(۱۲۰۴) خوردن هفت خرما هنگام صبح قبل از هر چیز

(۱۲۰۴) سوال: حدیثی که می‌گوید: «هر کس که صبح قبل از هر چیز هفت دانه خرما بخورد، سحر و سم به او ضرری نمی‌رساند»،^[۱] تا چه اندازه صحت دارد؟

جواب:

بله، این حدیث صحیح است. انسان وقتی صبح هنگام، هفت دانه خرما بخورد، در آن روز سمّ و سحر به او ضرری نمی‌رساند. اما در برخی الفاظ این حدیث هست که هر خرمایی منظور نیست. بلکه منظور خرمای «عجوه‌ی مدینه» است. در برخی دیگر از الفاظ حدیث می‌آید که منظور «خرمای عالیه» است. به همین خاطر عده‌ای از علما گفته‌اند: این حدیث مقید به این نوع از خرماست و در مورد بقیه‌ی انواع خرماها صادق نیست.

برخی دیگر از علما نیز این حدیث را به صورت مطلق گرفته‌اند. بدین معنی که انسان هر خرمایی را صبح – قبل از خوردن هر چیزی – بخورد، این خاصیت را دارد. به هر حال انسان اگر صبحانه هفت دانه خرما بخورد، در صورتی که حدیث مطلق باشد، در آن روز سحر و سم به او ضرری نمی‌رساند. اگر هم حدیث مقیّد به خرمای عجوه‌ی مدینه یا خرمای عالیه باشد، خوردن این هفت خرما – که عجوه‌ی مدینه یا عالیه نبودند – ضرری به او نمی‌رساند.

ما گفتیم: اگر حدیث خوردن هفت خرما در صبح، به صورت مطلق نباشد، خوردن هر خرمای دیگری به او ضرری نمی‌رساند. این سخن ما بنا بر این قاعده است که لفظ مطلق را باید به صورت مطلق پذیرفت. در این صورت، لفظ مقید وقتی در حکمش مطابق با مطلق باشد، بر سبیل قید نیست، بلکه بر سبیل ذکر برخی افراد آن مطلق است. این بر خلاف کسی است که می‌خواهد چیزی را سنت بگیرد در حالی که نصی برای آن نیامده است. در این صورت با او موافقت نمی‌شود. اما چیزی که ما گفتیم در موردش نصی وجود دارد که احتمال دارد آن را شامل شود.

ما می‌گوییم: مادامی که نص، هم احتمال دارد که مطلق باشد و هم احتمال دارد مقید باشد، در این صورت اگر انسان هفت دانه خرما بخورد که موافق با خواسته‌ی رسول اللهﷺ باشد، درست است. اگر نیز موافق با خواسته‌ی ایشان نباشد، خوردن این هفت دانه خرما به او ضرری نمی‌رساند.

***

[۱] صحیح بخاری: کتاب الأطعمة، باب العجوة، حدیث شماره (۵۱۳۰). صحیح مسلم: کتاب الأشربة، باب فضل تمر المدینة، حدیث شماره (۲۰۴۷)، از سعد بن ابی وقاصJ با این لفظ: «مَنْ تَصَبَّح كُلَّ يَوْمٍ سَبْعَ تَمَرَاتٍ عَجْوَةً، لَمْ يَضُرَّهُ فِي ذلك اليوم سم ولا سحر».

تعداد بازدید: 0

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: ما صحة الحديث الذي يقول: «مَنْ تَصَبَّحَ بِسَبْع تمرات لا يَضُرْه سِحْرٌ ولا سم»؟

فأجاب -رحمه الله تعالى-: نعم، هذا حديث صحيح، إذا تصبح الإنسان بسبع تمرات فإنه لا يصيبه ذلك اليوم سَم ولا سحر، ولكن في بعض ألفاظ الحديث أن هذه التمرات قيدت بتمر العجوة، وفي بعضها قيدت بتمر العالية، فمن العلماء من قال: إنه يَتَقَيّد بهذا التمر، وليس ذلك ثابتا لكُلِّ تَمر. ومنهم من أخذ بالحديث المطلق، وهو أن أي تمر يَتَصَبح به الإنسان، فإنه إذا تصبح بسبع تمرات لا يصيبه في ذلك اليوم سَمٌ ولا سخر. وعلى كل حال فالإنسان إذا أفطر بهذه السبع – يعني تَصَبّح بها- فإن كان الحديث مطلقا حصل له ذلك، وإن لم يكن مطلقا وكان مُقيّدًا بتمر العجوة أو بتمر العالية، فإن هذه السبع لا تضره، ونحن قلنا: إنه إذا كان التَّصَبُّح بسبع تمرات ليس على الإطلاق فإنه لا يضره، بناءً على أن اللفظ المطلق يجب الأخذ بإطلاقه، ويكون اللفظ المقيّد إذا كان مطابقا للمُطلَق في حكمه ليس ذلك على سبيل القيد، وإنما هو ذكر لبعض الأفراد، بخلاف من أراد أن يتخذ شيئًا سُنَّة ولم يرد به نَضٌ فإنه لا يُوافق على هذا، ولكن هذا قد وَرَد فيه نَضٌ مُحتمل.

فنحن نقول: ما دام النص مُحتمِلا فإن كان الإنسان بأكله التمرات السبع موافقا لما أراده رسول الله صلى الله عليه وسلم فذاك، وإن لم يكن موافقا فإنه لا يضره.