(۱۷۶) سوال: سلام رسول ‌الله ﷺ در شب معراج بر پيامبران و پاسخشان به او، با روح بود يا با جسم يا با هر دو؟

جواب:

این سؤال را نباید این‌گونه طرح کرد؛ بلکه باید گفت: آیا معراج پیامبر ﷺ به آسمان و اسراء ایشان به بیت ‌المقدس، با روح یا جسم یا هر دو بوده است؟

با روح و‌ جسم بوده است؛ پیامبرﷺ با روح و جسمش در بیداری (نه در خواب) شبانه از مسجد الحرام به بیت المقدس برده شد زیرا اللهﷻ می‌فرماید: ﴿سُبْحَانَ الَّذِي أَسْرَى بِعَبْدِهِ لَيْلًا﴾ [إسراء: ۱]: «پاک ومنزه است ذاتی که بنده‌اش را شبی از مسجد الحرام به مسجد الأقصی بُرد» نفرمود: روح بنده‌اش. همچنین می‌فرماید: ﴿وَالنَّجْمِ إِذَا هَوَى * مَا ضَلَّ صَاحِبُكُمْ وَمَا غَوَى * وَمَا يَنطِقُ عَنِ الْهَوَى * إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَى * عَلَّمَهُ شَدِيدُ الْقُوَى * ذُو مِرَّةٍ فَاسْتَوَى * وَهُوَ بِالْأُفُقِ الْأَعْلَى * ثُمَّ دَنَا فَتَدَلَّى * فَكَانَ قَابَ قَوْسَيْنِ أَوْ أَدْنَى * فَأَوْحَى إِلَى عَبْدِهِ مَا أَوْحَى﴾ [نجم: ١-١٠]: «سوگند به ستاره چون فرود افتد، که یار شما گمراه نشده و راه را گم نکرده است و از روی هوای نفس سخن نمی‌گوید. فقط چیزی را می‌گوید که به او وحی می‌شود. فرشته‌ی بس نیرومند او را تعلیم داده است. نیرومندی که آن‌ گاه راست و درست به شکل حقیقی فرا رویش ایستاد. درحالی ‌که او در افق اعلی آسمان بود. سپس جبرئیل نزدیک شد، آن‌گاه فرو آمد و نزدیک‌تر شد. پس فاصله‌اش با او به قدر دو کمان یا کم‌تر بود. آن‌گاه الله آنچه را باید وحی می‌کرد، به بنده‌اش وحی نمود» همه دلالت بر این دارد که پیامبر ﷺ با بدن خود و در حال بیداری عروج نموده است.

واقع بر همین دلالت دارد که وقتی پیامبر ﷺ رخدادهایی را که در آن شب دیده بود به قریش خبر داد، بر او فریاد زدند، او را تکذیب و سخنانش را انکار نمودند اما اگر با روحش بود یا در خواب می‌دید، آن‌ چنان او را انکار نمی‌کردند؛ زیرا عرب منکر خواب نمی‌شود؛ انسان در خوابش می‌بیند که به دورترین مکان سفر کرده و فلان کارها را انحام داده است که اگر بیدار بود، چنین نمی‌کرد. پس دیدگاه راجح و بلکه ثابت این است که پیامبر ﷺ با روح و جسمش به اسراء برده شده و بیدار بوده است.

***