، شمارهی (۸۷۵).