(۱۲۵۴) سوال: صحت این حدیث تا چه حدی است: «رسول اللهﷺ به هفتمین همسایه سفارش نمودند»؟^[۱]

جواب:

این نیز صحیح نیست. ولی از رسول اللهﷺ ثابت است که توصیه می‌کنند باید به همسایه خوبی کرد. چنان که در قرآن می‌آید: {وَالْجَارِ ذِي الْقُرْبَى وَالْجَارِ الْجُنُبِ} [نساء: ۳۶]: (و همسایه‌ی خویشاوند و همسایه‌ی نزدیک). رسول اللهﷺ نیز می‌فرمایند: «جبریل پیوسته به من در مورد همسایه وصیت می‌کند، تا جایی که گمان بردم او ارث می‌برد».^[۲] نیز می‌فرماید: «هر کس به الله و روز آخرت ایمان دارد، همسایه‌اش را اکرام نماید».^[۳] نیز می‌فرماید: «قسم به الله که ایمان ندارد، قسم به الله که ایمان ندارد، قسم به الله که ایمان ندارد، کسی که همسایه‌اش از دستش در امان نباشد».^[۴] احادیث در این زمینه زیادند.

همسایه حتی اگر کافر باشد، دارای حق همسایگی است. شایسته است انسان نسبت به همسایگانش خوبی کند، حتی اگر با او دشمن دینی باشند. یا حتی اگر با او دشمنی شخصی داشته باشند. این خوبی به خاطر اطاعت از فرمان الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ و پیامبرﷺ است. الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {وَاعْبُدُوا اللَّهَ وَلَا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئًا وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا}: (الله را بپرستید و چیزی را با او شریک نسازید و به والدین نیکی کنید) تا آنجا که می‌فرماید: {وَالْجَارِ ذِي الْقُرْبَى وَالْجَارِ الْجُنُبِ} [نساء: ۳۶]: (و همسایه‌ی خویشاوند و همسایه‌ی نزدیک).

رسول اللهﷺ نیز می‌فرماید: «هر کس به الله و روز آخرت ایمان دارد، همسایه‌اش را اکرام نماید». علما ذکر کرده‌اند که همسایه حتی اگر کافر باشد یا حتی خویشاوند هم نباشد، باز هم حق همسایگی را دارد. حال اگر مسلمان باشد، هم حق همسایگی دارد و هم حق اسلام. اما اگر خویشاوند باشد، هم حق همسایگی دارد و هم حق اسلام و هم حق قرابت و خویشاوندی.

***

[۱] آن را جایی نیافتم.

[۲] روایت بخاری در صیحیح، کتاب الأدب، باب الوصایة بالجار، حدیث شماره (۵۶۶۸). صحیح مسلم: کتاب البر و الصلة و الآداب، باب الوصیة بالجار و الإحسان إلیه، حدیث شماره (۲۶۲۴)، از ام المومنین عایشه رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهَا با این لفظ: «مَا زَالَ يُوصِينِي جبريل بالجار، حتى ظننت أنه سيورثه».

[۳] صحیح بخاری: کتاب الأدب، باب من کان یؤمن بالله و الیوم الآخر فلا یؤذ جاره، حدیث شماره (۵۶۷۳). صحیح مسلم: کتاب الإیمان، باب الحثّ علی إکرام الجار و الضیف و لزوم الصمت إلا عن الخیر و کون ذلک کله من الإیمان، حدیث شماره (۴۸)، از ابوشریح عَدَوی رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ با این لفظ: «مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ فَلْيُكْرِمْ جَارَهُ».

[۴] صحیح بخاری: کتاب الأدب، باب إثم من لا یأمن جاره بوائقه، حدیث شماره (۵۶۷۰)، از ابوشریح عَدَوی رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ با این لفظ: «وَاللَّهِ لَا يُؤْمِنُ، وَاللَّهِ لَا يُؤْمِنُ، وَاللَّهِ لَا يُؤْمِنُ. الذي لا يأمن جاره بوائقه».