(۶۹۱) سوال: آیا کسی که حدیثی از احادیث رسول اللهﷺ را حفظ نمود، بر او واجب است که آن را به مردم برساند؟ حتی اگر مردم چیزی از او نپرسیده باشند؟
جواب:
رسول اللهﷺ فرموده‌اند: «از من به مردم برسانید حتی اگر یک آیه باشد».[۱] با توجه به این حدیث، وقتی مردم نیاز به بیان حدیث و رساندن آن داشته باشند، بر کسی که از آن حدیث اطلاع دارد واجب است آن را به مردم بگوید. ولی به شرطی که بداند این حدیث، حجت است؛ یعنی حدیث در درجه‌ی صحیح یا حسن باشد.
اما احادیثی که ضعیف هستند، شخص باید ضعف آنها را برای مردم توضیح دهد تا مردم آن را باور نکنند.
همچنین اگر از شخص در مورد حدیث رسول اللهﷺ سوال شد، ابلاغ و رساندن آن واجب است. رساندن حدیث از رسول اللهﷺ در دو حالت واجب است:
حالت اول: وقتی که اوضاع اقتضا نماید.
حالت دوم: وقتی از شما سوال شود.
اما وقتی کسی از شما چیزی نپرسیده و حال و اوضاع نیز اقتضا نمی‌کند، در این صورت ابلاغ حدیث پیامبرﷺ واجب نبوده و سنت است. اما انسان باید خیلی مواظب باشد چیزی را به رسول اللهﷺ نسبت ندهد که خودش از صحیح یا حسن بودن آن مطمئن نیست. زیرا خیلی از برادران و به خصوص واعظان، احادیث افسار گسیخته‌ای را مطرح می‌کنند که ضعیف و چه بسا حتی موضوع هستند و معتقدند که گفتن این احادیث برای مردم سودمند بوده و آنها را از معصیت دور می‌کند. این کار اگر چه شاید برای موعظه کردن مردم و ترساندن آنها از گناهان و ترغیب کردنشان به کارهای شایسته، موثر باشد، اما ضرر بزرگی دارد. این ضرر، نسبت دادن قولی به رسول اللهﷺ است که آن را نگفته و در حدیث از ایشان ثابت است که فرمودند: ، «هر کس که به عمد بر من دروغ بندد، جایگاهش را در آتش مهیا می‌کند».[۲] نیز فرموده: «هر کس حديثي را از من نقل کند که به دروغ بودن آن آگاه است، خودش يکي از دروغگويان است».[۳] بنا بر این دوستان باید مواظب باشند چیزی را به رسول اللهﷺ نسبت ندهند که آن را نفرموده است.
***
[۱] صحیح بخاری: کتاب أحادیث الأنبیاء، باب ما ذکر عن بنی إسرائیل، حدیث شماره (۳۴۶۱). سنن ترمذی: أبواب العلم عن رسول اللهﷺ، باب ما جاء فی الحدیث عن بنی إسرائیل، حدیث شماره (۲۶۶۹). مسند أحمد: مسند عبدالله بن عمرو رضی الله عنهما، حدیث شماره (۶۴۸۶)، از عبدالله بن عمرو بن عاص رضی الله عنهما با این لفظ: «بَلِّغُوا عَنِّي وَلَوْ آيَةً».
[۲] صحیح بخاری: کتاب العلم، باب إثم من کذب علی النبی، حدیث شماره (۱۰۷). صحیح مسلم: المقدمة، باب التحذیر من الکذب عن رسول اللهﷺ، حدیث شماره (۲)، از عبدالله بن زبیر رضی الله عنهما با این لفظ: «مَنْ كَذَبَ عَلَيَّ مُتَعَمِّداً فَلْيَتَبَوَّأْ مَقْعَدَهُ مِنَ النَّارِ».
[۳] صحیح مسلم: المقدمة، باب وجود الروایة عن الثقات، از سمرة بن جندب رضی الله عنه با این لفظ: «مَنْ حَدَّثَ عَنِّي بِحَديثٍ يَرَى أَنَّهُ كَذِبٌ فَهُوَ أَحَدُ الكَاذِبينَ».
