(۲۳۳۰) سوال: از افعال و اقوال سنت بعد از نماز عشا چیست؟

جواب:

نماز عشا مانند دیگر نمازها اذکار مشروعی دارد پس اول چیزی که بعد از سلام می‌گوید: «أستغفر الله، أستغفر الله، أستغفر الله اللَّهُمَّ أَنْتَ السَّلَامُ وَمِنْكَ السَّلَامُ، تَبَارَكْتَ ذَا الْجَلَالِ وَالْإِكْرَامِ ثم يذكر الله ثلاث مرات»[۱] (از الله طلب آمرزش می‌کنم، از الله طلب آمرزش می‌کنم، از الله طلب آمرزش می‌کنم، بار الهی! تو سلامی و سلام (پاکی، آرامش، صلح) از توست، خجسته‌ای ای صاحب بزرگی و بخشش سپس الله را سه بار یاد می‌کند)

سپس اذکار دیگری که در سنت آمده است را می‌خواند که از آنها: ۳۳بار سبحان الله، ۳۳بار الحمدلله و ۳۴ بار الله اکبر گفتن است.

و همچنین از آنها: ۳۳بار سبحان الله، ۳۳ بار الحمدلله و ۳۳ الله اکبر و صدمی را با این خاتمه دهد: لا إله الا الله وحده لا شریک له و له الملک و له الحمد و هو علی کل شیء قدیر.

و همچنین: ۲۵ بار سبحان الله ۲۵ بار الحمدلله و ۲۵ الله اکبر.

و همچنین: ۱۰ بار سبحان الله، ۱۰ بار الحمدلله و ۱۰ بار الله اکبر.

سپس بعد از آن دو رکعت سنت راتبه بعد از عشا را می‌خواند سپس می‌خوابد و به چیزی از امور دنیا مشغول نمی‌شود زیرا خواب قبل از عشا و سخن گفتن بعد از آن مکروه قرار داده‌اند مگر صحبتی کوتاه با اهل و دوستان یا مذاکره در مباحث علمی که در آن مشکلی نیست.

اما آنچه امروزه بسیاری از مردم تا پاسی از شب بیدار می‌مانند فایده‌ای ندارد بلکه ضرر نیز دارد سپس در آخر شب می‌خوابند و چه بسا نماز فجر نیز خواب بیافتند پس بدون شک این اشتباه است و مخالف سنت می‌باشد.

و هنگامی که از خواب بیدار شدی شایسته است نماز شب را بر حسب حالی که از شادابی یا کسالت دارد می‌خواند پس نماز شب را می‌خواند سپس در آخر با وتر آن را خاتمه می‌دهد زیرا از رسول الله ﷺ در مورد نماز شب سوال شد؟ ایشان فرمودند: «مَثْنَى مَثْنَى ، فَإِذَا خَشِيَ الصُّبْحَ صَلَّى وَاحِدَةً، فَأَوْتَرَتْ لَهُ مَا صَلَّى»[۲] (دو رکعت دو رکعت است اگر کسی از طلوع صبح بترسد یک رکعت بگزارد تا نمازی را که گزارده است فرد بگرداند) پس این چیزی است که شایسته است بعد نماز عشا انجام دهد و اگر اهل و خانواده دارد پس شایسته است که بعد از نماز عشا به خاطر از بین بردن احساس تنهایی و دل گرفتگی کمی با آنها صحبت کند چرا که بهترین مردم بهترینشان برای اهلشان می‌باشند همانطور که رسول الله ﷺ فرموده است: «خيركم خيركم لأهله، و أنا خيركم لأهلي»[۳] (بهترین شما کسی است که برای اهلش بهتر باشد و من بهترین شما برای اهلم هستم).

[۱] تخریج آن گذشت.

[۲] رواه البخاری (۴۷۲).

[۳] رواه ترمذی (۳۸۹۵) و ابن ماجه (۱۹۷۷).