۴۹۶ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم به زبان آوردن این عبارت چیست: «اگر الله و فلانی نبودند»؟

جواب دادند: غیر الله را در کنار الله ذکر کردن، در امور قَدَری به وسیله‌ی حرفی که اشتراک و عدم فرق بین این دو را برساند، جایز نیست. مثلا در مورد مشیئت، جایز نیست که کسی بگوید: «آنچه الله و تو می‌خواهید». زیرا این، مقارنه‌ی مشیئت الله و مخلوق به وسیله‌ی حرفی است که مقتضی تساوی است و نوعی شرک به حساب می‌آید. باید حتما کلمه‌ی «ثُمَّ: سپس» را بیاوری و بگویی: «آنچه الله و سپس تو بخواهید». همچنین اضافه کردن چیزی به الله به وسیله‌ی حرفی که مقتضی تساوی باشد، ممنوع است. نباید بگویی: «اگر الله و فلانی نبود که مرا نجات بدهد، غرق می‌شدم». این سخن، حرام است. زیرا سبب را که مخلوق است، با خالقِ سبب،یکسان قرار داده‌ای، و این نوعی شرک است. اما اشکالی ندارد که چیزی را به سبب خودش اضافه کنی، بدون اینکه آن را مقارن با الله قرار دهی، و بگویی: «اگر فلانی نبود، غرق می‌شدم». این فقط در صورتی است که سبب، صحیح و واقعی باشد. به همین خاطر رسول الله صلی الله علیه وسلم وقتی در مورد ابوطالب خبر دادند که نعلینی در پاهایش است که به خاطر آنها، مغزش جوش می‌خورد، فرمود: «اگر من نبودم، در آخرین طبقه از طبقات جهنم بود». نفرمود: اگر الله و سپس من نبودیم، در این حالت نبود. با اینکه او فقط و فقط به خاطر مشیئت الله در این حال است. بنا بر این، اضافه نمودن شیء، به سببی که شرعا یا حسّاً معلوم است، جایز می‌باشد. همچنین، اضافه‌‌ی آن به الله و به سبب شرعی یا حسی‌اش درست است؛ اما به شرطی که به وسیله‌ی حرفی مثل «ثُمَّ: سپس» باشد که مقتضی تساوی نیست. زیرا اضافه‌ی آن به الله با حرفی مثل «واو» که مقتضی تساوی است، جایز نبوده و نوعی شرک است. همچنین، نسبت دادن چیزی به سببی موهوم و غیر معلوم، حرام بوده و جایز نیست و نوعی شرک محسوب می‌شود. مثل گره زدن و بستن تمیمه و امثال اینها که نسبت دادن چیزی به آنها، خطای محض، و نوعی شرک است. زیرا سبب قرار دادن سببی که الله آن را سبب قرار نداده، نوعی شرک است. این کار مانند این است که تو این چیز را سبب قرار دهی، در حالی که الله تعالی آن را سبب قرار نداده است، و به این اعتبار، نوعی شرک به حساب می‌آید.