دوشنبه 22 جمادی‌الثانی 1446
۳ دی ۱۴۰۳
23 دسامبر 2024

(۱۲۸۰) حکم مذهب گرایی و تعصب نسبت به مذاهب

(۱۲۸۰) سوال: بعضی از برادران می‌گویند مذهب گرایی جایز نیست. بدین معنی که تقلید نمودن از یکی از مذاهب چهارگانه درست نیست. بلکه باید انسان به دلیل عمل نماید. اما این مساله باعث شده که من همیشه از خود سوال کنم: منابع این ائمه قرآن و سنت بوده است. سوال اینجاست: آیا تقلید از یکی از مذاهب اربعه بدون وجود تعصب نسبت به آن، جایز است؟ البته با ذکر این نکته که من نه عالم هستم و نه طالب علم؟

جواب:

وقتی انسان خودش نمی‌تواند حکم را از قرآن و سنت استخراج نماید، راهی جز تقلید ندارد. به این دلیل که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ} [نحل: ۴۳]: (پس از اهل علم بپرسید اگر نمی‌دانید). واضح است که شخص عامی توانایی این را ندارد که حکمی را از ادله استخراج نماید، چون عامی است. پس راهی جز تقلید ندارد.

در این حالت بر او واجب است از کسی تقلید نماید که می‌داند به خاطر وسعت علم و قوت دین و امانتی که دارد، از بقیه به صواب نزدیک‌تر است. اما به هیچ عنوان جایز نیست انسان از روی کیف و اشتها تقلید کند. منظورم این است که اگر دید قولی آسان‌تر و اسهل است، از آن پیروی کند و برایش فرقی نکند که این قول از چه کسی است. چنین شخصی ممکن است در روز بر حسب مزاجش از ده نفر هم تقلید کند. واجب این است که انسان از کسی تقلید کند که به نظرش از لحاظ علم و امانت، از دیگران به صواب نزدیک‌تر است.

اما التزام به مذهب خاصی که در هر حال و شرایطی فقط به آن عمل نماید، جایز نیست. زیرا این کار اطاعت از غیر الله و رسول به شمار می‌رود و اطاعت مطلق از کسی غیر از الله و رسول جایز نیست.

***

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: بعض الإخوة يقول بأنه لا تجوز المذهبية، أي: تقليد أحد المذاهب الأربعة، وإنما العمل بالدليل، لكن ذلك يجعلني أتساءل دائما : لقد كانت منابع هؤلاء الأئمة الكتاب والسنة والسؤال: هل يجوز تقليد أي مذهب من المذاهب الأربعة دون التعصب لها ؟ مع العلم أني لست عالما ولا طالب علم؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: إذا كان الإنسان لا يستطيع أن يستخرج الحكم بنفسه من الكتاب والسنة فما عليه إلا التقليد؛ لقول الله تبارك وتعالى: ﴿ فَساَلُوا أَهْلَ الذِكرِ إِن كُنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ ﴾ [النحل: ٤٣] ومن المعلوم أن العامي لا يمكن أن يستخلص الحكم من الأدلة لأنه عامي، فما عليه إلا أن يُقلّد، وفي هذه الحال يجب عليه أن يقلد من يرى أنه أقرب إلى الصواب؛ لسَعة علمه وقوة دينه وأمانته، ولا يحل لإنسان أن يقلد على وجه التَّشَهي، بمعنى أ أنه إذا رأى القول السهل الميسر تَبِعَه، سواء كان من فلان أو من فلان، فهذا ربما يقلد عشرة أشخاص في يوم واحد حسبما يقتضيه مزاجه، والواجب اتباع من يرى أنه أقرب إلى الصواب لعلمه وأمانته. أما التزام التمذهب بمذهب معين يأخذ برخصه وعزائمه على كل حال فهذا ليس بجائز وذلك لأنه فيه طاعة غير الله ورسوله على وجه الإطلاق، ولا أحد تجب طاعته والعمل بقوله على وجه الإطلاق إلا الله -عز وجل- ورسوله – صلى الله عليه وعلى آله وسلم-.

مطالب مرتبط:

(۱۲۶۹) تفریق بین قرآن و سنت جایز است یا خیر؟

آنچه در سنت وجود دارد همانند آن چیزی است که در قرآن است و در ثبوت حکم با هم تفاوتی ندارند. هر چه در سنت واجب شده، مثل وجوب قرانی است

ادامه مطلب …

(۱۲۸۹) اگر ببیند فتوایش اشتباه بوده است

اگر فتوای اول از روی اجتهاد بوده و او شایستگی اجتهاد را دارد و بعد از تحقیق و جستجو و مناقشه بفهمد که اجتهاد اولش خطا بوده، گناهی بر او نیست

ادامه مطلب …

(۱۲۷۳) حقیقت وجود مجاز در قرآن کریم

در قرآن مَجاز وجود ندارد، بله. درست است. در قرآن چیزی به نام مَجاز وجود ندارد. چون یکی از بارزترین نشانه‌های مَجاز این است که نفی کردنش صحیح است

ادامه مطلب …

(۱۲۶۲) تعریف سنت و حکم ترک کردن آن

سنت آن است که انسان با انجامش ثواب دارد و به خاطر ترک آن گنهکار نیست. این در صورتی است که این کار از روی اکراهش نسبت به سنت نباشد

ادامه مطلب …

(۱۲۶۸) چیزی که پیامبر نهی کرده، حرام است یا مکروه

کلا سه قول در این زمینه وجود دارد. نهی مطلقا نشانگر تحریم است. نهی مطلقا نشانگر کراهت است. نهی در مورد عبادات، تحریم و در مورد عادات، کراهت است

ادامه مطلب …

(۱۲۷۶) منظور از عبارت «معلوم بالضرورة من الدین»

یعنی دین اسلام آن را آورده و خیلی واضح است.چیزی که امکان ندارد هیچ مسلمانی نسبت به آن جاهل باشد، می‌شود چیزی است که به ضرورت، از دین معلوم است.

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه