۴۷۰ – از شیخ رحمه الله سوال شد: جمع بین حدیث عبدالله بن شِخِّیر رضی الله عنه که می‌گوید: «با وفد بنی عامر نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم رفتم. در آنجا گفتیم: شما سید ما هستید. فرمودند: «سید، الله تبارک و تعالی است»، و بین آنچه در تشهد آمده چیست که می‌گوییم:«اللهم صل علی سیدنا محمد، وعلی آل سیدنا محمد»، و حدیث: «من سیِّد فرزندان آدم هستم»، چگونه است؟

جواب دادند: هیچ عاقلی شکی ندارد که محمد صلی الله علیه وسلم، سید فرزندان آدم است. هر عاقل و مومنی به این ایمان دارد. سید کسی است که دارای شرف و طاعت و فرمان باشد. همچنین، طاعت رسول الله صلی الله علیه وسلم جزئی از طاعت الله عز و جل است: {مَنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ}[۱]، یعنی: {هر کس پیامبر را اطاعت کند، یقینا الله را اطاعت کرده است}. ما و دیگر مومنان هیچ شکی نداریم که رسول الله علیه الصلاة و السلام سید ما، و بهترین و برترین ما نزد الله تعالی است، و او کسی است که هر دستوری بدهد، اطاعت می‌شود، و یکی از مقتضیات این اعتقاد که او سید مُطاع است، تجاوز نکردن از هر قول و فعل یا عقیده‌ای است که برای ما تشریع نموده. یکی از چیزهایی که برای ما تشریع کرده، کیفیت صلوات فرستادن در تشهد است، که بگوییم: «اللهم صلّ علی محمد، و علی آل محمد، کما صلیت علی ابراهیم و علی آل ابراهیم، انّک حمید مجید»، یا دیگر صفاتی که در مورد کیفیت صلوات فرستادن بر او علیه الصلاة والسلام آمده است. اما صیغه‌ی صلواتی را که سائل در سوال ذکر کرده، جایی سراغ ندارم. یعنی این صیغه: «اللهم صلّ علی سیدنا محمد، و علی آل سیدنا محمد»، و وقتی چنین صیغه‌ای از رسول الله صلی الله علیه وسلم در شرع وارد نشده، پس بهتر این است که با این صیغه، بر رسول الله علیه أفضل الصلاة و السلام صلوات نفرستیم، بلکه با صیغه‌ای بر او صلوات بفرستیم که به ما یاد داده است.

به این مناسبت دوست دارم این را تذکر دهم که هر انسانی ایمان دارد که محمد صلی الله علیه وسلم سید ماست، مقتضای چنین ایمانی، این است که از آنچه تشریع کرده، تجاوز نکند، یا نسبت به آن کوتاهی نورزد. در دین الله چیزی به وجود نیاورد که از آن نیست، و چیزی را که جزئی از دین الله، است، کم نکند. این حقیقت سیادت است که یکی از حقوق رسول الله صلی الله علیه وسلم بر ماست.

بر این اساس، ادعای کسانی که اذکار یا صلوات‌هایی بر رسول الله صلی الله علیه وسلم را از خود می‌سازند، که شرع آن را بر زبان محمد صلی الله علیه وسلم جاری نکرده، با ادعای اعتقادشان به سیادت ایشان صلی الله علیه وسلم منافات دارد. زیرا مقتضای این عقیده، تجاوز نکردن از چیزی است که او تشریع نموده و همچنین، کم نکردن از آن است. پس انسان باید در آنچه معنای سخنش است تامل و تدبر کند تا برایش مشخص شود و بداند که با گفتن این سخن، تابع است، نه تشریع کننده.

همچنین، از رسول الله صلی الله علیه وسلم ثابت است که فرموده: «من سید فرزندان آدم هستم»، و جمع بین این حدیث، و بین حدیثی که می‌گوید: «سید فقط الله است»، چنین است: سیادت مطلق فقط از آنِ الله است. او تعالی است که همه چیز به دست اوست. او آمر است و غیر او، همه مامور هستند. او حاکم است، و غیر او، همه محکوم هستند. اما سیادت هر کس غیر از او، نسبی و اضافی بوده و در امور محدود و زمان و مکان محدود، و بر قومی خاص یا نوعی خاص از خلایق است.

[۱] – سوره نساء، آیه «۸۰».