(۱۱۱۵) جمع بندی بین این دو حدیث چگونه است؟

(۱۱۱۵) سوال: چگونه می‌توان بین این دو حدیث جمع بست که پیامبرﷺ می‌فرماید: «همیشه گروهی از امت من به وسیله‌ی حق، پیروز هستند…. تا آخر حدیث»، و حدیث: «بدترین مردم کسانی هستند که قیامت بر آنها برپا می‌شود»؟

جواب:

قبل از اینکه جواب سوال را بدهم دوست دارم به این نکته اشاره کنم که امکان ندارد آیات قرآن با هم تناقض داشته باشند. نیز ممکن نیست احادیث صحیح با یکدیگر تناقض داشته باشند. همچنین هیچ تناقضی میان قرآن و سنت صحیح پیامبرﷺ جود ندارد. نیزقرآن و حدیث با واقع تناقض ندارند. کما اینکه قرآن و سنت با عقل صریح نیز در تناقض نیستند. زیرا قرآن، کلام الله است و الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَلَوْ كَانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلَافًا كَثِيرًا} [نساء: ۸۲]: (پس آیا در قرآن تدبر نمی‌کنند و در صورتی که از جانب کسی غیر از الله بود، در آن اختلاف بسیاری می‌یافتند).

نیز به خاطر این که کلام الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ حق است و هیچ تناقضی در حق وجود ندارد. همچنین سنت پیامبرﷺ که صحت آن از ایشان ثابت شده، نیز حق است و حق با حق در تناقض نیست. حال بر اساس این قاعده به سراغ جواب این سوال می‌رویم: پیامبرﷺ فرموده‌اند: «پیوسته گروهی از امت من به وسیله‌ی حق، پیروز خواهند بود و هیچ کس نمی‌تواند آنها را ذلیل و خوار کند، تا وقتی که فرمان الله فرا برسد، ایشان همچنان برحق خواهند بود»،[۱] که در روایت دیگری چنین آمده: «تا اینکه قیامت برپا شود»، و این حدیث: «قیامت برپا نمی‌شود مگر بر بدترین مردمان».[۲]

حدیث اول حمل بر این می‌شود که مقصود از قیامت، نزدیک شدن آن است و مقصود از امر الهی، امری است که با آن، مومنان و اولیای الله و انسان‌های با تقوا، خواهند مرد و وقتی انسان‌های مومن و با تقوا بمیرند، جز انسان‌های بد و شرور، کسی باقی نمی‌ماند و قیامت بر آنها برپا می‌شود.

***

^[۱] صحیح بخاری: کتاب الإعتصام بالقرآن و السنة، باب قول النبیﷺ لا تزال طائفة من أمتی ظاهرین علی الحق و هم أهل العلم، حدیث شماره (۶۸۸۱). صحیح مسلم: کتاب الإمارة، باب قولهﷺ لا تزال طائفة من أمتی ظاهرین علی الحق لا یضرهم من خالفهم، حدیث شماره (۱۹۲۱). از مغیرة بن شعبة و جابر بن عبدالله رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُم با این لفظ: «‌لا ‌تزال ‌طَائِفَةٌ مِنْ أُمَّتِي ظَاهِرِينَ، حَتَّى يَأْتِيَهُمْ أَمْرُ الله وهم ظاهرون».

^[۲] صحیح مسلم: کتاب الفتن و أشراط الساعة، باب قرب الساعة، حدیث شماره (۲۹۴۹). از عبدالله بن عمرو بن عاص رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُمَا با این لفظ: «لَا تَقُومُ السَّاعَةُ إِلَّا عَلَى ‌شِرَارِ ‌الْخَلْقِ».

تعداد بازدید: 5

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: كيف الجمع بين حديث: «لا تزال طائفة من أمتي… إلخ، وحديث: إن شرار الخلق الذين تقوم الساعة عليهم»؟ مأجورين.

فأجاب رحمه الله تعالى: قبل الإجابة على هذا السؤال أود أن أقول: إنه لا يمكن أن يتعارض القرآن بعضه مع بعض، ولا السنة الصحيحة عن رسول الله – صلى الله عليه وعلى آله وسلم – بعضها مع بعض، ولا القرآن مع السنة الصحيحة عن النبي -صلى الله عليه وعلى آله وصحبه وسلم-، ولا القرآن والسنة مع الواقع، ولا القرآن والسنة مع صريح المعقول، وذلك لأن القرآن كلام الله، وقد قال الله -تعالى-: ﴿ أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْهَانَ وَلَوْ كَانَ مِنْ عِندِ غَيْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلَافًا كَثِيرًا ﴾ [النساء: ٨٢].

ولأن كلام الله سبحانه وتعالى حق، والحق لا يتناقض، وكذلك السنة النبوية التي صحت عن النبي -صلى الله عليه وعلى آله وسلم- حق، والحق لا يُناقض بعضه بعضًا. وبناءً على هذه القاعدة ننتقل إلى الجواب عن السؤال، وهو قوله – صلى الله عليه وعلى آله وسلم-: «لا تزال طائفة من أمتي على الحق ظاهرين لا يضرهم من خذلهم ولا من خالفهم حتى يأتي أمر الله ). وفي رواية: «حتى تقوم الساعة». وقوله: «إن الساعة لا تقوم إلا على شرار الخلق». فيُحمل الحديث الأول على أن المراد بالساعة: قُرب الساعة، والمراد بأمر الله: أَمْرُ الله الذي يكون به موت المؤمنين وأولياء الله المتقين، فإذا مات المؤمنون المتقون لم يبقَ إلا شرار الخلق، وعليهم تقوم الساعة.