(۱۱۲۱) سوال: معنی این حدیث چیست که پیامبرﷺ می‌فرماید: «این‌ها برای اهالی آنهاست و برای هر کسی است که از آنجا گذر کند و اهل آنجا نباشد»؟
جواب:
معنایش این است که پیامبرﷺ میقات‌ها را مشخص کرد. ایشان «میقات اهل مدینه را ذو الحُلَیفه و برای اهل شام، جحفه و برای اهل یمن، یلملم و برای اهل نجد، قرن المنازل قرار داد. بعد فرمود: این‌ها برای اهالی آنها و برای هر کسی است که از آنجا گذر کند و اهل آنجا نباشد».[۱] بنا بر این اهل مدینه اگر خواستند حج یا عمره به جای آورند، از ذو الحلیفه احرام می‌بندند. حال اگر کسی که اهل نجد است، از راه مدینه عبور کرد، احرام خود را از آنجا یعنی ذو الحلیفه می‌بند. زیرا از میقات اهل مدینه عبور کرده است.
همچنین اگر کسی اهل شام باشد و از راه مدینه بگذرد و بخواهد حج یا عمره به جای آورد، از ذو الحلیفه احرام می‌بندد. چون از این میقات عبور می‌کند. نیز اگر کسی اهل مدینه باشد و از نجد بخواهد حج یا عمره با جای آورد، احرام خود را از قرن المنازل می‌بندد. این معنای آن جمله است که گفت: «و برای هر کسی است که از آنجا – یعنی از این میقات‌ها – گذر کند و اهل آنجا نباشد». هر کس در این میقات‌ها تأمل نماید، دو فایده برای او آشکار می‌شود:
اول: رحمت الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ نسبت به بندگان؛ چه اینکه برای هر منطقه میقاتی قرار داده که سر راهشان است تا مردم برای جمع شدن در یک میقات واحد، به سختی نیفتند.
دوم: تعیین این میقات‌ها قبل از مسلمان شدن مردم این مناطق بوده و این یکی از معجزات پیامبرﷺ است. زیرا نشانگر این است که این مناطق فتح خواهند شد و مردمی از این مناطق برای حج و عمره خواهند رفت. از این رو ابن عبدالقوی در منظومه‌ی دالیه‌ی[۲] مشهور خود می‌گوید:
«و توقیتها من معجزات نبیّنا … بتعیینها من قبل فتح معدد».
«و میقات قرار دادن آنها، یکی از معجزات پیامبرمان است که قبل از فتح آن مناطق، آنها را بر شمرده است».
صلوات و سلام الله بر او باد.
***
[۱] صحیح بخاری: کتاب الحج، باب مهل أهل مکة للحج و العمرة، حدیث شماره (۱۴۵۲). صحیح مسلم: کتاب الحج، باب مواقیت الحج والعمرة، حدیث شماره (۱۱۸۱). از عبدالله بن عباس رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُمَا با این لفظ: «إن النبيﷺ وقت لِأَهْلِ الْمَدِينَةِ ذَا الْحُلَيْفَةِ، وَلِأَهْلِ الشَّأْمِ الْجُحْفَةَ، وَلِأَهْلِ نَجْدٍ قَرْنَ الْمَنَازِلِ، وَلِأَهْلِ الْيَمَنِ يَلَمْلَمَ، هُنَّ لَهُنَّ، وَلِمَنْ أَتَى عَلَيْهِنَّ مِنْ غَيْرِهِنَّ، مِمَّنْ أَرَادَ الْحَجَّ وَالْعُمْرَةَ، وَمَنْ كَانَ دُونَ ذَلِكَ فَمِنْ حَيْثُ أَنْشَأَ، حَتَّى أَهْلُ مَكَّةَ من مكة».
[۲] منظومه‌ی شعری به عربی که ابیات آن همه به حرف دال ختم می‌شوند.
